سید محمود علیزاده طباطبایی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

ارتش نوین ایران پس از کودتای ۱۲۹۹ تشکیل گردید، ایران که در اثر جنگ جهانی اول دچار قحطی و و امراض مسری شده بود به تعبیر مورخین بیشترین تلفات جنگ جهانی اول را به خود اختصاص داده بود و نیمی از جمعیت کشور از بین رفته بودند و در پایان حکومت قاجار هرج و مرج ناشی از فقر و بیماری و قحطی کشور را گرفتار ملوک‌الطوایفی کرده بود و انگلیس که منافع خود را در امنیت کشور می‌دانست با شناسایی رضاخان میرپنج که از افسران قزاق بود برای امنیت منافع خودش دست به کودتا زد و به رضا خان توصیه کرد برای ادارۀ کشور نیازمند قانون، قوه قضائیه و ارتش نیرومند است که رضاخان با انتخاب مرحوم داور اقدام به تدوین قانون مدنی و تشکیل عدلیه نوین نمود و با استفاده از سران ایلات و عشایر ارتش نوین را تشکیل داد. ارتش رضاشاه مأموریتی جز تأمین امنیت داخلی نداشت و در این مأموریت موفق عمل کرد، ولی در برابر هجوم خارجی نتوانست حتی یک شبانه‌روز مقاومت کند، پس از سقوط رضاشاه فرزندش محمدرضا اقدام به بازسازی ارتش کرد و به خصوص پس از سرکوب مخالفان داخلی و پاکسازی ارتش از عوامل نفوذی اتحاد جماهیر شوروی و اخراج و محاکمه و اعدام بیش از پانصد نفر از افسران وابسته به حزب توده، ارتشی در جهت حفظ منافع آمریکا در منطقه ایجاد کرد و با انعقاد پیمان سنتو در دهۀ ۱۳۳۰ با هدف دفاع از منافع غرب در برابر نفوذ کمونیسم نقش محوری در دفاع از منافع غرب در منطقه را برعهده گرفت این پیمان در پنجم اسفند ۱۳۳۴ میان عراق و ترکیه و انگلیس منعقد گردید و چند ماه بعد ایران و پاکستان به این پیمان پیوستند و هدف پیمان تضمین امنیت خاورمیانه اعلام شده بود، ولی پس از کودتای ۱۳۳۷ عبدالحریم قاسم در عراق که یک نظامی چپگرا بود، عراق از پیمان سنتو خارج شد و این پیمان یک سازمان دفاعی قوی برای جلوگیری از گسترش شوروی در منطقۀ خاورمیانه در تکمیل زنجیرۀ دفاعی حزب بود و پیمان سنتو با محوریت ارتش ایران حلقۀ مرکزی سیستم نظامی غرب علیه اتحاد جماهیر شوروی بود و پیمان‌های ناتو در غرب و سنتو در خاور دور را به یکدیگر متصل می‌کرد و از یک طرف با عضویت ترکیه به ناتو پیوند داشت و از جهت دیگر با عضویت پاکستان با سنتو مرتبط بود. آمریکا به بهانۀ اجرای مفاد پیمان سنتو توانسته بود با گسیل نظامیان خود به داخل ارتش ایران، ایران را به پایگاه دیده‌بانی در جهت اهداف خود تبدیل کند. در این پیمان کمیته‌ای بنام «کمیتۀ مبارزه با خرابکاری» با هدف سرکوب مبارزات مردمی تشکیل گردیده بود و در سال ۱۳۵۰ کمیتۀ مشترک ضدخرابکاری با حضور نمایندۀ آمریکا در سنتو با مشارکت نمایندگان ارتش، شهربانی، ژاندارمری و ساواک به منظور سرکوب مبارزات مردمی تشکیل شد و ایران با پذیرش ژاندارمی منطقه قدرت برتر نظامی منطقه شده بود و آمریکا توانسته بود با گسیل نظامیان خود به داخل نیروهای مسلح ایران، کشور را به پایگاه جاسوسی خود علیه شوروی تبدیل کند و در زمان‌های لازم از ارتش ایران در جهت پیشبرد اهداف خود در گوشه و کنار جهان استفاده کند که به عنوان نمونه ارتش ایران در جنگ ویتنام و جنگ ظفار موفقیت‌های چشمگیری به دست آورد. ارتش ایران با منابع ملی برای حفظ منافع غرب در مقابل شوروی تجهیز شده بود و قدرت بلامنازع نظامی منطقه بود و دولت عراق که از وابستگان به حکومت اتحاد جماهیر شوروی بود، به شدت از قدرت ارتش ایران در هراس بود و در درگیری‌های جزئی که در اوایل دهۀ پنجاه بین ایران و عراق پیش آمده بود دولت بعث عراق قدرت ارتش ایران را تجربه کرده بود، به همین دلیل در سال 54 قرارداد الجزایر که تأمین‌کنندۀ منافع ایران بود در سایه اقتدار ارتش ایران به امضاء رسید با پیروزی انقلاب اسلامی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد دولت ایران نمی‌تواند متعهد مفاد قراردادی بماند که منافع مردم ایران را تأمین نمی‌کند و از این پیمان خارج شد و روزنامه‌ها در پنجم فروردین ۱۳۵۸ اعلام کردند پیمان امپریالیستی سنتو متلاشی شد.
