محمد هاشمی، عضو هیئت موسس حزب کارگزاران سازندگی ایران
سخنان آقای رئیس‌جمهور و هشدار ایشان درباره تهدید جمهوریت نظام که در رسانه‌ها منتشر شد غالبا سخنان کلی بود؛ این سخنان نه راهبردی و نه کاربردی بودند. در این خصوص باید به چند نکته توجه کرد. اصل سوم قانون اساسی تاکید کرده است که جمهوریت و اسلامیت نظام دو رکن تفکیک‌ناپذیر از یکدیگر هستند. وقتی سخن از جمهوریت نظام مطرح می‌شود این موضوع ناظر به دو نکته است: هم انتخابی بودن ارکان نظام سیاسی و هم امکان مشارکت مردم در سرنوشت سیاسی خودشان و داشتن حق انتخاب‌های مختلف از سوی آنها است.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی نهادهای معدودی انتخابی هستند. یعنی فقط رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و شوراهای شهر و روستا و مجلس خبرگان انتخابی هستند. بقیه نهادها که در نظام ما تعریف شده از جمله ریاست قوه قضاییه، ریاست صداوسیما، فرماندهان نظامی و انتظامی، ارتش، سپاه، نهادهای عمومی مانند بنیاد مستضعفان، کمیته امداد، نهاد ائمه جمعه و جماعات، نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها و بسیاری از نهادها و سازمان‌هایی که در ساختار سیاسی کشور وجود دارند و پست‌های حساس و مهم و تاثیرگذاری محسوب می‌شوند هیچ کدام انتخابی نبوده و همگی انتصابی هستند.
بنابراین نگرانی‌ای که چهره‌هایی مانند رئیس‌جمهور درباره جمهوریت نظام دارند معطوف به بحث فرصت مناسب و یا متوازن برای گروه‌های مختلف در انتخابات است تا مردم حق انتخاب داشته باشند. یعنی شرایط به گونه‌ای باشد که از برخی جناح‌ها و گروه‌های سیاسی حق انتخاب گرفته می‌شود و یا کسانی که به عنوان جریان و یا حزب سیاسی هستند حضور متوازنی در انتخابات ندارند. یعنی وقتی آنها کاندیدایی برای انتخابات معرفی می‌کنند شورای نگهبان شرایطی را مانند امسال به وجود می‌آورد که ترکیب کاندیداها به شدت نامتوازن است. عده‌ای به درستی از این روند انتقاد می‌کنند و ایراد می‌گیرند؛ اما با این همه راهکار نشان نمی‌دهند.
واقعیت این است که سخنگوی شواری نگهبان اعلام کرده که این شورا وظیفه گرم کردن تنور انتخابات را ندارد. یعنی آنها وظیفه دیگری برای خودشان قائل هستند. اما از نظر سیاسیون و دست‌اندرکاران وضعیت موجود وضعیتی خطیر است. چراکه با توجه به حساسیت زمان و اینکه از یک‌سو دشمن تبلیغ می‌کند که مردم را از شرکت در انتخابات باز دارد تا مردم انگیزه برای مشارکت نداشته باشند و از طرفی دیگر انتخابات تضمینی برای نظام محسوب می‌شود. همواره انتخابات می‌تواند هم فرصت باشد و هم تهدید. فرصت به این معنا که اگر مردم مشارکت وسیعی در انتخابات داشته باشند این برای دشمن و مخاطرات آن بازدارنده است و تبلیغات آن را خنثی می‌کند. اما تهدید است وقتی که مشارکت پایین باشد و دشمن آن را به مثابه پیروزی خودش تلقی کند.
بنابراین شرایط حساس است و ضرورت دارد که انتخابات را تبدیل به فرصت کنیم. لذا با توجه به اینکه شورای نگهبان چنین وظیفه‌ای برای خودش قائل نیست که شرایط متوازن برای همه جریان‌های سیاسی به وجود بیاورد تا همه آنها انگیزه لازم برای شرکت در انتخابات را داشته باشند. من پیشنهاد می‌کنم نهادی به جز شورای نگهبان برای حل و فصل این موضوع تشکیل شود. ما این تجربه را پیش روی خودمان داریم که در زمان حیات امام خمینی شورای نگهبان شرایط را به بن‌بست کشانده بود و این شورا مصوبات مجلس را تایید نمی‌کرد. امام رحمت‌الله مجمع تشخیص مصلحت نظام را تاسیس کردند. تا وقتی اختلاف‌نظر میان شورای نگهبان و مجلس وجود دارد مجمع تشخیص مصلحت بر اساس مصلحت، و نه شرع یا قانون اساسی تصمیم بگیرد.
الان هم به نظر می‌رسد شرایط به گونه‌ای است که عملکرد شورای نگهبان اوضاع را به بن‌بست کشانده است. در حالی که ما باید انتخابات را به فرصت تبدیل کنیم. راهکار آن هم این است که نظیر امام که دست به بن‌بست‌شکنی زدند مقام معظم رهبری هم جمعی امین از کسانی که مورد نظرشان است دور هم جمع کرده و به آنها ماموریت بدهند که نسبت به بررسی شورای نگهبان و ردصلاحیت‌ها تصمیم بگیرند. تا انتخابات را صحنه متوازن و رقابتی کنند تا اکثریت قوی در انتخابات حاضر شوند و این صحنه تبدیل به فرصتی برای نظام شود.
اما در هر حال به اعتقاد من هیچ کسی نباید از صندوق رای قهر کند. باید همه تبلیغ کنند و تشویق کنند تا همه در انتخابات شرکت کنند. چراکه دشمن مترصد این است که مردم حضور کمرنگی در انتخابات داشته باشند تا انتخابات به تهدید بدل شود. این هم وظیفه دولت و هم وظیفه قوه قضاییه، مجلس، شورای نگهبان و نهادهای عمومی است. حتی اگر جریانی کاندیدای مورد نظر خودش را هم در انتخابات نداشت باز هم از آنجا که نفس حضور در انتخابات مهم است باید در انتخابات حاضر شوند و رای بدهند. البته رئیس‌جمهور هم باید در حد اختیارات قانونی خود تلاش کند تا شرایط مناسبی برای برگزاری انتخابات رقابتی فراهم شود. به هرحال شورای نگهبان از رئیس‌جمهور حرف‌شنوی ندارد. بنابراین رئیس‌جمهور می‌تواند درخواست کند و به آنها تذکر قانون اساسی بدهد و در عین حال از مردم بخواهد در انتخابات حضور پررنگی داشته باشند.
منبع: روزنامه سازندگی