محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

طی یک سال گذشته ریزش پایگاه اصلاح‌طلبان در جامعه از مهمترین بحث‏ها حول اصلاح‌طلبی بوده و هست، من نسبت به پذیرش این واقعیت تلخ خاضعم، اما باید نکاتی را درباره آن شرح داد. در ایران فعالیت‏های حزبی به معنای واقعی کلمه هنوز نهادینه نشده است و گروه‏های سیاسی چپ و راست یا اصلاح‌طلب و اصول گرا، به اقتضاء رقابت‌های موسمی با تشکیل کمپین‏های انتخاباتی روی شخصیت‏های محوری خود پیروزی‏هایی را بدست می‏آورند. این پیروزی‏ها در سال‏های اول انتخاب تاثیرات روانی خود را روی جامعه می‏گذارد. اما با گذشت دوره‌ای، آثاری از ناکامی‏ها را شاهد هستیم. از سال 96 به بعد به دلیل آنکه اصلاح‌طلبان حامیان جدی آقای روحانی بوده‌اند و با حضور پر رنگ خود در تبلیغات از علل موجده پیروزی او محسوب می‏شدند، قهراً جامعه هر ناکارآمدی در حوزه دولتی را به پای نیروهای پشتیبان آن دولت می‌نویسد و حامیان را هم مورد نقد قرار می‌دهد.

در این رابطه چه دولت مقصر باشد و چه ناکارآمدی‏ها با توجه به شرایط بین المللی معطوف به حوزه پیرامونی و فراتر از دولت باشد، فرقی نخواهد کرد. رویکرد جامعه نسبت به دولت و حامیانش و یکی انگاشتن آنها قطعی است. اما مساله‏ای که باید بر آن تاکید کرد این است که چون فعالیت سیاسی حزبی در جامعه ایران تاکنون به صورت منطقی شکل نگرفته است، بخش اعظمی از نیروهای مخاطب دولت‏ها را مردمی تشکیل می‏دهند که به صورت تشکیلاتی به گروه‏های سیاسی چپ و راست وابستگی ندارند. در واقع اگر بخواهیم واقع‌بینانه به گروه‏های سیاسی موجود در ایران نگاه کنیم باید گفت مجموع ظرفیت مردمی و تشکیلاتی حامی گروه‏های اصلاح‌طلب و اصول گرا در ایران کمتر از 30 درصد است. به عبارت دیگر بخش اکثریت جامعه در شرایط بی‏وزنی به سر می‏برند و تنها در بزنگاه‏های انتخاباتی و سیاسی، شعارها و تبلیغات رقبای سیاسی را مورد توجه قرار می‏دهند و با توجه به آن رای خود را به یکی از دو طرف اختصاص می‌دهند. این بخش از جامعه، چسبندگی و تعلق تشکیلاتی به گروه‏های چپ و راست ندارند و با توجه به  مطالباتی که از دولت‏های مستقر پیدا می‏کنند، یا بر علاقه‌مندی‌شان افزوده می‏شود و یا تمایل‌شان از آن کم می‏شود و به منتقد دولت وقت تبدیل می‏شوند. طبیعی است آن گروه 30 درصدی که تعلق تشکیلاتی به گروه‏های چپ و راست دارند، در اثر برخی ناکامی‏ها چندان از تعلق خاطرشان کم نمی‏شود. آنها با مبانی جدی تر و محکم تری به احزاب مطلوب خود وابسته‌اند. اما بخش اکثریت که تعلق تشکیلاتی ندارند با کوچکترین مشکلی وضعیت نامطلوب را به جریان حاکم نسبت می‏دهند و گروه‏های سیاسی پشتیبان را هم با همان چوب می‏رانند.

البته این واقعیت را باید به تاکید بیان کرد که اصلاح‌طلبان و دولت روحانی چسبندگی تشکیلاتی ندارند و بارها گفته شده که اصلاح‌طلبان در انتخابات سال 92 و 96 به صورت مستقل نتوانستند، خود را در صحنه رقابت‌ها  نامزد برگزیده داشته باشند و به همین دلیل بود که تصمیم گرفتند براساس ضرورت فعالیت اقتضائی در سیاست از معتدل‌ترین شخصیت موجود در انتخابات حمایت کنند. به همین دلیل از حسن روحانی حمایت کردند که البته شخصیت اصول‌گرای معتدل محسوب می‏شد. از این جهت این تصور که همه اقدامات دولت چه کامیابی و چه ناکامی، برآمده از خواست اصلاح‌طلبان است درست نیست و مردم باید بپذیرند که نماینده واقعی اصلاح‌طلبان در انتخابات‏ حضور نداشته، هرچند برخی از ناکارآمدی‏ها بخاطر وجود اِعمال قدرت‏هایی است که خارج از اراده دولت روحانی است و در این رابطه دولت عملا همسو و هم‌نظر و در جبهه مردم قرار دارد. از همین منظر باید مواضع اصلاح‌طلبان را بازخوانی کرد. شاید چالش برانگیزترین مساله در سال گذشته که موجب برخورد انتقادی با اصلاح‌طلبان شد، رویکرد آنها در رابطه با اعتراضات دی ماه بود. مردم باید به روشنی این مساله را دریابند که اصلاح‌طلبان به طور کلی نمی‏توانند هرگونه رفتار ساختارشکنانه‏ای که امنیت کشور را به مخاطره اندازد تایید کنند.عدم تایید این حرکت‏ها به معنای آن نیست که اصلاح‌طلبان تعلقی به مردم ندارند یا مطالبات بحق آنها را مطمح نظر ندارند بلکه آنها بخاطر صمیمیت و قرابت به مردم  وضرورت حفظ و صیانت از مصالح ملی نمی‏توانند بپذیرند که جریاناتی حق و ناحق دست به رفتاری بزنند که انسجام و انتظام ملی را با خطر مواجه کند. مشخص و البته طبیعی است که این مواضع که با آشوب و ناامنی اجتماعی هیچ نسبتی برقرار نمی‌کند با انتقاد مردم مواجه می‏شود؛که به باور اینجانب  این انتقاد به حق نیست.اگرچه منطق فعالیت‏ سیاسی حکم می‏کند که اصلاح‌طلبان مردم را توجیه کنندو به مردم توضیح دهند که کنش افراطی چه فردی و چه در عرصه جامعه قابل دفاع نیست. اصلاح‌طلبان امروز کاهش تعلق خاطر مردم به خود را می‏پذیرند، اما در دراز مدت اصلاح‌طلبان زیانی نخواهند دید. چون معتقدند از طریق تظاهرات خیابانی مطالبات و حقی برای مردم بدست نمی‏آید، چرا که ظرف و مظروف مطالبه و احقاق حق باید با هم سازگار و واجد سنخیت باشد.

منبع: روزنامه سازندگی