سیدافضل موسوی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
اخیرا در مجلس گروهی از نمایندگان در پی شفاف کردن آرا برآمده‌اند. طرحی که معتقدم اگر به واقع آن را اجرایی کنند تبعات خوبی خواهد داشت. گرچه من معتقدم این امر برای نمایندگان مجلس یازدهم بیشتر یک موضوع شعاری است و آنها نه می‌توانند و نه می‌خواهند این کار را انجام بدهند. این نمایندگان می‌دانند شفاف شدن آرایشان در مقابل مردم برای آنها سودی نخواهد داشت و لذا از آنجا که می‌دانند شفافیت آرای آنها موجب ریزش هرچه بیشتری رای‌شان نزد مردم خواهد شد خودشان در نهایت به آن رای نخواهند داد. این بحث‌ها و شعارها برای رای آوردن بود. اما در عمل خواهید دید که این مجلس برای شفافیت آرا خودشان هم رای نخواهد داد.
البته باید به این دوستان یادآوری کرد که میان نهادهای تصمیم‌گیر، مجلس در حال حاضر هم شفاف‌ترین سیستم رای‌گیری را دارد. به هرحال هنوز هم مذاکرات هیچ کدام از مراکز تصمیم‌گیری به صورت زنده از رادیو پخش نمی‌شود و تا این اندازه در معرض پوشش رسانه‌ای قرار ندارند. باید یادآوری کنم که پیش از اینکه مجلس از محل قدیمی خود به ساختمان فعلی در بهارستان منتقل شود رای‌گیری‌ها به صورت علنی و با قیام و قعود انجام می‌شد و همه چیز شفاف بود. البته این روال در مورد کمیسیون‌ها نبود. گاهی خبرنگاران به جلسات کمیسیون می‌آمدند و گزارش تهیه می‌کردند اما گاهی هم به جلسات نمی‌آمدند. اما در هر حال جلسات مخفی و پنهان نبود. این شرایط تا ابتدای مجلس هفتم و انتقال مجلس به ساختمان جدید برقرار بود. بعد از آن با الکترونیکی شدن رای‌گیری و برچیده شدن سیستم قیام و قعود، رای‌ها مخفی هستند. البته آن زمان هم که آرا شفاف بود در مورد برخی موارد حساس با رای نمایندگان تصمیم گرفته می‌شد که آیا آرا مخفی باشند یا علنی. در طرح فعلی نمایندگان هم این موضوع قید شده است که امکان رای‌گیری مخفی وجود داشته باشد. بنابراین با وجود مانورهای رسانه‌ای پرطمطراق در مورد این طرح از سوی اصولگرایان در واقع قرار نیست چندان اتفاق تازه‌ای رخ دهد. در صورت تصویب این طرح، در موارد عادی و بی‌حاشیه رای دادن شفاف خواهد شد اما در موارد حساس مانند رای اعتماد به وزرا و یا برخی طرح‌ها و لوایح باز هم آرا ممکن است مخفی باقی بمانند. خب این حق نمایندگان است. موضوع «رای مخفی» پیش‌بینی شده تا در برخی مسائل افراد در فشار قرار نگیرند و بدون نگرانی رای واقعی خودشان را بدهند. در نظر بگیرید که ممکن است عده‌ای به صورت علنی در موافقت و یا مخالفت موضوعی سخن بگویند اما بعد از بحث بیشتر درباره آن موضوع از تصمیم خود منصرف شوند، در این شرایط اگر رای‌گیری علنی باشد فرد برای تغییر رای خودش معذب خواهد بود.
البته همانطور که مدافعان شفافیت آرا معتقدند این طرح می‌تواند جلوی برخی سوءاستفاده‌ها را بگیرد و نمایندگان را نسبت به آرا خودشان پاسخگوتر کند. به هرحال کسانی که از افراد مختلف در بازه انتخابات پول دریافت می‌کنند و در واقع خودشان را مدیون آنها می‌کنند ناگزیرند بعد از ورود به مجلس این کمک‌ها را جبران کنند؛ یکی از راه‌های جبران شاید نوع آرای آنها در تصمیم‌گیری‌های مجلس باشد. شفاف بودن آرا می‌تواند از این جهت نمایندگان را پاسخگو کند. البته نباید یادمان برود که حتی در صورت شفاف بودن آرا هم اگر رای اکثریت نمایندگان مجلس بر موضوعی قرار بگیرد هیچ‌کس نمی‌تواند آنها را زیر سوال ببرد.
نکته دیگر اینکه شفافیت خوب است اما چرا فقط درباره مجلس و نمایندگان که اتفاقا از دیگر ارکان تصمیم‌گیری شفاف‌تر عمل می‌کنند؟ شفافیت امر خوبی است. به این شرط که همه به آنچه می‌گویند پایبند باشند و در این زمینه قائل به استثنا نباشند. نباید در حرف چیزی بگویند و در عمل کار دیگر انجام دهند. اگر شفافیت خوب است باید برای همه خوب باشد و اگر قرار است برخی افراد و نهادها از این شفافیت مستثنی باشند چرا نمایندگان نباشند؟
منبع: روزنامه سازندگی