نشست بررسی رویکرد جدید امریکا در قبال برجام و گزینه‌های ایران شب گذشته به همت کانون سیاست خارجی در دفتر حزب کارگزاران سازندگی ایران برگزار شد.

به گزارش سایت کارگزاران، در این نشست دکتر حیدرعلی مسعودی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی، در مورد برجام و گفته‌های مطرح شده در مورد برخورد جدید امریکا و موضع ایران در این مورد توضیح داد: برجام، چند عبرت برای ایران داشت که اولین و مهم‌ترین آن فهم نظام سیاسی ایران در مورد برجام حتی زمانی که آن با همراهی امریکا بود به ایجاد روابط نظام اقتصادی با نظام بین‌الملل مبادرت نکرد. از سوی دیگر برخلاف آنچه که در برجام بود، امریکا نقش پویا و فعالی در این امر داشت برجام باسابقه طولانی مذاکرات مورد احترام امریکا واقع نشد و تغییر ریاست جمهوری این کشور باعث سست شدن این توافق بین‌المللی شد که نشان می‌دهد هر گونه توافق جدید با امریکا با همین وضعیت مواجه خواهد شد.

او تأکید کرد: مذاکرات جدید برجام بی‌فایده است چرا که خواسته‌های نامشروحی در این مذاکرات مطرح می‌شود و امریکا نشان داد که در هیچ توافقی به تعهدات خود پایبند نیست. این در حالی است که برای ایران تنها یک راه باقی می‌ماند و آن یک دیپلماسی چند وجهه با امریکا و کشورهایی مانند هند، چین، روسیه است که روابط اقتصادی با ایران دارند. بدین ترتیب ایران می‌تواند دستور کار مذاکره جدید تعریفی کند و به اصطلاح، برجامی جدید منهای امریکا را دنبال کند.

استاد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی، امکان‌پذیر بودن برجام منهای امریکا و تأثیر آن در روابط اقتصادی و دیپلماتیک را اینطور توضیح داد: با توجه به تسلط دلار در منطقه و همچنین تسلط امریکا بر نظام اقتصادی جهان، تحریم‌های جهانی اگر نظام بانکی ایران را تحت تأثیر قرار ندهد، ایران مجبور به حمل دلار با قایق نخواهد بود.

مسعودی در ادامه گفت که اروپا هم کمابیش به برجام منهای امریکا موفق است و حتی کشور انگلیس هم اعلام کرده است چنانچه امریکا از برجام خارج شود او در برجام خواهد ماند. همچنین برخی شرکت‌ها در کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا و اتریش هم هیچ رابطه اقتصادی با امریکا ندارند و این نوعی تأیید برجام بدون امریکا است که به نوعی این کشور را به انزوای بین‌المللی می‌کشاند.

به گفته مسعودی، اروپا همچنین ظرفیت‌هایی برای شکایت به (WTO) یا بستر حقوقی و قطع‌نامه 2231 که امکان به پرسش گرفتن اقدامات امریکا را دارد.  

مسعودی به مقامات کشور توصیه کرد: در 60 روز بررسی و مرور توافق‌نامه هسته‌ای در کنگره از اظهار نظرهای تحریک‌آمیز پرهیز شود. مشکل برجام مشکل شخصی ترامپ نیست و نمی‌تواند به تنهایی تصمیم‌گیرنده این موضوع باشد.

این استاد دانشگاه در ادامه صحبت‌های خود به برنامه‌های هسته‌ای ایران اشاره کرد و گفت: برنامه موشکی ایران، بازدید از سایت‌های نظامی ایران و همچنین تاریخ انقضای برجام مواردی است که برای ایران مشکل‌ساز خواهد بود. در مراحل بعدی این نکته مهم است که امریکا نمی‌تواند هیچ خروج بی‌مقدمه و خودسرانه‌ای از برجام داشته باشد. این موضوع در کنگره امریکا مطرح خواهد شد و این مسئولیت به عهده کنگره خواهد بود که در این مورد تصمیم گیری کند.

مسعودی در مورد تفاوت تأیید آژانس بین‌المللی با امریکا توضیح داد: آژانس با تسلط امریکا اداره می‌شود اما در مورد بعضی مسائل قواعد، مشخصات و ضوابط فنی و تکنیکی وجود دارد که آژانس طبق این قواعد تصمیم‌گیری می‌کند.

او ادامه داد: از طرفی سازگاری برجام با منافع ملی امریکا بحث‌برانگیز است و امریکا به سختی قادر خواهد بود تا ایراد فنی و حقوقی بر برجام وارد کند. امریکا به لحاظ حقوقی نمی‌تواند روح برجام را نقض کند و دونالد ترامپ نمی‌تواند تعهدات برجام را نادیده بگیرد یا اعتراضی به آن داشته باشد.

مورد دیگری که در این نشست مطرح شد، اختلاف داخلی پیش آمده بین ترامپ و تعدادی از جمهوری‌خواهان است. مسعودی در این باره گفت: در کنگره امریکا باید 51 رأی برای نقض و رد برجام صادر شود. جمهوری‌خواهان در امریکا 52 رأی دارند اما موضوع قابل توجه این است که برخی از جمهوری‌خواهان مخالفات جدی با تغییر در برجام اعلام کرده‌اند و تصمیم دولت ترامپ وابسته به جمهوری‌خواهان بوده است. علی‌رغم اینکه بر اساس برجام و به اعتقاد همه کشورهای شرکت‌کننده در برجام، آژانس تنها مرجع رسیدگی‌کننده برجام است. البته دولت ترامپ می‌تواند این موضوع را کنار بگذارد چرا که ترامپ به وِجهه بین‌المللی امریکا توجهی ندارد.

او همچنین نقش لابی‌هایی که طرفدار ایران در برجام هستند را مورد بررسی قرار داد و توضیح داد: هیچ شخص حقیقی و حقوقی ایرانی، امکان هزینه برای لابی‌گری ندارد تا ایران را به هدفش نزدیک کند. در حال حاضر پلیس فدرال امریکا چنانچه پی ببرد دلار یا هزینه‌ای برای این کار جابه جا می‌شود، نسبت به آن مقابله خواهد کرد. سال‌هاست که نخبه‌های ایرانی به دنبال لابی برای نزدیک کردن ایران به هدفش بودند که اکنون ممنوع‌الخروج و در دادگاه‌های امریکا درگیر شکایت‌ها هستند.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: اگر رابطه علت و معلولی لابی‌های قدرت منطقه‌ای دستورهای سیاست خاورمیانه را می‌نویسند باید بر این موضوع کار شود و هیچ شخص حقیقی و حقوقی نمی‌تواند به عنوان طرفدار تیم ایران وارد مسئله برجام شود.

مسعودی در مورد تروریستی تلقی شدن سپاه از سوی ترامپ هم توضیح داد: در ایران، سپاه به عنوان یکی از ارکان اصلی قدرت است و امریکا قصد دارد با از بین بردن سپاه و تحریم اهداف مورد نظر خود را پیش ببرد.