وهاب خدابخشی:
خبرگزاری ایکنا، گفت‌وگویی را با محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای اسلامی شهر تهران پیرامون مواردی همچون عدالت اجتماعی، پیوست فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی شهر تهران انجام داده است که در ادامه از نظرتان میگذرد:
یکی از مهمترین موضوعات و سیاستهای رفاهی عدالت اجتماعی و عوامل موثر بر آن است، بفرمایید که این موضوع در خصوص فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی در شهر تهران چگونه محقق می‌شود و در حوزه مدیریت شهری برای تحقق این مسئله با توجه به تفاوت‌ها و چالش‌هایی که شهر با آن دست و پنجه نرم می‌کند چه برنامه‌های پیش‌بینی شده است؟
ما امروز وقتی از تهران صحبت می‌کنیم با شهری روبه‌رو هستیم که چیزی حدود ۷۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد که در آن اقشار گوناگون از طبقات مختلف زندگی می‌کنند. در این پهنه، فضاهای متفاوتی با قشرهای مختلف موجود است، اما خزانه تهران تنها یکی است؛ در این جریان هر درآمدی که از شهروندان در حوزه شهری کسب می‌کنیم، قطعا باید عدالت‌محور و در جهت نیازهای آنان هزینه شود؛ البته این روند از گذشته هم بوده و تا این مدت هم اینگونه هزینه شده است و سعی ما این بوده که به این مسائل توجه شود و نه تنها در شهر تهران بلکه در همه شهرها این عدالت و عدالت‌محوری وجود داشته باشد.
معمولاً این عدالت‌محوری به‌گونه‌ای است که از مناطق برخوردار درآمدهای بالایی کسب می‌شود و در مناطق غیربرخوردار هزینه می‌شود. به عنوان مثال ما در مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران به‌گونه‌ای عمل می‌کنیم که برخی از مناطق مانند مناطق یک، دو و سه و مناطقی که بالای خیابان انقلاب قرار دارند و معمولاً بیشتر از هزینهشان درآمد کسب می‌کنند، نسبت به مناطق پایین‌تر از خیابان انقلاب که معمولاً هزینه بیشتری نسبت به درآمدشان دارند خدمات به صورت مساوی هزینه شود و این مورد در شهر اصولا اتفاق می‌افتد.
در این میان ما باید پروژه‌هایی را کار کنیم که بر‌مبنای عدالت‌محوری فعالیت می‌کنند؛ به‌عنوان مثال پروژه مترو طی سال‌های گذشته که بنده هم در آن فعالیت داشتم و حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی به عنوان یکی از اثرگذاران این پروژه، نقش داشتند، امروز به‌عنوان یک پروژه کاملاً عدالت‌محور از همه منظرها شناخته می‌شود. شما در این پروژه یک صرفه‌جویی بسیار بزرگ در حوزه سوخت را شاهد هستید، که خود این حرکت نوعی عدالت است چراکه در آن شما سوخت یارانهای را مصرف نمیکنید و صرفه‌جویی زیادی در وقت مردم با این پروژه انجام می‌شود.
امروز هر کسی از مترو استفاده می‌کند در وقت خود صرفه‌جویی کرده است و این یکی از رویکردهای عدالت‌محور است. شما شاهد هستید، وقتی که این سیستمها به وجود می‌آیند همه افراد از آن بهرهمند شده و استفاده می‌کنند؛ در این پروژها همهچیز به صورت مساوی برای مردم فراهم شده است و همه با یک قیمت و با خدمات و شرایط مساوی از این امکانات بهرهمند هستند و این یک پروژه کاملا عدالت‌محور است.
این عدالت آیا در تمام نقاط مختلف شهر به یک میزان محقق شده است؟
ما باید به سمتی برویم که پروژه‌ها عدالت‌محور باشد و با صرفه‌جویی شاهد تحقق اقتصاد مقاومتی در همه منظرها و پروژه‌ها باشیم. هفت موضوع فرهنگی وجود دارد که همه مناطق تهران باید از آن برخوردار باشند؛ به عنوان مثال همه باید کلانتری، مدرسه، بیمارستان، پارک و فضای سبز و فضای ورزشی داشته باشند و اینها مسائلی است که در یک حد معقول است وبهره‌مندی متعادل است. اما گاهی اوقات است که سرمایهداران در برخی از مناطق تهران با برخی از فعالیت‌های خصوصی، امکانات را به مناطق خودشان اختصاص دهند که این دیگر از جیب مردم نیست و شرکت‌های خصوصی خودشان در این مناطق سرمایه‌گذاری می‌کنند و درآمد کسب می‌کنند؛ در این شرایط شما کار ویژهای نمیتوانید انجام دهید.
