فاطمه مقیمی
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
اواخر مهرماه سال جاری موعد اعلام موضع ترامپ در مورد برجام بود. در آخرین روزهای اولین ماه پاییز درحالی که بخش خصوصی و دولتی ایران در تلاش برای استفاده حداکثری از فرصت‌های برجام با کشورهای اروپایی روابط اقتصادی را از سر گرفته و تقویت می‌کردند، موضع‌گیری رییس جمهوری آمریکا که این روزها تبدیل به پدیده‌ای در عرصه بین‌المللی شده همه چیز را در محاق تعلیق و انتظار فرو برد. انتظاری که البته با پیش‌بینی‌های مختلف از سوی کارشناسان همراه بود و سرانجام آنچه اتفاق افتاد به این پیشبینی‌ها نزدیک بود.
تکرار ادعاهایی که همیشه از سوی آمریکایی‌ها علیه ایران مطرح شده در سخنرانی ترامپ نشان داد که حرف تازه‌ای در چنته رییس جمهور جمهوری‌خواه آمریکا نیست و اینکه رییس جمهوری آمریکا در سخنرانی‌اش به خلیج ع‌رب‌ی به جای خلیج فارس اشاره کرد گواه دیگری بر این بود که تا چه اندازه مسئله موضع‌گیری ترامپ علیه برجام یک بازی سیاسی است تا یک تهدید اقتصادی.
نکته مهم دیگر اینکه پیش از سخنرانی دونالد ترامپ علیه برجام کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، انگلستان و آلمان پایبندی کشورهایشان را به برجام اعلام کردند و تعداد زیادی از فعالان سیاسی دموکرات در آمریکا ترامپ را به حفظ میراث اوباما در مذاکره هسته‌ای با ایران تشویق کردند.
در نهایت موضع‌گیری اکثریت نمایندگان کنگره پیش از سخنرانی ترامپ در اظهارنظرهای رسانه‌ای به نفع برجام انجام شد و این مهم نشان داد که به احتمال زیاد پس از مهلت 60 روزه مجلس سنا و نمایندگان در اجرا یا عدم اجرای تحریم‌های جدید علیه ایران، اتفاق خاصی رخ نخواهد داد.
مسئله اصلی و اساسی ما در جذب سرمایه خارجی لزوما مخالفت‌های آمریکا نبوده و نیست، چراکه این مخالف تها و محدودیت‌ها در یک سال پس از برجام هم وجود داشت و محدودیت‌هایی که فدرال رزرو آمریکا برای روابط بانکی با ایران ایجاد کرد یک نمونه از آنهاست. مسئله اصلی در عدم جذب سرمایه‌گذار به طور گسترده در ایران یا کندی استفاده از فرصت‌های اقتصادی پس از برجام و عدم وجود امنیت سرمایه‌گذاری در کشورمان است که بخش عمده‌ای از آن به مسائل داخلی باز می‌گردد و به قوانینی که در زمینه جذب سرمایه خارجی در ایران جاری است. وضعیت محیط کسب وکار در ایران سرمایه‌دار داخلی را از وارد شدن به فعالیت اقتصادی می‌ترساند، چه برسد به سرمایه‌گذار خارجی که شناخت و ارتباط کمتری با فضای داخلی ایران دارد. مشکلاتی مثل عدم یکسان‌سازی نرخ ارز، دخالت‌های دولت در تعیین نرخ ارز یا چرخش ناگهانی مقررات سرمایه‌گذاری در ایران را سخت کرده است. بی‌انضباطی مالی دولت در ایران در دوره تحریم‌ها عامل دیگری بود که فشارهای بین‌المللی بر اقتصاد کشورمان را تشدید می‌کرد. بنابراین می‌بینیم که چه درگذشته، چه در حال و چه در آینده، همه چیز این اقتصاد وابسته به واکنش‌های منفی یا مثبت در فضای بین‌المللی نیست.
بخشی از مشکلات اقتصاد کشور به خود ما باز می‌گردد که تحریم‌ها آن را تشدید می‌کند. کنش‌های ترامپ در فضای بین‌المللی نه فقط در مورد ایران که در مورد دیگر کشورها و معاهده‌های بین‌المللی در داخل و خارج از این کشور اعتراضاتی را برانگیخته است. موضع‌گیری ترامپ علیه برجام به انزوای ایران منجر نشد، بلکه نشانه‌های بدعهدی آمریکا را نشان داد و ترامپ را هرچه تنهاتر کرد. با توجه به فضای پیش‌آمده بهتر است برای تسهیل شرایط کسب و کار در کشور و جذب سرمایه‌گذار، چه داخلی و چه خارجی، تلاش کنیم. اصلاح مقررات گامی مؤثر در این زمینه است، مقرراتی که چه قبل از ترامپ و چه حالا و چه در آینده پس از او، اقتصاد ایران را از ارتباط مؤثر اقتصادی با جهان خارج محروم کرده است.
منبع: هفته‌نامه سازندگی
/////////////////////////////////////////