یادداشت

اتاق بازرگانی در پیچ سوم

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال
 

علیرضا سیاسی راد، قائم مقام دبیرکل کارگزاران سازندگی ایران
هادی حدادی، معاون عضویت و هواداران دبیرکل کارگزاران سازندگی ایران

مهمترین و پرقدرت‌ترین نهاد نمایندگی بخش خصوصی گام به نهمین دوره خود گذاشته است. نگاهی به سیر تحول مطالبه‌گری بخش خصوصی به‌ویژه پس از انقلاب و عبور از پیچ‌‏های سخت دهه‌‏های اخیر، سه دوره مهم را (به‌مانند نمونه‌‏های دیگر جهانی) نشان می‌‏دهد.

دوران مشروعیتبخشی

شعله‌‏های انقلاب اولین زبانه‏‌های خود را نصیب جامعه سرمایه‌داری و بخش خصوصی به‌ویژه بخش تولید کرد. در 10 سال ابتدای انقلاب و به‌ویژه در دهه 60 فعالان و تشکل‏‌های بخش خصوصی تمام کوشش و توان خود را به ناگزیر صرف بقا و زدودن اتهامات متعدد (ناشی از هژمونی گفتمان چپ) و عبور از مصادره‏‌ها، برخوردهای خشن و توهین‌آمیز و نفی حقوق اجتماعی خود کردند. به نوعی آنها در پی پذیراندن اصل «مشروعیت بخش خصوصی (و البته تقویت)» آن در فضای سیاسی و افکار عمومی بودند. فعالان اقتصادی به زحمت و زیرکی فراوان مهم‌ترین خانه و نهاد نمایندگی خود را از گزند تعطیلی و ویرانی رهانیدند و اتاق بازرگانی را هر چند با فروغ کم حفظ کردند. از مهمترین دستاوردهای این دوره می‌‏توان به موارد زیر اشاره کرد: حفظ حیات اتاق بازرگانی/ حفظ حداقل روابط در دولت جنگ و فضای سیاست‏گذاری/جلوگیری حداقلی از مصادره‏‌ها و سلب مالکیت‌ها/ هر چند این دوران به‌طور کامل پایان نیافت ولی بخش خصوصی و اتاق گام به دوران دوم گذاشتند.

 دوران نهادینه کردن ارتباط با دولت

با پایان جنگ تحمیلی و خروج تدریجی کشور از شرایط جنگی، فضا برای ظهور مجدد بخش خصوصی به مرور بازتر شد. دهه 70 آغاز بازسازی بخش خصوصی با روی کار آمدن سیاست‏‌های مشهور به «تعدیل اقتصادی» بود. شروع پروژه‌‏های زیرساختی، خصوصی‌سازی‏‌ها و بعضا آزادسازی‏‌ها منجر به فربه‌تر شدن بخش خصوصی و شکل‌گیری گروه‌‏های جدیدی در بخش خصوصی شد. این موضوع آرام‌آرام نهاد نمایندگی بخش خصوصی را نیز تحت تاثیر قرار داد. رقابت‌‏ها و ائتلاف‌‏ها تاثیر خود را بر حکمرانی و شیوه اداره اتاق‏‌ها نیز می‌‏گذاشت و تفاوت‏‌های شیوه اداره تبعات و گذارهای جدیدی را نوید می‌‏داد. اوج این دوران را می‏‌توان در انتهای دهه 80 و دستاوردهای آن مشاهده کرد: قانون بهبود فضای کسب‏‌وکار به پیشنهاد و پیگیری اتاق در مجلس تصویب شد./ اتاق گفت‌‏وگوی دولت – بخش خصوصی کرسی و میز مذاکره بخش خصوصی را رسمیت داد./اتاق در بیش از 80 شورای سیاست‏‌گذاری و مجمع مشورتی صاحب کرسی و دعوت شد. این دستاورد، امید ‌بخش خصوصی را برای گام نهادن به مرحله بعد، دوچندان کرد.

 دوران اعتباربخشی و اثربخشی

شاید همه دستاوردهای فوق برای یک فعال اقتصادی و برای کسی که هر روز زیر سیاست‌‏گذاری و قوانین بد کسب‌‏وکار و در پیچ و خم ادارات و بروکراسی اداری عمر و زمان و منابع خود را از دست می‏‌دهد، امر با ارزشی محسوب نشود. زمانی همه دستاوردهای فوق برای جامعه کسب‌‏وکار کشور صاحب ارزش است که مسئله‌ای، مشکلی، مانعی از شرکت‏‌ها و بنگاه‌‏های اقتصادی حل شود. آنچه از نگاه ذی‌نفعان اتاق ارزش محسوب می‏‌شود، کسب نتایج ملموس در بهبود(سهولت) فضای کسب‏‌وکار است. چقدر کنش و فعالیت‌‏های اتاق از بار هزینه‏‌های مبادله و بروکراتیک بخش خصوصی کاسته است؟ چقدر اتاق فضای درآمدزایی بخش خصوصی را گسترش داده است؟بر این اساس سؤال مهمی که در دهه 90 پیش روی رهبران اتاق قرار دارد این است که: چگونه کانال ارتباطی خود با دولت را اثربخش و نتیجه‌گرا کنیم؟چگونه اعتبار سازمانی اتاق را در فضای سیاست‏گذاری ملی ارتقا دهیم؟اعتبار و اثربخشی اتاق در سه تغییر عمده است:

الف. بهبود سازو‌کار شنیدن و دریافت مطالبات و خواسته‏‌های بخش خصوصی و اولویت‌بندی آنها/ ب. بهبود سازوکار تولید راه حل و سیاست مناسب برای حاکمیت/ ج. بهبود سازوکار تاثیرگذاری اتاق بر تصمیمات دولت و سیاست‏گذاران

در دوره نهم، استراتژی‌‏ها و سازماندهی اتاق در راستای سه محور فوق باید تغییر کند. این مهم در سه تغییر ساختاری در اتاق‌‏ها نمود پیدا می‌‏کند: الف. بهبود ساختارهای هماهنگ‌ساز: کنفدراسیون‌ها و کمیسیون‌ها/ب. بهبود ساختارهای تولید سیاست: مراکز بررسی اقتصادی و پژوهشی /ج. بهبود ساختارهای تاثیرگذاری: واحدهای روابط عمومی، پارلمانی، نمایندگان در مجامع و شوراها، شورای گفت‌‏وگو

اتاق بازرگانی با نگاه به گذشته و سیر تاریخی خود، ظرفیت‏‌های سازمانی و کانال‌‏های ارتباطی موجود و فضای سیاسی – اقتصادی پیش روی کشور؛ باید نگاه خود را به سازماندهی و نتیجه‌گرایی تغییر دهد. بهتر است رهبران اتاق تا انتخاب رئیس جدید محورهای اصلی تغییر را به مورد بحث بگذارند تا آرام‌آرام برای ورود به‌گذار سوم گفت‌‏وگوی جمعی و اجماع جمعی در همه ارکان بخش خصوصی شکل گیرد. اتاق نیازمند طراحی استراتژیک است.

منبع: روزنامه سازندگی

 

حزب کارگزاران سازندگی

تماس با ما

آدرس: تهران، خیابان پاسداران، انتهای نگارستان پنجم، پلاک 8

تلفن: 22841608 (021)

ایمیل: info @ kargozaran.net

نقشه

کارگزاران در شبکه های اجتماعی