سیدعبداله حسینی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

یکی از مباحثی که روزهای اخیر بسیار مطرح شد و حتی شایعاتی را به دنبال داشت حضور کشتی‏‌های ترال چینی در آب‌های خلیج‌‌فارس و صید ماهی‏های خلیج‌فارس از سوی چینی‏ها بود. این موضوع مدتی حواشی بسیاری را رقم زد. در این میان هم شاهد اعتراض صیادان محلی به حضور چینی‌‏ها در آب‌های جنوب بودیم. در عین حال هم مشاهده می‏کردیم که مسئولان و مدیران شیلات این موضوع را تکذیب می‏‌کنند و تاکید دارند که مجوزی به چینی‏‌ها برای صید داده نشده است و مساله کمبود ماهی برای صید صحیح نیست. برای بررسی این موضوع لازم است به نکاتی چند اشاره کرد.

سابقه صید ماهی به صورت صنعتی در آب‌‏های شمال و جنوب کشور شاید به سال‏‌های 71 و 72 برمی‌گردد. در آن زمان حدود 3 کشتی وجود داشت که صید ترال انجام می‏دادند که با اعتراضاتی که نمایندگان و مردم داشتند فعالیت آن‌ها متوقف شد.اما از یک سال گذشته شاهد حضور کشتی‏‌های ترال در آب‌های جنوب کشور هستیم که به دلیل صید گسترده‏ای که دارند، شرایط کار را برای صیادان بومی سخت کرده‌اند و اعتراض آنها را برانگیخته‌اند.

 صید ترال کف‌روب است. یعنی توری در کف دریا پهن می‏‌شود و هر چه در دریا باشد را از کف دریا جمع می‏‌کند. این شیوه صید می‏‌تواند آسیب‏‌های محیط زیستی جدی به بار آورد. اینها در حالی است که صیادان محلی ماهی حرام گوشت یا سفره ماهی‏ را که در ایران مصرف ندارد در همان لحظات اولیه صید به دریا می‏‌اندازند. اما در این نوع صید این ملاحظات وجود ندارد و همه آبزیان موجود صید می‏‌شوند.

 وجود این کشتی و نوع صید صنعتی آن باعث شده است که به شدت ماهی در دریای جنوب کم شود. به صورتی که اگر در بازار ماهی شهرهای ساحلی جنوب ماهی شیر نهایت کیلویی 15 الی 17 هزار تومان به فروش می‏رسید، طی هفته‌‏های گذشته به کیلویی 85 هزار تومان رسیده است که مطمئنا این افزایش قیمت در اثر بالا رفتن ارز و مسائل اقتصادی دیگر رخ نداده است، بلکه به دلیل کمبود شدید این نوع ماهی در دریا است. وقتی به بازار ماهی بندرعباس مراجعه می‌‏کنیم به شدت کمبود ماهی احساس می‏‌شود. این شرایط اعتراض مردم و نمایندگان در مجلس را برانگیخت و نارضایتی‌‏هایی را به وجود آورد. اکنون اگر به بندر لنگه و بندرعباس و بندر حسینه که از بنادر مرکزی ماهیگیری بودند رجوع شود، نه‌تنها صادراتی وجود ندارد، بلکه برای مصرف داخلی هم با کمبود مواجه هستیم.

اگر صید صنعتی به منظور سرمایه‌گذاری صورت می‏‌گیرد باید اصولی باشد در این صورت هیچ فردی مشکل نخواهد داشت. اما مشکل آنجا است که این سرمایه‌گذاری خارجی به ضرر کشور، دریا و آبزیان و زیست بوم منطقه است. لذا همانطور که مجوز شکار در خشکی کنترل شده است و در سال تعداد شکار را مشخص می‏‌کنند در دریا هم باید این قانون برای همه اجرا شود.

 اما در اجرای قوانین تناقض احساس می‏‌شود؛ در حالی که به قایق و لنج‏‌های صیادی و صیادان بومی برای حفظ ذخایر آبزیان مجوز داده نمی‏‌شود و با محدودیت‌‏های زیادی همراه است، صید ترال در همین آب‌ها وجود دارد. اگر این تناقض وجود نداشته باشد می‏‌توان دلیل عدم مجوز را درک کرد لذا اگر مسئله‏‌ای اصولی اجرا شود برای همه قابل درک است. اما وقتی کشتی‏‌های چینی مجوز صید دارند باورپذیری آن برای مردم مشکل است.

مردم ساحل‌نشین تمام درآمدشان از صید است و با توجه به منطقه آب و هوایی خشک، کشاورزی هم برایشان میسر نیست و معلوم نیست در این شرایط باید به چه کاری مشغول شوند.

کشتی‏‌های صید ترال در اوایل کار خود با پرچم کشور چین در آب‌های جنوب مستقر بودند، اما بعد از مدتی پرچم ایران برفراز کشتی‌های آنان برافراشته شد. با این حال این مسئله هنوز جا نیفتاده که این کشتی‏‌ها به گفته مسئولان آبزیان کف دریا و حرام گوشت را صید می‏‌کنند.

مسئولان می‏‌گویند دریای جنوب را به چینی‏‌ها اجاره نداده‏‌اند، بلکه به آنها اجازه داده‏اند، که در عمق 200متر صید داشته باشند،‏ اما فرق اجازه با اجاره برای مردم مشخص نیست.

نکته دیگر این است که در خلیج‌فارس هیچ نقطه‏‌ای با عمق 200 متر و حتی 150 متر وجود ندارد. پس این سوال به وجود می‌‏آید این کشتی‏‌ها در خلیج‌فارس چه می‏‌کنند؟ و سوال دیگر این است که چه نظارتی وجود دارد که مشخص شود تنها ماهی‌‏های حرام گوشت صید می‏‌شود.

حال بعد از اعتراضات به حضور این کشتی‏‌ها برای صید صنعتی و منکر شدن حضور چینی‏‌ها در این آب‌ها می‏‌گویند این کشتی‌ها ایرانی است و به بازنشستگان شیلات مجوز صید داده‏‌ایم و طبق بازدیدی که فرماندار جاسک از این کشتی‌ها داشت گفتند فقط کارکنان کشتی‌ها چینی هستند، اما مجوز برای ایرانی‏‌ها است. که باز هم با توجه به اینکه می‏‌گویند با صید بی‏رویه ذخایر آبزیان از بین می‏‌رود، این مجوز توجیه‌‏پذیر نیست، لذا فرقی نمی‏‌کند که چه فردی و از چه نهادی مجوز صید داشته باشد، اگر می‏‌توان مجوز صید صادر کرد از همه مستحق‌تر صیادان منطقه هستند.

 صیادان تلاش و حمایت را درک می‏‌کنند، همانطور که اعتراضاتی را به موارد ذکر شده دارند از افزایش حجم موتور قایق‏‌های بنزینی صیادی از 75 به 95 قدردان هستند.

 صیادانی که سال‏‌های سال به صورت آبا و اجدادی در این حرفه تلاش کرده‌اند اکنون انتظار دارند حمایت شوند و نمی‌‏خواهند کار شیلات را زیر سوال ببرند. باید به گونه‏‌ای عمل شود که هم زیست آبزیان حفظ شود و هم نسل ماهی‏‌ها برای سال بعد افزایش یابد.

منبع: روزنامه سازندگی