سیدافضل موسوی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
از ابتدای قدرت گرفتن طالبان در افغانستان همیشه مساله رویکرد و نگاه جمهوری اسلامی در عرصه سیاست خارجی به این گروه و تعیین نحوه ارتباط با این کشور در زمانی که طالبان دولت رسمی آن تلقی می‌شود، محل اختلاف‌نظر بوده است. واقعیت این است که ایران فراتر از نوع ارتباطی که در اثر تبادلات اقتصادی و تجاری با طالبان در پیش خواهد گرفت درباره یک مساله اصلی آن، رشد و تسلط داعش در افغانستان نگرانی‌هایی دارد. در روزهای اخیر در کشور افغانستان با وجود دولت مستقر از طالبان با هر عنوانی که امروز خود را بنامد، دو اتفاق مهم رخ داده و طالبان نتوانسته این دو رخداد را مدیریت کند. ریشه هر دوی این رویدادهای خونبار نیز به داعش می‌رسد.
واقعیت امر این است که با توجه به فقدان توان مدیریت و ممانعت طالبان از بروز این دو حادثه، نگرانی‌هایی در ارتباط با توان دولت فعلی افغانستان در مواجهه با داعش وجود دارد. با توجه به این که دو اتفاق افتاده و طالبان نتوانسته آن‌ها را مدیریت کند شرایط آینده نیز می‌تواند آبستن این حوادث باشد. اگر چنین شرایطی برای آینده نیز رخ دهد و طالبان نتواند داعش را مدیریت و از میدان به در کند، بعید نیست کشورهای دیگر به موضوع ورود پیدا کنند به این صورت که به میدان بیایند و برای این که گروه داعش را از افغانستان بیرون کنند آماده ارائه کمک‌های داوطلبانه در عرصه‌های مختلف برای مقابله طالبان با داعش شوند. آن چیزی که برای جمهوری اسلامی مهم است حضور گروه داعش در مرزهای ایران است و به هر نحوی شده ایران با حضور داعش در هر جایی در نزدیکی مرزهای ایران مقابله و برخورد می‌کند. بنابراین طالبان یا باید بتواند این گروه را مدیریت کند و یا اجازه دهد دیگران این‌کار را انجام دهند.
بحث دوم در ارتباط با نوع ارتباط ایران با طالبان مبتنی بر وعده‌هایی است که طالبان در ارتباط با تشکیل دولت در این کشور داده است. با این شیوه فعلی که طالبان پیش گرفته است نه‌تنها اصلاح‌طلبان در ایران بلکه دولت اصولگرای جمهوری اسلامی نیز با آن موافق نیست. کل حاکمیت جمهوری اسلامی ایران موافق دولت فراگیر و مبتنی بر رای مردم در افغانستان است.
تشکیل دولت فراگیر برخاسته از نظر و رای مردم در افغانستان ایده‌آل جمهوری اسلامی است. ممکن است برخی کشورها با این دیدگاه موافق نباشند یا به دنبال قدرت گرفتن یک‌جانبه طالبان باشند یا از اساس طالبان را نفی کنند اما نگاه سیاست خارجی ایران دولتی فراگیر برای همه مردم افغانستان است. متاسفانه مساله طالبان در ایران ابزار تسویه حساب سیاسی برخی جناح‌های سیاسی علیه یکدیگر شده است.
این حرف عاقلانه‌ای نیست که بگوییم هر اصلاح‌طلبی با طالبان مخالف است برود و آن جا تیپ نظامی علیه طالبان درست کند. مطالعه تاریخ و مرور آن نیز نشان می‌دهد که حتی در دولت اصلاحات و در گذشته هم کسی به دنبال راهکار نظامی علیه طالبان نبوده است.
در دولت اصلاحات و ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی با طالبان برخوردهایی از جانب ایران صورت گرفت. اما طالبان امروز در حرف مدعی تشکیل دولت فراگیر است و می‌گوید تغییراتی را نسبت به دو دهه قبل داشته و قطعا دلیلی برای برخورد نظامی در شرایط فعلی نیست. مرحوم هاشمی‌رفسنجانی در خاطرات خود نقل می‌کند از آقای لاریجانی از شورای عالی امنیت ملی پیش ایشان رفته و از این که جمع حاضر در شورایعالی در آن زمان نتوانستند به یک تصمیم واحد درباره رویکرد مقابله با طالبان برسند، گلایه داشته. در آن زمان عملا با ورود رهبری به موضوع امکان دخالت نظامی علیه طالبان وجود نداشته است. بنابراین نه آقای خاتمی نه اصلاح‌طلبان و نه اصولگرایان هیچ‌کدام با دخالت نظامی در افغانستان موافق نبوده و نیستند. درباره این موضوع به یاد دارم که آقای روحانی نیز گفت‌وگویی داشتند که در آن قید کرده بودند در آن ایام که ایشان در شورای عالی امنیت ملی نیز سمت داشتند برای زیارت در مکه بودند که در تماس تلفنی می‌گویند عده‌ای به دنبال نهایی کردن تصمیم حمله نظامی به افغانستان هستند. آقای روحانی نقل می‌کند که با این تصمیم مخالفت و در تماس تلفنی تاکید می‌کند که تا بازگشت وی برای هیچ رویکرد نظامی تصمیم نهایی اتخاذ نشود و به سرعت نیز به تهران باز می‌گردد. بنابراین ایران هرگز موافق اعلام رفتارهای نظامی علیه طالبان حتی در ایامی که رفتارهای تندتری نسبت به امروز داشت نبوده است. حالا طالبان وعده‌هایی را داده که ایران خواهان تحقق آن‌ها است و همان‌طور که تایید شد اصلی‌‌ترین مساله در این وعده‌ها موضوع تشکیل دولت فراگیر است. با این وجود مساله حضور و امکان تقویت فعالیت‌های داعش در این کشور مساله‌ای نیست که ایران از کنار آن عبور کند. انتظار می‌رود طالبان با سرعت در ارتباط با برخورد با این گروه اقدامات لازم را انجام دهد چراکه هم ایران فعالیت‌های این گروه در هر حد و اندازه‌ای را در نزدیکی مرزهای خود قبول نمی‌کند و هم کشورهای دیگر در برابر قوت گرفتن فعالیت داعش سکوت نمی‌کنند.
منبع: روزنامه سازندگی