سیدافضل موسوی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

کاهش سرعت اینترنت در روزهای اخیر برای همه مردم ملموس بوده است. این کاهش سرعت اینترنت همزمان شد با خبر تصویب کلیات طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی در کمیسیون ویژه این موضوع در مجلس. براساس بررسی‌های صورت‌گرفته مصوبه باطل اعلام شد اما سرعت اینترنت کماکان مورد گلایه همه مردم است. وزیر ارتباطات نیز هر روز از تقویت زیرساخت‌ها و اقداماتی می‌گوید که عملا باید باعث افزایش سرعت اینترنت شود اما هنوز چنین موضوعی رخ نداده و شاهد عکس این وضعیت نیز هستیم.
به طور کلی درباره مساله طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی چندین نکته حائز اهمیت است:
1 نخستین موضوع، مساله وجود و دستور کار بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی است. براساس گفته‌های طراحان این طرح، مساله حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی مطرح است و در همین گام اول برای مردم ابهاماتی وجود دارد. اگر برای فردی مشکلی در این زمینه به وجود بیاید، می‌تواند با مراجعه به مراکز قضایی مشکل خود را طرح و از طرق قانونی پیگیری کند. بنابراین هیچ الزامی ندارد کسی از حقوق کاربران در فضای مجازی صیانت کند. در‌حال‌حاضر پلیس فتا در این زمینه فعال است و مردم می‌توانند بروز مشکلات احتمالی را از این طرق پیگیری کنند. هر کسی شکایت داشته باشد برای دفاع از حقوق خود و صیانت از خود اقدام می‌کند. این‌که بدون شاکی راه بیفتیم تا از مردم صیانت کنیم، آن هم در شرایطی که از اساس خود مردم شکایتی ندارند و خواهان تمدید این وضع هستند و از اساس مخالف این موضوع هستند که با این شیوه قانون‌گذاری در فعالیت مردم در فضای مجازی محدودیت ایجاد شود.
2 مقام رهبری در دیداری که در اوایل تشکیل این مجلس با نمایندگان آن داشتند، تاکید فرمودند که سعی شود امور مختلف از طریق لایحه به مجلس بیاید و پیگیری شود و مجلس زمان خود را به جای ارائه طرح و ورود به حوزه‌های مختلف، صرف نظارت کند. علت این مساله این است که دولت کارشناسان زیادی در زمینه‌های مختلف دارد و وقتی در زمینه‌ای دولت لایحه نمی‌دهد یعنی مشکلات یک حوزه ناشی از نبود قانون نیست. متاسفانه به جای این‌که شاهد این امر باشیم، عکس توصیه‌ها در مجلس رخ داد و مکرر مجلس یازدهم طرح ارائه می‌دهد. نمونه روشن این مساله همین طرح صیانت بود که از اساس نیاز به چنین قانونی نبود اما گروه‌های سیاسی با انگیزه‌های سیاسی از نماینده‌های معدودی خواستند این طرح را پیگیری کنند.
3 می‌گویند در دوره صفوی، محتسب آن روزگار جلوی فردی را گرفت و گفت چرا برای نماز به مسجد نرفتی. آن فرد جواب داد که مقرر شده از هر خانه یک نفر برای نماز به مسجد برود، من کار داشتم و امروز پسرم از خانه ما به مسجد رفت. محتسب فرد را به زور به مسجد برد تا نماز بخواند. آن فرد در مسجد فریاد می‌زد که مردم ببینید ظلم بالاتر از این‌که از یک خانه دو نفر به مسجد بیاید! این مثال به خوبی نشان از وضع مقررات نادرست حتی در زمینه‌های واجبات است. وضع مقررات برای رعایت الزامات اشتباه است. همان‌گونه که قانون‌گذاری در مورد واجبی مثل نماز می‌تواند منجر به واکنش‌هایی از جانب جامعه شود، قانون‌گذاری در حوزه‌های دیگری نیز که باید براساس خواسته‌ها و اعتقادات مردم مدیریت شود، اشتباه است. نباید از یاد برد که بسیاری از زمینه‌ها نیازمند سیاست‌گذاری فرهنگی است نه قانون‌گذاری سلبی و ایجابی.
4 فضای مجازی فرصت بسیار مناسبی برای کار فرهنگی است. این فضا می‌تواند بستر خیلی مهم و مناسبی در زمینه اقتصادی و امور اجتماعی و فرهنگی باشد. این‌که شبکه‌های اجتماعی داخلی را راه‌اندازی کنیم، خوب و پسندیده است اما نباید بگوییم ما شبکه‌های اجتماعی خارجی را می‌بندیم و به جای آن‌ها، داخلی را راه می‌اندازیم. نباید به گونه‌ای سیاست‌گذاری کرد که مردم احساس کنند مرتب در حوزه‌های امور خصوصی آن‌ها دخالت می‌شود و در شرایطی که مشکلات اقتصادی جدی وجود دارد، مکرر درباره مسائلی مثل استفاده مردم از فضای مجازی محدودیت ایجاد می‌شود.
5 یکی از ایرادات بزرگ به بررسی این مساله، بردن این طرح تحت عنوان اصل 85 قانون اساسی به کمیسیون ویژه بررسی این طرح بود. اول این‌که مجلسی که شعار شفافیت می‌داد چرا می‌خواهد چنین طرح مهمی را غیرعلنی بررسی کند. دوم این که نباید از یاد برد که بسیاری از کسانی که در دل با انگیزه‌های مختلف خواهان تصویب این طرح بودند، چون می‌دانستند جامعه با آن مخالف است، نمی‌توانستند به صورت علنی به آن رای موافق بدهند. بعضا ممکن است نمایندگان تحت تاثیر جریانی سیاسی نگاهی به یک طرح داشته باشند اما بازخورد موضوع از جانب مردم و حوزه انتخابیه آن‌ها به اندازه‌ای تند است که هراس دارند در مقابل مردم طرحی را تصویب کنند. طرح صیانت نیز از این زمره است. تلاش فعلی نمایندگان برای بازگشت طرح به صحن بسیار درست است. در صحن مجلس و به صورت شفاف باید در مورد طرح صیانت تصمیم‌گیری شود تا برای مردم روشن شود که کدام نماینده با محدود کردن فضای مجازی موافق است و کدام نماینده در این زمینه مخالف است.
من تصور می‌کنم در صورت پیگیری این شیوه رای‌گیری این طرح یا از دستورکار خارج شده و مصوب نمی‌شود یا در صورت تصویب هم به اندازه‌ای شکننده و لب مرزی خواهد بود که در نهایت تصویب جزئیات آن بر اساس متون فعلی ممکن نخواهد بود.

منبع: روزنامه سازندگی