علی هاشمی،‌عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

برخی ریشه مشکلات فعلی کشور را داخلی می‏‌دانند، اما هیچ‌کس از فشارهای مضاعف ناشی از تحریم‏‌های آمریکا علیه ایران غافل نیست و تمام مسئولان بر آن اذعان دارند.

 هدف ترامپ از خروج از برجام این بود که بتواند با زیان کم و فشاری کوچک ایران را وادار به یک مذاکره علنی کند و قراردادی را که مد نظر دارد به امضاء برساند تا ثابت کند قراردادهای زمان اوباما به ضرر آمریکا است و باید قرار دادی امضاء شود که منافع آمریکا را تامین کند و با این استدلال به نقض بر جام دست زد.

 او انتظار داشت که بعد از وارد کردن شوک اقتصادی به ایران و دولتی که در ایران سر کار است یک مذاکره علنی مابین دو دولت شروع شود. اما ایران پس از بدعهدی‏‌های آمریکا و نقض برجام حاضر به نشستن پشت میز مذاکره نشد و صراحتا مواضع خود را اعلام کرد.

مقام معظم رهبری در اظهارات خود به منع مذاکره با آمریکا اشاره کردند و البته تاکید هم داشتند که جنگی صورت نخواهد گرفت و حتی به مذاکره پیشین با آمریکا هم اشکال وارد کردند. پس از این اظهارات آمریکا برایش مشخص شد که ایران در این مرحله وارد میز مذاکره نخواهد شد.

 البته با توجه به اظهارات مسئولان آمریکا هم تصور می‏‌رود بحث جنگ نظامی منتفی است. اما مبرهن است که جنگ سیاسی و اقتصادی آمریکا با ایران وارد مرحله جدیدی شده است. این مرحله جدید وارد مسیری شده است که آمریکا گروه اقدام ایران را تشکیل داده است.

 البته تشکیل چنین گروه‏‌هایی در آمریکا دارای سابقه است لذا وقتی می‌‏خواهند موضوعی را پر اهمیت جلوه دهند، مانند زمانی که دستیار ویژه‏‌ای را برای مسئولی انتخاب می‏کنند تا پیگیر مسائل خاص باشد، در مراحل پایین‌‏تر یک گروه اقدام در سازمان‏‌های خود تشکیل می‌‏دهند.

در آمریکا اکنون سه گروه اقدام وجود دارد که تنها یکی از آنها را به صورت رسمی اعلام کرده‏‌اند، ‏ گروهی مربوط به وزارت خزانه داری است که متمرکز بر سیستم بانکی ایران است و بر رفتار افرادی فعال در معاملات، دولت‏‌ها و شرکت‏‌ها متمرکز هستند.

 و گروه دیگر در وزارت امنیت ملی قرار دارد که متمرکز بر اشخاص و شرکت‏‌ها و کسانی که در کشورهای مختلف برای دور زدن تحریم‌‏ها کار می‏‌کنند است.

 اما اکنون به‌صورت رسمی اعلام کرده‌اند گروهی که در وزارت خارجه قرار دارد موسوم به "گروه اقدام ایران" است. این نشان می‌‏دهد که در جنگ جدید با آمریکا وارد مرحله جدیدی هم شده‌ایم.

 وضعیت کشور نسبت به چند سال گذشته که مورد تحریم قرار گرفتیم بهتر است، لذا در آن دوران شورای امنیت سازمان ملل تحریم‏‌هایی را علیه ایران به تصویب رساند که به دنبال آن تحریم‏‌های جانبی آمریکا و اروپا آن تحریم‏‌ها را تقویت کرد و همچنین ایران در ذیل فصل 7 منشور سازمان ملل قرار گرفت که مشکلات زیادی برای اقتصاد ما ایجاد کرد. اما درحال‏‌حاضر چنین فضایی حکم‌فرما نیست و اروپا و چین و روسیه ممکن است که نتوانند مبارزه درستی با تصمیمات آمریکا داشته باشند، اما هم‏‌گامی هم با سیاست‏‌های یکجانبه این کشور ندارند، حتی کشورهای همسایه که در گذشته به آمریکا در اعمال تحریم‏ها کمک می‏کردند کمتر وارد این وادی شدند چرا که معتقدند تحریم جهانی نیست و خود را ملزم به اجرا نمی‏بینند.

