پروانه مافی
نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
امروز در تقویم، به تاریخ 23 تیر، به «روز گفت و گو و تعامل سازنده با دنیا» معروف است به همین بهانه لازم است تا اشاره ای به رابطه میان توسعه یافتگی ذهن افراد یک جامعه و توان حل چالش ها و مشکلات زندگی از طریق گفتگو داشته باشیم.

به منظور اینکه بتوان رابطه توسعه یافتگی و توان گفت و گو را تبیین نمود لازم است تا ابتدا شناختی نسبی از مفهوم توسعه پیدا کنیم. مفهوم توسعه، در بردارنده پیشرفت و ترقی جامعه در تمامی ابعاد زندگی است و این در حالی است که برخلاف تصور عموم، واژه «توسعه یافتگی»، بیشتر در بعد اقتصادی به کار برده میشود و در اصل ابعاد دیگر توسعه که شامل توسعه اجتماعی، توسعه فرهنگی و توسعه انسانی است، کمتر مورد بررسی قرار میگیرد. به عبارتی دیگر یکی از نتایج بسیار تأثیر گذار و مهم توسعه که «برقراری ارتباطات انسانی- اجتماعی به دور از سلطه» است و در نهایت نیز منجر به ایجاد جامعه مدنی و انسانی یا همان جامعه ای توسعه یافته میگردد، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در جوامع توسعه یافته امروزی که در تمامی ابعاد(اعم از فرهنگی و انسانی و غیره ) و به شکلی فرآیندی و نه دفعتا توسعه یافته اند، قدرت گفتگو و برقراری ارتباطات انسانی- اجتماعی به دور از نزاع و سلطه را شاید بتوان یکی از بارزترین ویژگی هایشان به حساب آورد. افرادی که ذهن آنها توسعه یافته است نگاهی بلند مدت به زندگی دارند و بر همین اساس رفتار و گفتار خود را بر این مبنا تنظیم مینمایند و از همین رو گفتگو را بر سایر روش های اظهار نظر خود ارجح میدانند. تعدد افراد توسعه یافته در یک جامعه تعیین کننده این نکته هستند که زبان خشونت و نزاع تأثیرگذارتر است یا زبان گفت و گو و مذاکره.

منظور از گفت و گوی میان افراد توسعه یافته، رابطه تعاملی و دو جانبه میباشد، بدین معنا که «هنر گوش کردن و سپس قضاوت» باید در ویژگی تمامی افراد گفتگو کننده موجود باشد تا نتیجه مذاکره و گفت گوها حل مشکلات، اختلافات و معضلات اجتماعی باشد. اما موضوعی که متاسفانه در جامعه ایران وجود دارد و برخی از نظریه پردازان و متخصصین حوزه های مختلف نیز به آن اشاراتی کرده اند، مشکل « بی اعتمادی های موجود در بین افراد» است که ناشی از ریشه تاریخی و اقتدارگرایی چندین هزارساله فرهنگ ایرانی است، چرا که در جوامع به ظاهر توسعه یافته غرب، افراد در نقش خود و با صداقت بیشتری به گفت و گو و مذاکره میپردازند. اما این نکته نباید مانع از پیشرفت جامعه ایرانی به سمت توسعه یافتگی ذهنی و رفتاری افراد باشد و باید نگاهی آسیب شناسانه به این موضوع داشت چرا که فرهنگ ایرانی و ملت یران در عرصه های مختلف همچون انتخابات سال 96 با انتخاب خود به جهانیان این موضوع را گوشزد کردند که توسعه یافتگی حقیقی باید در عمل نمود یابد نه در عنوان کشور.