علی محمد نمازی، عضو شواری مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
برخی از نمایندگان مجلس یازدهم بر شفاف کردن آرا نمایندگان تاکید می‌کنند. واقعیت این است که دستیابی به شفافیت در اداره کشور و انجام امور راه‌هایی دارد که اگر در آن راه‌ها حرکت کنیم اساسا نیازی به اینگونه طرح‌ها نیست. یکی از این راه‌ها آزادی مطبوعات است. به نحوی که اصحاب رسانه و روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها در همه جا حضور داشته باشند و آزادانه اخبار و اطلاعات را منعکس کنند. به این ترتیب با نور تاباندن به محل‌های تاریک در امر اداره کشور از بروز فساد جلوگیری می‌شود. به علاوه یک راه دیگر دستیابی به شفافیت عملکرد صحیح، به موقع و قاطع مراکزی است که مسئولیت نظارت را بر عهده دارند. از این دست مراکز کم نیستند. قوه قضاییه مهمترین وظیفه‌اش نظارت است. همینطور دومین وظیفه مجلس بعد از قانونگذاری امر نظارت است. یا وزارت اطلاعات چشم و گوش نظام است و وظیفه آن هم مقابله با مفاسد احتمالی است. اگر همه اینها به وظایف‌شان عمل کنند نگرانی از حیث بروز فساد و خطا وجود ندارد که بعد عده‌ای بخواهند به دنبال شفاف کردن آرا نمایندگان باشند.
اما به نظر می‌رسد دغدغه اصولگرایان به واقع امر شفافیت نباشد. در واقع آنها صرفا شعار پرطمطراق را سر داده‌اند اما حالا که وارد مجلس شده‌اند می‌بینند که امکان چنین اقدامی در عمل وجود ندارد. اصولگرایان طرح شفافیت آرای نمایندگان را در دوره مجلس دهم مطرح کرده و این بازی را راه انداختند، ولی الان که نوبت خود آنهاست، در بررسی اعتبارنامه‌ها آن را اجرا نکردند. هنوز هم آنها در بررسی اعتبارنامه یکی از نمایندگان که پر سر و صدا هم شده بود به بدنه رای خود پاسخ نداده‌اند که 7 نفری که رای منفی به اعتبارنامه این فرد دادند چه کسانی بودند و آن 9 نفری که رای مثبت دادند چه کسانی بودند. این موضوع کاملا نشان داد که بحث شفافیت آرا نمایندگان تا چه اندازه برای افراد امری تبلیغاتی و حربه‌ای برای جلب آرا بوده است. حتی اگر این قصد آنها واقعی باشد هم باید به آنها یادآور شد که لازم نیست هر گروه و جامعه‌ای خودش دست به تجربه بزند؛ بلکه می‌تواند از تجارب موفق و آزموده شده دیگر گروه‌ها و جوامع استفاده کند. عقل سلیم حکم می‌کند در این رابطه هم به سراغ دموکراسی‌های دیرپا برویم و ببینیم آیا در پارلمان چنین کشورهایی همه آرا علنی است؟ تا جایی که ما می‌دانیم چنین کشوری وجود ندارد. به علاوه در عمل هم چنین امکانی وجود ندارد.
در بررسی یک طرح یا لایحه ممکن است برای ده‌ها بند و تبصره رای‌گیری شود و این امکان وجود ندارد که در صحن کمیسیون و یا مجلس برای هر کدام از آنها، نماینده رای خود را علنی کند. به علاوه ایراد جدی‌تر این است که علنی کردن آرا نماینده را در تصمیمات خود محافظه‌کارتر می‌کند. اگر نماینده‌ای ببیند که طرح و یا لایحه‌ای در دستور کار است که اگر او رای موافق و یا مخالف درباره آن بدهد با عکس‌العمل‌های موکلین و جامعه متوجه او خواهد شد؛ در حالی که او حجت عقلی و شرعی دارد که تصمیم درست را گرفته است.
لذا این نماینده از ترس عکس‌العمل‌ها ممکن است را یای خلاف عقیده خود بدهد. به این ترتیب علنی شدن آرا شجاعت را از نمایندگان می‌گیرد و یک نماینده به جای آنکه در هنگام رای دادن به مصالح نظام و کشور فکر کند بیشتر تمرکز خود را بر تبعات آشکار شدن رای خود و عکس‌العمل‌های احتمالی می‌گذارد. بنابراین این اقدام هم از لحاظ اجرایی کار زمانبر و سختی است و هم ملاحظات غیرواقعی را وارد مسیر رای‌دهی نمایندگان می‌کند. لذا معتقد هستم این طرح در مجموع طرح مناسبی نیست. فکر می‌کنم خود نمایندگان مجلس یازدهم هم حالا متوجه شده‌اند که امکان چنین کاری وجود ندارد و باید به سراغ راه‌های اصولی‌تر برای دستیابی به شفافیت رفت.
منبع: روزنامه سازندگی