حامد منتظری، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
می گویند روزی نیکوکاری مسجدی ساخت اما از نداشتن نمازگزار برای آن شکایت داشت، تحقیق که کردند دیدند بر در آن نوشته هنگام نماز به مدت بیست دقیقه تعطیل است.
کارکرد اصلی احزاب و گروه های سیاسی هنگام فعالیت در انتخابات شکل می گیرد. اگر فصول غیر انتخابات زمان تاثیرگذاری بر جامعه و حاکمیت است اما فصل انتخابات زمان تاثیرگذاری بر انتخابات است نه تاثیرگذاری بر حکومت، موضوعی که بعضا جابجا فهم می شود.
برنامه بعضی احزاب اصلاح طلب به این صورت است که اگر حاکمیت روی خوش نشان داد و جامعه نیز استقبال کرد این جریان به میدان می آید و از میوه آن بهره می برد ولی اگر شرایط آماده نباشد حرکت فعالانه برای تشویق جامعه و توجیه حاکمیت انجام نمی شود.
از مشخصات توسعه نیافتگی انباشته نشدن تجربیات است. گرچه انتخابات گذشته جای تحلیل و توضیح بسیار داشت اما شرایط کرونا زده تا حدی مانع آن شد و اکنون در بین فعالان سیاسی از آن صحبت می شود، نه به قصد نقل یا نقد دیگران بلکه برای استفاده از تجربه آن، مهمتر از همه درباره ائتلافی که شکل نگرفت.
آیا طیف وسیع جریان اصلاحات با اصول، نظرات و پیشینه های متفاوت امکان اتحاد دائمی مخصوصا در شرایط کسب قدرت را دارند یا این اتحاد صرفا عملگرایانه و برای عبور از شرایط خاص قابل دسترسی است؟
در شرایط اتحاد عملگرایانه رسیدن به نقطه مشترک از سه طریق ممکن است، یا از راه تصمیم یک فرد یا دسته برای همه، یا نداشتن تصمیم مشخص و واگذاری اختیار هر بخش به خود آن یا رسیدن به نوعی تصمیم جمعی با حضور همه عناصر تاثیر گذار. آنچه تا کنون انجام شده تلفیقی از نوع اول و دوم بوده و به دلیل احساس بی تاثیری در تصمیمات کلان و خرد همواره مورد اعتراض بدنه اصلاح طلبان قرار گرفته.
حرکت اصلاح طلبان در انتخابات به صورت جزیره ای شکل گرفته است هم در زمان و هم در مکان. در زمان از این جهت که در هر دوره از ابتدا به مبانی انتخابات پرداخته می شود. نداشتن راهبرد مشخص و یکپارچه اصلاح طلبی باعث شده تا هر انتخابات نقطه آغاز فعالیت سیاسی اصلاح طلبان تلقی شود و هر بار همان سوال اول که آیا در انتخابات شرکت می کنیم سوال اصلی در جریان انتخابات باقی بماند.
و در مکان از آن جهت که در هر استان و شهر و حتی حوزه انتخابی به صورت آتش به اختیار تصمیم گیری می شود. شوراهای سیاستگذاری انتخابات استانی در تصمیمات خود تا حد زیادی مختار هستند. شاید ظاهر امر نشان از دموکراتیک بودن شورای عالی باشد اما در واقع نشانه نداشتن مشروعیت کافی و در پی آن نبودن نفوذ در استانها است.
در نبود کنگره اصلاحات، شورای عالی اصلاح طلبان و به تبع آن شوراهای استانی از احزاب تک نفره و بعضاً دقیقه نودی شکل گرفته که تنها برای داشتن حق رای خلق شده اند و در مواقع غیر انتخابات نه اسمی دارند و نه رسمی، گو اینکه احزاب دارای تشکیلات هم در غیر انتخابات فعالیت منسجمی ندارند. در این شرایط حرکت اصلاح طلبان نه بر اساس مدیریت از بالا و نه تأثیرگذاری از پایین است بلکه عموما بر اساس روابط دوستانه و تعارفات شکل می گیرد.
شاید از مزایای تشکیل کنگره اصلاحات و حضور تشکیلات اصلاح طلب متناسب با وزن اجتماعی آنها قدرت برنامه ریزی جامع تر و منسجم تر در کشور باشد و نقش سلیقه ها و نظرات شخصی کمتر شود. در این صورت اولین دستور کار جدی، طرح، بحث و تصویب یک راهبرد برای اصلاح طلبی مخصوصا در مواجهه با انتخابات و ساز و کار آن خواهد بود.