فرزانه ترکان، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
تصمیمات قانونی و عرفی هر اجتماعی باید بر اساس بافت فرهنگی همان جامعه گرفته شود. با توجه به پیشینه تاریخی ایران باستان و مدل فرهنگی‌ای که در کشور وجود دارد، کشور ایران قطعا بافت فرهنگی متفاوت‌تری نسبت به بسیاری از کشورهای عربی یا اسلامی دارد که از نظر دین و آیین با ما مشابه‌اند. هنر تصمیم‌گیرنده‌ها اعم از زعمای دین و مدیران اجرایی هر جامعه این است که با درنظر گرفتن صبغه تاریخی و فرهنگی نسبت به جامعه‌ای که می‌شناسند تصمیم بگیرند. متاسفانه در ایران توجه به بافت فرهنگی جامعه و زنان همواره مغفول مانده است. برخی با تفسیرهای اشتباه و برداشت‌های سیاسی از دین از مسائل کوچک برای محدودیت زنان شروع می‌کنند و قصد دارند این محدودیت‌ها را در حیطه‌های دیگر نیز گسترش دهند. مانند خبری که در چندروز اخیر در رسانه‌ها منتشر شده و در آن آمده بود که در هیئت کوهنوردی استان خراسان رضوی در جهت رعایت ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی و نیز فتاوای علمای دین، برای صیانت از بنیان و اساس خانواده‌ها، اجازه همسر برای شرکت خانم‌های متاهل و اجازه ولی قهری برای خانم‌های مجرد و نوجوانان تا سن ۲۰ سال برای حضور در برنامه‌های کوهنوردی الزامی است!
قطعا فرهنگ زنان ایرانی بسیار متفاوت‌تر از فرهنگ زنان و ارتباطات بین زن و مرد و در کشورهای عربی است. هرچند کشورهای عربی هم نسبت به 50 سال قبل تفاوت‌های فاحشی داشته و پیشرفت‌های چشمگیری درخصوص حقوق زنان کرده‌اند. اگر در دین اسلام موارد خاصی تحت عنوان حق همسر (مرد به زن) دیده شده است، نه‌تنها اینگونه مسائل را حلاجی نکرده‌ایم تا تفسیر درست آن را به جامعه انتقال بدهیم بلکه شرایطی رقم خورده که برخی افراد از چنین مسائلی بهره‌برداری سیاسی برای محدود کردن بیشتر زنها کرده‌اند. بنابراین باید جلوی تفسیرها و برداشت‌های غلطی که باعث به وجود آمدن چنین محدودیت‌هایی می‌شود ایستاد. اگر از همین‌جا جلوی رفتارهای اینگونه علیه زنان را بگیریم شاید در آینده شاهد بروز معضلات پیچیده اجتماعی نشویم. در بعضی موارد بدبینانه نیست اگر فکر کنیم برخی افراد به عمد به دنبال محدود کردن زنان هستند. زیرا به این نتیجه رسیده‌اند که خیلی از تغییرات جدی مثبت در جوامع توسط زنها اتفاق می‌افتد لذا تمام تلاششان این است که فرهنگ تاثیرگذاری را از آنها بگیرند و با خانه‌نشین کردن زنان و عدم اجازه ظهور و بروز آنها در جامعه بتوانند از تغییرات مثبت پیشگیری کنند.
باتوجه به اینکه زنان ایرانی از گذشته تا امروز همیشه در تغییرات فرهنگی و انقلاب‌های فرهنگی و تغییر نگرش جامعه نسبت به شرایط پیشتاز بودند لذا توقع‌مان از زنان در بعضی موارد حتی بیشتر از مردان است. زنان را نیرو محرکه‌ای برای تغییر و تحولات مثبت در جامعه مدنی ایران دیدیم و در آینده هم همین انتظار را از آنان داریم. اگر به تاریخ رجوع کنیم می‌بینیم که هر کجا تغییری مثبت و قابل توجه دیده شده قطعا نقش زنها در آنجا بیشتر بوده و حتی در بسیاری از موارد زنان پیشرو بودند. با این حال اما متاسفانه گاهی برخی تفاسیر درستی نسبت به مسائل دینی ندارند. بنابراین در اغلب موارد سعی داریم برداشت‌ها و سلیقه‌های فردی‌مان را به عنوان نگرش دینی به جامعه تحمیل کنیم.
روشنفکران و علمای ما باید در این شرایط حساس به میدان بیایند و آنچه واقعیت و بطن دین هست را مطرح کنند و اجازه ندهند که برداشت‌های فردی افراد در جامعه به نوعی مطرح شود که بعضی از اقشار جوان کشور فکر کنند که باطن دین همین است. چنین برداشت‌هایی سبب دور شدن بیشتر و بیشتر جوانان ما از اصل دین و اسلام می‌شود.
اگر تابع مظهر اسلام هستیم و خصوصا تشیع را به عنوان مذهب خود قبول داریم می‌دانیم که در دوران جاهلیت عرب، حضرت فاطمه زهرا به عنوان زنی شجاع و فعال در جامعه عرب آن زمان حاضر می‌شد و برای دفاع از امیرالمومنین به درب خانه تک تک افراد می‌رفت و برای اینکه احقاق حق کند بصراحت و بی‌لکنت سخن می‌گفت. ما تابع شیعه‌ای هستیم که در آن حضرت زینب درحضور ظالمان آن روزها علی‌وار کوبنده‌ترین حرف‌ها را می‌زند. آیا ایشان برای گرفتن حق، اجازه همسر داشتند؟ کسانی که زنان را از مسائل کوچکی مانند ورزش، حقوق اولیه شهروندی یا از این قبیل موارد محروم می‌کنند هدفی بالاتر برای ایجاد محدودیت‌های بیشتر در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی زنها دارند. لذا هرچه سریعتر باید جلوی چنین تفکرهایی گرفته شود.
متاسفانه به دلیل تفسیرهای غلط نوعی تبلیغ صورت گرفته که کشورهای دیگر گمان می‌کنند زنان ایرانی محدودتر از زنان عربستان سعودی هستند. در نتیجه هرچقدر که ثابت کنیم اینطور نیست و زنان ما در کشور حق رای و تحصیل دارند و در فعالیت‌های اجتماعی شرکت می‌کنند بازهم خیلی سخت پذیرفته می‌شود. زیرا متاسفانه برخی از افراد نادان و جاهل در داخل کشور هیزم‌بیار آتش معرکه دشمنان خارجی هستند. مثل خبر مشهد که چه درست چه غلط برای بیگانگان خوراک تبلیغاتی فراهم کرده و باعث می‌شود راحت‌تر از چنین شرایطی بهره‌برداری کنند.
در عین حال باید جلوی این بحث‌ها در کشور گرفته شود و اصل و بطن دین را برای جوانان تبلیغ کنیم و تلاش‌مان این باشد که توسعه روشنفکری دینی را برای نسل جوان مدنظر قرار دهیم.
منبع: روزنامه سازندگی