علی‌محمد نمازی
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
چرا تلاش جرياني در مجلس براي برکناري سه وزير بي‌حاصل ماند؟
برای حفظ سلامتی امور در هر واحد و کشوری نیاز به اعمال نظارت است. در حکمرانی خوب علاوه بر لزوم شفافیت روابط و مناسبات مکانیسم انجام نظارتهای دقیق نیز پیش‌بینی شده است. در همه نظام‌های دموکراتیک وظیفه مهم مجالس نظارت بر اجرای قوانین است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی از طریق تذکر دادن، سوال، تحقیق و تفحص و استیضاح وزرا و رئیسجمهور میتوانند دقیقا بر قوای سه‌گانه و همه دستگاه‌هایی که از بودجه کشوری استفاده میکنند نظارت کنند.
در یازده دوره مجلس شورای اسلامی در مواقعی بعضی از وزرا مورد استیضاح قرار گرفتهاند. این امر در مجالسی که اکثریت آن متعلق به چپ قدیم یا اصلاح‌طلبان بوده کمتر اتفاق افتاده و در صورت وقوع مبنای این اقدام به‌طور عمده ناشی از عدم توانایی وزیر در انجام وظیفه و رسالتی که به عهده داشته بوده است. شروط اصلی موفقیت استیضاح به این شرح: ۱-آشکار بودن ایراد یا ایرادات ۲-سازمان‌یافتگی استیضاح ۳-اکثریت مجلس در مقابل جناح سیاسی وزیر یا دولت باشد. ۴-چهرههای شاخص مجلس موافق امر مذکور باشند. ۵-مدافعان استیضاح قدرت اقناعسازی نمایندگان بیطرف یا مخالف این امر را داشته باشند. ۶-وجود هماهنگی بین دولت و مجلس. اما این اولین مرتبه است که برای سه وزیر اقتصادی آن‌هم پس از گذشت هفت ماه از شروع به‌کار دولت درخواست استیضاح شده است. از طرفی درست است که وزرای سه وزارتخانه مورد استیضاح قرار گرفتهاند اما این سه وزارتخانه قبلا شش وزارتخانه و یک سازمان بوده‌اند. سوال جدّی این است که چرا استیضاح هیچ‌یک از وزرا رای نیاورد؟ الف-وقت بد عمل مذکور.یک هفته قبل از تعطیلات نوروزی وقت مناسب استیضاح نیست. ب-کارکرد حزبی بر مجلس حاکم نیست . ج-موافقان و مدافعان استیضاح سازمان لازم را نداشتند. د-ایرادات ملی محور استیضاح نبود و لذا رای نمایندگان را بسیج نکرد. ه-تا حدودی این اهرم در مجلس لوث شده است. اکثرا گفته میشود بعضیها به دنبال منافع خاص هستند. و-اشکالات مد نظر نمایندگان به درستی ریشه‌یابی نشده بود و لذا پس از توضیح وزرا قانع شدند. ز-اولا به‌رغم وجود معاونان و مدیران کل پارلمانی تعامل کافی بین نمایندگان و وزرا وجود نداشته و به‌رغم وجود اهرم تذکر و سوال ابهامات برطرف نگردیده و کار به استیضاح میکشد ثانیا با تعامل و توضیحات وزیر مورد استیضاح و سخنان رئیسجمهور استیضاح رای نمیآورد . س-هیچ‌یک از فراکسیون‌های مجلس اکثریت قابل توجهی ندارد . ش-بخشی از نمایندگان هنوز جناح‌بندی خود را عیان نکردهاند . ط-بعضی از نمایندگان تسلط کافی بر عملکرد وزارتخانهها ندارند. ظ-چون از نظر جمعی از نمایندگان، اقدام مزبور بوی تقابل با دولت را میداده با استیضاح همراهی کرده‌اند. به هر ترتیب، هزینه اینگونه استیضاح‌های ناموفق کم نیست و یکی از مهمترین آنها لوث و بیخاصیت شدن اهرم استیضاح و جایگاه نظارتی نمایندگان و مجلس است. اولا باید به سمت کارکرد حزبی در اداره کشور رفت. ثانیا لازم است محور فعالیت نمایندگان مجلس به‌طور عمده نیازها و منافع ملی باشد و از طرح‌ها و برنامههای منطقهای پرهیز شود، ثالثا در شرایط فعلی حتی‌الامکان از استیضاح پرهیز شود، رابعا تا از نتیجه قطعی استیضاح مطمئن نشدهاند دست به اقدام نزنند.
منبع: روزنامه سازندگی