 با وجود این، باید به این نکته توجه داشت که 25درصد تولید ناخالص دنیا در آمریکا قرار دارد، یعنی یکی از بزرگترین بازارهای جهانی است و هر شرکتی که بخواهد با آمریکا کار کند دیگر نمی‌‏تواند با ایران همکاری داشته باشد و اگر بخواهد تحریم‌ها را هم به نوعی دور بزند توسط گروه‌های اطلاعاتی شناسایی خواهد شد.

 تحریم‏‌های آمریکا علیه ایران در دو مرحله اجرا می‏شود که مرحله دوم آن قرار است 13 آبان اعمال شود که صادرات نفت را نشانه گرفته است.

در این مرحله دولت‏ها مداخله دارند و دیگر شرکت‏های تجاری نقش‌آفرینی نمی‏کنند، چون دولت‏ها هستند که برای تنظیم تراز بازرگانی خود سهمیه شرکت‏‌ها را تعیین می‌کنند. کشورهای چین، هند، کره جنوبی و ژاپن جزء این دسته هستند که بیشتر دولت‌ها تعیین سهمیه می‏کنند و شرکت‏ها به عنوان عامل اجرایی عمل می‏‌کنند.

قاعدتا آمریکا در مرحله دوم تحریم‏ها فشار اصلی را روی این کشورها می‏گذارد. لذا صادرات نفت و مواد پتروشیمی عدد اصلی ما را تشکیل می‏دهد.

مواضع اروپا روشن و شفاف است اما باید دید در عمل می‏‌تواند به مواضع خود پایبند باشند. به طور مثال در بخش خرید نفت شرکت‌های بزرگ اروپا که در آمریکا سرمایه‌گذاری دارند نمی‏‌توانند چنین کاری انجام دهند مگر اینکه بازار آمریکا را از دست بدهند که مشکلاتی برای آنها دارد.

درست است که برایان هوک خود را فرد مرتبط با اروپا برای اعمال سیاست‏‌ها علیه ایران معرفی کرد، اما تماس با اروپا آنقدر مد نظر آمریکا نیست چرا که بیشترین خرید نفت ایران در خاور دور انجام می‏‌شود و پیش‏بینی می‏‌شود گروه اقدام فشار اصلی را بر این کشورها بگذارد تا بتواند میزان خرید نفت و فرآورده‏های نفتی و پتروشیمی را از ایران کاهش دهد. ما در موضوع خرید مشکلی نداریم لذا وفتی به تحریم‏های دیگر در عراق، برمه و ونزوئلا نگاه می‏کنیم می‏بینیم که مشکل خرید نفت نیست لذا با واسطه و هزینه بیشتر امکان‌پذیر است، اما آنچه برای آمریکا حائز اهمیت است فروش نفت خام و فرآوده‌‏ها است که بخش اعظم اقتصاد ایران را زیر بال خود دارد.

 به نظر می‏رسد گروه اقدام برای تاثیرگذاری در این موضوع طراحی شده است و دارای سابقه است. آمریکا در زمان روسیه و قبل از شروع جنگ در عراق هم چنین گروهی را تشکیل داده بود.

اما ایران باید در برابر تشکیل "گروه اقدام ایران" مشابه‏سازی داشته باشد. یعنی وزارت خارجه هم باید چنین گروهی داشته باشد که بتواند در جهت مخالف تصمیمات آنها حرکت کند و هم سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی و شورای امنیت باید چنین شرایطی را ایجاد کنند.

البته در گذشته هم شورای امنیت ملی تجربه تشکیل گروه ضد تحریم را داشته است، پس باید با ایجاد چنین گروه‏هایی بتوانند آثار اقدامات آمریکا را خنثی کنند. در جنگ اقتصادی وقتی دشمن مسئله‏ای را طرح می‏کند، باید روش‏های متقابل برای برون‌رفت از این وضعیت را در نظر داشته باشیم.

منبع: روزنامه سازندگی