هرساله هزاران میلیارد تومان اعتبار، در قالب صدها پروژه کوچک و بزرگ شهری در کلانشهر تهران تصویب و به اجرا در می‌آید، اما بعضا دیده می‌شود که در میان این تعداد پروژه، فعالیت‌های فرهنگی به صورت ضعیف دیده شده و با کیفیت مناسب ارائه نمی‌شود؛ جایگاه فعالیت‌های فرهنگی در پیوست فرهنگی شهر تهران چگونه دیده می‌شود؟
قانون ما بسیار قدیمی و متعلق به سال‌های ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ است. این قانون به شهرداری‌ها خیلی اجازه نداده است که به مسائل فرهنگی و اجتماعی ورود پیدا کنند؛ اما کم کم با پیشرفت کشور و با انجام فعالیت‌های بسیار در این حوزه شهرداری‌ها به این نتیجه رسیدند که باید در حوزه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی هم فعال باشند، لذا شما می‌بینید که در شهرداری تهران چند مرکز داریم که تمام آنها فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی انجام می‌دهند. به عنوان مثال، معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران، سازمان فرهنگی-هنری شهرداری و مرکز فعالیت‌های دینی ازجمله این مراکز هستند. البته همه مناطق هم این معاونت‌ها را دارند و به‌غیر از اینها چند سازمان فرهنگی از جمله سازمان زیباسازی و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی را هم داریم، که امکاناتی را هم افزوده‌اند. فرهنگسراهای متعدد در شهر تهران، باغ کتاب تهران، سینماها، خانه موزه‌ها و مانند اینها امروز در شهر تهران ساخته شده‌اند و علی‌رغم اینها، سازمان ورزش شهرداری تهران را هم داریم که تعداد بسیاری ورزشگاه را ساخته است.
امروز همه اینها فعالیت‌ها را در شهرداری تهران شاهد هستیم و تقریباً می‌توانیم بگوییم که حدود ۲ هزار میلیارد تومان از بودجه نقد شهرداری تهران یعنی از بودجه ۱۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی که امروز ۱۲ هزار میلیارد تومان آن نقد است در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی هزینه می‌شود؛ این یعنی یک ششم از بودجه نقد شهرداری تهران در این حوزه انجام می‌شود. در بخش سازمان فرهنگی-هنری شهرداری تهران و مرکز فعالیت‌های دینی شهرداری که بیشتر زیر نظر حاکمیت اداره می‌شود، تنها بخش معاونت فرهنگی و اجتماعی است که زیر نظر مستقیم خود شهرداری تهران اداره می‌شود که عمدتاً هم سعی‌شان این است که بیشتر به بخش ورزش همگانی و بعد هم به فعالیت‌های اجتماعی بپردازند.
در حوزه اجتماعی این خدمات و پیوست‌ها به چه شکل هزینه و برنامه‌ریزی می‌شود؟
در فعالیت‌های اجتماعی عمدتاً به مسئله آسیب‌های اجتماعی پرداخته می‌شود؛ در موضوع آسیب‌های اجتماعی هم بحث تکدی‌گری، کودکان کار و معتادان متجاهر، زنان بی‌سرپرست و اینگونه مسائل دنبال می‌شود. همچنین تشکیلات ورزشی ما هم با ایجاد استخرها و اماکن ورزشی و ورزشگاه‌های باز و سرپوشیده خدمات اجتماعی را ارائه می‌کنند. جالب است که بدانید تعداد پرسنلی که در این مجموعه‌ها کار می‌کنند امروز از مرز حدود ۴ هزار نفر هم عبور کرده است و در کنار اینها پیمانکارانی هم هستند. همه اینها از همین تعداد هستند و در نتیجه حدود ۱۰ هزار نفر در شهرداری تهران چه از طریق پیمانکاری و چه از طریق مستقیم در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی کار می‌کنند. در مجموع می‌توان گفت شهرداری تهران در بعد فرهنگی از فعال‌ترین ارگان‌های موجود در کشور است که البته نتایج مثبتی از آن گرفتیم که در فرصت لازم جزئیات بیشتر آن داده خواهد شد.
