احمد نقیب زاده، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

کنفرانس گوادلوپ زمانی شکل گرفت که خشم توده‏های انقلابی ایران به مرحله نتیجه رسیده بود و کسی به بازگشت سلطنت فکر نمی‏کرد. آنچه کنفرانس سران کشورهای قدرتمند جهان در گوادلوپ انجام دادند تأیید این واقعیت بود که پهلوی رفتنی است و ما باید به فکر آینده مناسبات خود با ایرانی باشیم که پیوندهایش را با غرب حفظ کند. تعبیرهای بچه‌گانه‏ای هم از این کنفرانس به عمل می‏آمد مبنی بر اینکه غربی‌ها در گوادلوپ تصمیم به برداشتن شاه از سلطنت گرفتند در‏حالی‏که به هیچ وجه چنین نبود. این کنفرانس اما غایب نداشت و با اما و اگر یا اختلاف رأی همراه نبود بلکه همه با هم هم‌رأی بودند. در‏حالی‏که کنفرانس ورشو در نگاه اول تفرقه و تشتت را به نمایش می‏گذاشت. چند کشور بزرگ اروپایی از حضور در جلسه امتناع کردند، بین اروپا و آمریکا در همه زمینه‏ها اختلاف نظر شدید وجود داشت؛ پاره‏ای از کشورهای خاورمیانه‏ای طرفدار آمریکا حاضر نبودند و در نهایت، کنفرانس بدون دستیابی به یک اعلامیه پایانی و نتیجه‏ای ملموس به کار خود پایان داد. کنفرانسی که با عنوان صلح برای خاورمیانه ترتیب داده شده بود با تلاش اسرائیل به محور حمله علیه ایران و شاید هم تغییر رژیم در ایران تغییر ماهیت داده بود. اما در قیاس با گوادلوپ که عده‏ای اصرار داشتند مشابهتی بین این دو کنفرانس به وجود آورند قیاس مع‌الفارق بود. رژیم ایران سفت و محکم سر جای خود نشسته بود و تظاهرات گوشه و کنار بیشتر یادآور دموکراسی بود تا براندازی. چنانکه تظاهرات جلیقه‌زردهای فرانسه از تظاهرات ایران شدیدتر بود. اما در کنار کنفرانس ورشو قدری آن طرف‌تر در حاشیه دریای سیاه در سوچی کنفرانس دیگری برپا شد که در درجه اول یادآور دنیای دوقطبی دیگری بود که در حال جوانه زدن هست. دوم اینکه در مقایسه با کنفرانس ورشو از انسجام بیشتری برخوردار بود و اختلاف بین سران سه کشور عمده یعنی ایران، روسیه و ترکیه به مراتب کمتر بود. از این به بعد می‌توان انتظار داشت که در همه نشست‏هایی که آمریکایی‌ها برگزار می‏کنند یک سر حملات متوجه روسیه باشد و بالعکس محور حملات کنفرانس‏های روسیه هم آمریکا باشد. افتضاحی که در ورشو پیش آمد در برابر توفیقات نسبی سوچی نشان می‏دهد که تا چه حد کارهای آمریکا و متحدانش خام و عجولانه است که احتمال دارد از هول حلیم در دیگ بیفتند. از یاد نبریم که یکی از متحدان پروپاقرص آمریکا در منطقه یعنی ترکیه آنقدر با آمریکا دچار تعارض شده است که علنا و عملا در کنار روسیه موضع می‏گیرد و اختلافاتش با روسیه هم بر سر حفظ اسد در قدرت بر جای خود باقی است ولی مانعی در سر راه همکاری آنها به وجود نمی‏آورد. موضوع سوچی برعکس، سوریه پس از جنگ و پس از داعش بود و در بیانیه پایانی با یادآوری اصول سازمان ملل و با دیدگاهی منطقی از تمامیت ارضی سوریه و انتخاب سرنوشت مردم سوریه از طریق مراجعه به آراء همگانی بر ضررورت خروج آمریکا از ادلب به بهانۀ باقیمانده‏های داعش اصرار کردند. هر سه کشور در این خصوص اتفاق نظر داشتند ولی بر سر حفظ اسد بر سریر قدرت بین ایران و ترکیه اختلاف‌نظرهایی وجود دارد که با تعدیل لحن گفتارها می‏توان از کنار آن با اغماض عین گذشت. نکته مهم دیگر در نشست سوچی اصرار بر استمرار این نشست بود که قرار شد در ماه‏های آینده به میزبانی ترکیه ادامه یابد و پس از آن به کنفرانس‏های «آستانه» پایتخت قزاقستان وصل شود. شکست نشست ورشو عربستان سعودی را به تکاپو واداشته است تا روابط خود را با دوستان منطقه‏ای گسترش دهد. به نظر می‏رسد سفر اخیر ولیعهد جاه‌طلب عربستان به پاکستان در همین چارچوب قابل‌بررسی باشد. از این‌رو مواضع ما در مقابل پاکستان حائز اهمیت است از آن رو که موضع ما باعث نزدیکی بیشتر این کشور با عربستان نشود. خصوصا که این دو کشور یک سوگلی منطقه‏ای به نام «جیش‌العدل» هم دارند که ممکن است همکاری بیشتر عربستان و پاکستان موجب فعال‌تر شدن این گروه تروریستی شود. ما هم باید تلاش خود را برای نزدیک‌تر شدن با کشورهای بی‌طرف حوزه خلیج‌فارس مثل عمان و قطر افزایش دهیم تا مرزهای شرقی ما ناامن نشود.

منبع: روزنامه سازندگی