نیروهای مسلح ایران که از اواخر سال ۱۳۵۶ تا اواخر سال ۱۳۵۷ به فرمان شاه در سرتاسر کشور مقابل شورش‌های مردمی قرار داشتند با نجابت کمترین آسیب را بر مردم وارد کردند برای مقایسۀ آسیب‌های وارده به مردم می‌توانیم ارتش ایران را با ارتش سوریه مقایسه کنیم که در کمتر از یک هفته در مقابله با شورش‌های مردمی علیه حکومت بشار اسد ده‌ها هزار نفر از مردم خود را به کام مرگ کشانید و به هر جهت نیروهای مسلح ابزار دست حکومت‌ها برای حفظ حکومت می‌باشند ولی در طول یکسال شورش‌های مردمی که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد ارتش از هیچ‌یک از تجهیزات عمدۀ نظامی اعم از هواپیما، هلی‌کوپتر، توپ، تانک، حتی تیربار علیه مردم استفاده نکرد. در حالی که مردم در سراسر کشور شخص اول مملکت را هدف قرار داده بودند، ولی تعداد شهدا کمتر از دو هزار نفر بود.
بعد از پیروزی انقلاب متأسفانه ارتش ایران از طریق عوامل نفوذی اتحاد جماهیر شوروی به شدت آسیب دید، پاکسازی‌هایی که به نام عوامل حکومت نظامی، وابستگان رژیم شاهنشاهی، کودتای نوژه، عمده فرماندهان نیروهای شایسته ارتش را به دست نیروهایی که متأثر از دیدگاه‌های چپ‌گرایانه بودند انجام شد و نیروهای شایسته ارتش را یا اخراج کردند یا تحویل دادگاه‌های نظامی قرار دادند و زمانی که صدام تصور می‌کرد با اجرای برنامه‌های حساب‌شده توسط اتحاد جماهیر شوروی ارتش دیگر آن قدر قدرت سابق نیست با هماهنگی اتحاد جماهیر شوروی اقدامات ایذایی خود را شروع کرد و در ۱۳۵۹/۱/۱۸ همزمان با قطع روابط ایران و آمریکا اعلام کرد سه جزیرۀ تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی عربی و متعلق به عراق است و تحرکات مرزی ارتش عراق نیز شروع شد و در ۳۱ شهریور ارتش عراق با پشتیبانی مستقیم اتحاد جماهیر شوروی که تأمین‌کنندۀ تجهیزات عمدۀ ارتش عراق بود و حمایت کشورهای منطقه و استکبار جهانی تجاوز زمینی هوایی و دریایی خود را آغاز کرد.
متأسفانه تحریفات عمدی و سهوی ناشی از تعلقات و یا تعصبات سازمانی در زمینه نقش واقعی ارتش در برهه آغاز جنگ تحمیلی صورت گرفته که مردم از نقش واقعی ارتش نجیب ایران بی‌اطلاعند.
ارتش ایران در اولین روزهای جنگ تحمیلی علیرغم آسیب‌های جدی که از برخوردهای غیرمدبرانه خورده بود هجوم نیروهای عراقی را متوقف کرد و با عملیات آفندی ارتش مجهز عراق را متوقف و زمین‌گیر کرد، عراق در آغاز جنگ به جز تصرف ناتمام خرمشهر به هیچ‌یک از اهداف تاکتیکی خود ازجمله جدا کردن استان خوزستان دست نیافت و در پایان سال اول جنگ ارتش با اجرای عملیات ثامن‌الائمه و شکست حصر آبادان در ۱۳۶۰/۷/۵ آرایش نیروهای عراقی را به طور کامل درهم شکست و برخلاف برآوردها و رویاهای سران رژیم بعث عراق ارتش جمهوری اسلامی ایران علی‌رغم وضعیت و شرایط نامناسب کشور و بحران‌های ایجادشده برای ارتش، امیدهای رژیم بعث را به یأس مبدل کرد و در طو ل8 سال دفاع مقدس هیچ عملیاتی نبود مگر این‌که نقش محوری آن با پشتیبانی هوایی، هلی‌کوپتری، توپخانه‌ای ارتش‌ بود. ۲۹ فروردین ماه روز ارتش جمهوری اسلامی ایران یادمان حماسه‌سازی و ایمان و دلاوری جان بر کفان ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌باشد آنچه امروز بر آن می‌بالیم مرهون حماسه‌آفرینی و پایمردی شجاعانی است که در ۸ سال دفاع مقدس از کارزاری شگرف در مقابل تمامی قدرت‌های روز جهان آبدیده شدند و سربلندی و افتخار برای میهن عزیز خویش به ارمغان آوردند، امام خمینی در پیامی فرمودند:
مبارک باد بر ملت شریف چنین رزمندگانی نیرومند و عاشقانی چنین محو جمال ازلی که جانبازی در راه محبوب را آرمان اصلی خویش می‌دانند.

منبع: روزنامه سازندگی