سیدمصطفی هاشمی طبا، عضو هیئت موسس حزب کارگزاران سازندگی ایران

حرکت ۵ نفتکش ایرانی به سوی ونزوئلا و رسیدن برخی از آنها به سواحل این کشور اگرچه برای همه ایرانی‌ها اقدام تحسین‌برانگیزی است اما از سوی مخالفان برجام با استقبال ویژه‌ای مواجه شده است. آنها تلاش می‌کنند این اقدام را در مقابل برجام تعریف کنند و بگویند دولت ایران به جای معطلی برای به ثمر نشستن برجام باید زودتر دست به اقداماتی از این قبیل می‌زد. برخلاف نتیجه‌گیری‌هایی که مخالفان برجام از این رویداد دارند و آن را اقدامی خارج از برجام و بسیار مقتدرانه‌تر از آن ارزیابی می‌کنند باید بگویم که رسیدن کشتی‌های ایران به ونزوئلا و یا هر مقصد دیگری، موهبتی است که توسط برجام به ما داده شده و در واقع از میوه‌های برجام است. تحریم‌هایی که ایران پیش از برجام با آن مواجه بود اعم از تحریم‌های تسلیحاتی و غیرتسلیحاتی، تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل بود؛ به این معنا که یک اجماع جهانی پشت این تحریم‌ها وجود داشت. در حالی که الان تنها امریکا پشت این تحریم‌های جدید ایستاده است. اگرچه این تحریم‌های مالی بی‌سابقه‌ترین شکل تحریم‌ها و شدیدترین نوع آن است اما اجماع جهانی در مورد آنها وجود ندارد و طرف ما تنها امریکا است. نکته دیگر اینکه این بار اول نیست که ایران بعد از خروج امریکا از برجام کشتی‌های خود را به کشورهای دیگر فرستاده است.

ایران کاملا مشغول کار است. اما آنچه که برجام برای ما به ارمغان آورده بود تجارت آزادی بود که با همه کشورهای دنیا داشتیم. و البته الان هم پابرجاست. منتها الان شرکت‌های اروپایی از تهدیدهای امریکا می‌ترسند. در حالی که ما قبل از برجام قادر به انجام چنین کاری نبودیم. قبل از برجام اجازه حمله نظامی در قطعنامه‌ها دیده شده بود. در حالی که الان چنین چیزی نیست و با برجام قطعنامه‌های شورای امنیت لغو شده است. تنها آمریکاست که ایران را تحریم تجاری کرده است. به علاوه اینکه تا چند وقت دیگر بر اساس همین برجام تحریم‌های تسلیحاتی ایران برداشته می‌شود و امریکا در تلاش برای برگرداندن همین تحریم‌هاست. لذا وضعیت امروز ما اینگونه نیست که ما حق نداشته باشیم با کشوری کار کنیم. اما اینبار چماق امریکا بالای سر کشورهای طرف مبادله با ایران قرار دارد. بعد از خروج امریکا از برجام این‌ بار اولی نیست که ما کشتی‌های خودمان را به مقصد کشوری می‌فرستیم. تا جایی که خریدار وجود داشته باشد ما مشکلی نداشته‌ایم. لذا کسانی که معتقدند ما قبل از برجام می‌توانستیم این اقدامات را انجام دهیم باید بدانند اتفاقا ما با تحریم‌های بین‌المللی که از سوی شورای امنیت علیه ما وضع شده بود دستمان کاملا بسته بود و برعکس دست امریکا و کشورهای دیگر باز بود که حتی علیه ما تجاوز نظامی انجام دهند. الان به برکت برجام همه این تهدیدات از بین رفته است و آمریکاست که معاهده خودش را همچون معاهدات دیگر بین‌المللی کیوتو، پاریس و... زیر پا گذاشته و نزد افکار عمومی محکوم است. 

نکته دیگر اینکه امروز هم ونزوئلا و هم ایران از سوی امریکا تحریم مالی و تجاری شده‌اند. بنابراین امریکا حتی با نگاه خودش که مبتنی بر تحریم بوده است هم حق انجام هیچ کار دیگری نداشته است. امریکا تنها توانسته کشورهای دیگر را برای انجام مراودات مالی با ایران تهدید کند. اماهیچ وقت نگفته است علیه کشورهایی که با ایران کار کنند از قوه قهریه استفاده خواهم کرد. الان هم مبادله ایران و ونزوئلا یک مبادله دوطرفه است؛ هر دو طرف توسط امریکا تحریم شده‌اند اما امریکا در مورد هیچ‌کدام از این دو کشور اقدامی بالاتر از تحریم نمی‌تواند انجام بدهد. هرگونه اقدام نظامی و از این دست تجاوز به حریم کشورهای مربوطه است. به همین دلیل هم ایران وارد این نوع مبادله شده است. چون ایران نمی‌تواند همه کشتی‌های خود را در سراسر دنیا متوقف کند.

طبیعی است ما از حقوق ملی خودمان استفاده می‌کنیم. ممکن است امریکا بر اساس خوی تجاوزگری خود تجاوزاتی هم علیه ما انجام دهد. اما ما از حق مسلم خودمان استفاده کرده‌ایم و در حقیقت اگر هرگونه اقدامی خلاف این اقدام فعلی انجام بدهیم به نوعی دچار خودسانسوری شده‌ایم و تسلیم سخنان تهدیدآمیز امریکا شده‌ایم. کشتی‌های ما مطابق مقررات بین‌المللی حرکت کرده‌اند و آنچه لازم بوده را به کشور دیگری فرستاده‌اند. امریکا نمی‌تواند برای ما تعیین تکلیف کند؛ البته می‌تواند به خریداران بگوید که شما از ایران نخرید. بنابراین این حق طبیعی ما بود که از آن استفاده کرده‌ایم و هرگونه کوتاه آمدن در این مورد به نوعی کوتاه آمدن از حقوق حقه خودمان بوده است. 

منبع: روزنامه سازندگی