شما در صحبت‌هایتان به مسئله آسیب‌های اجتماعی و حضور شهرداری تهران به این حوزه اشاره کردید؛ اما امروز این آسیب‌ها در شهر تهران نه تنها کم نشده بلکه رو به گسترش است و این در حالی است که موضع مدیران شهری در خصوص مواجهه با مسئله آسیب‌های اجتماعی، این است که، شهرداری تهران مسئول آسیب‌های اجتماعی نیست و در این حوزه تاکید قانونی برای آن وجود ندارد. با این وجود شاهدیم که در برخی موارد به این مسائل ورود کرده است، ورودی که در بعضی مواقع با کاستی و ضعف‌های همراه است؛ ورودی با این مختصات چقدر می‌تواند در مسئله آسیب‌های اجتماعی کمک کننده باشد؟
همانطور که اشاره کردید، شهرداری تهران به صورت کمک‌کننده در این مسائل ورود دارد؛ و در واقع سازمان بهزیستی و ارگان‌های دیگر در این حوزه مسئول هستند. به‌عنوان مثال در حوزه کودکان کار و یا متکدیانی که در سنین پایین در خیابان‌ها وجود دارند، رسیدگی به آنها باید توسط چند مرکز و با مجوز لازم آنها انجام شود. از جمله این مراکز می‌توانیم به قوه قضاییه اشاره کنیم که باید برای رسیدگی در این خصوص حکم بدهند و بعد از آن نیروی انتظامی همکاری کند. بعد از در اختیار قرار گرفتن این افراد، اگر آنها را جایی می‌برند، آنجا باید کاملا استاندارد باشد و خود بهزیستی هم موظف است آنها را بپذیرد.
اینگونه نیست که شهرداری تهران بتواند به تنهایی با پدیده آسیب‌های اجتماعی برخورد کند و در این مسئله نیازمند کار هماهنگ و حضور فعال همه دستگاه‌ها و ارگان‌های مربوطه هستیم. به همین خاطر است که ما اعلام می‌کنیم در مدیریت شهرهی نیازمند مدیریت یکپارچه هستیم. اخیراً هم که نتوانستند در خصوص یکپارچگی به نتیجه برسند اسم آن را به مدیریت هماهنگ شهری تغییر دادند. این عدم هماهنگی‌ها دستگاه‌ها در خصوص آسیب‌های اجتماعی برای اینکه بتوانیم یک فعالیت را به سرانجام برسانیم، مشکل ایجاد کرده است.
شهردار موفق از نگاه شما چه شهرداری است؟
امروز در شهر تهران، بر اساس نظرسنجی‌های انجام شده، ۹۳ درصد مردم مسئله آلودگی هوا و ترافیک را به عنوان مشکل اول شهر تهران معرفی می‌کنند، اما فوراً بعد از این دو مقوله بحث آسیب‌های اجتماعی را مطرح می‌کنند؛ لذا اگر شهردار تهران بخواهد موفق شود اول باید مسئله ترافیک و آلودگی هوا را حل کند و بعد از آن باید به مسئله آسیب‌های اجتماعی بپردازد. اگر یک فردی در حوزه مدیریت شهری بتوانند همه دستگاه‌ها را از جمله بسیج، نیروی انتظامی، بهزیستی، قوه قضاییه و نهاد‌ها و دستگاه‌هایی که در این زمینه در بخش مردمی فعال هستند هماهنگ کنند و در نهایت از بودجه موجود استفاده بهینه کند، می‌توانیم بگوییم که شهردار موفقی برای شهر تهران بوده است.
در پایان اگر خبر خوبی برای شهروندان تهرانی در این ایام دارید برای ما بفرمایید.
ما امروز مشغول اتمام برنامه سوم شهرداری تهران هستیم و این برنامه سوم، اساساً به دنبال این است که سعی کنیم شهر تهران را قانون‌مند اداره کنیم؛ به قول امروزی‌ها قانون‌فروشی نکنیم و درآمدها هم در این حوزه قانونی هزینه کنیم. دوم اینکه مسائل شهر را شفاف کنیم و نگرانی‌های مردم را در این خصوص برطرف کنیم که خدایی نکرده این درآمدها از روش‌های غیرقانونی به دست نیاید و این درآمدها از روش‌های غیرقانونی هم هزینه نشود. این موضوع بسیار مهم است و امیدواریم که محقق شود.
مسئله سوم این است که برنامه سوم شهرداری تهران در نظر دارد مشارکت مردم و شهر در امر توسعه شهری فعال‌تر شود. به این معنی که ما بتوانیم از سرمایه‌های سرگردان که مقام معظم رهبری هم روی آن تأکید داشتند، به خوبی استفاده کنیم. چرا که امروز نقدینگی در جامه بسیار بالاست و همین نقدینگی باعث شده وقتی در یک مورد خیز برمی‌دارد در اقتصاد اثر بدی شاهد باشیم. به‌عنوان مثال اگر به سمت ارز، طلا، خودرو و یا هرجایی که می‌رود برایش مشکل ایجاد می‌کند؛ اینها برنامه‌ای است که ما می‌توانیم این نقدینگی افسار گسیخته را به سمتی ببریم که برای توسعه شهر مثبت و در جهت سرمایه‌گذار درآمد باشد تا بتوانیم با کمک مردم این مسائل را حل کنیم.
منبع: خبرگزاری ایکنا