رضوانه رضایی‌پور

غلامحسین کرباسچی که خود نیز تحصیلات حوزوی داشته اما ملبس به لباس روحانیت نیست در تحلیل اقدام روز پنجشنبه برخی از طلاب معتقد است: «اصل اینکه در کشور دولتی روی کار است که با همه معضلات داخلی و خارجی آنقدر تحمل دارد که کارگران، کارمندان، بازنشستگان، فرهنگیان و... اعتراض می‌کنند و کسی هم با آنها برخوردی نمی‌کند و خشونتی علیه آنها به کار نمی‌برد، باعث افتخار است.»
کرباسچی با این جمله که تأثیر تخریبی شعارهای طلبه‏‌ها، بیشتر به خود شعاردهنده‎ها برمی‌گردد، بیش از اینکه نگران وضعیت کشور باشد نگران آسیب رسیدن به باورها و اعتقادات مردمی است که برای مباحث دینی خود به این افراد رجوع می‌کنند.
مشروح این گفت‎وگو را در ادامه بخوانید:

برخی از طلاب حوزه علمیه قم، تجمعی را روز پنجشنبه شکل دادند و در آن هجمه‌‎هایی علیه دولت در قالب شعارهای خود داشته‎اند. چرا فقط دولت از سوی این طیف محکوم می‎شود و تلاش می‎شود که نقش سایر نهادها در پدید‌آوری وضعیت فعلی کشور دیده نشود؟

اگر در کشور آزادی وجود داشته باشد و دستگاه‎های اجرایی و بخصوص دولت که در رأس نظام اجرایی کشور قرار دارند مخاطب اعتراضات مردم قرار بگیرند، خوب است. مهم این است کسانی که حرف و اعتراضی علیه دولت دارند، در ابراز احساسات خود آزاد باشند. این آزادی می‎تواند یا به‌صورت فردی باشد یا به‌صورت اجتماعاتی که نمونه آن را روز پنجشنبه دیدیم.
این نقطه منفی‎ای نیست. می‌توان گفت باعث افتخار است که یک دولت مخالفان خود را در هرجایی، از دانشگاه گرفته تا حوزه و بازار و خیابان‎ها تحمل کند و اجازه دهد تا انتقاد کنند. البته کلماتی که به‌کار برده می‌شود و شعارهایی که سر داده می‌شود و پلاکاردهایی که نوشته می‌شود، اگر جنبه توهین و اتهام و افترا داشته باشد، بالطبع پذیرفته نیست و در جامعه هم اثر معکوس خواهد داشت. طلبه‎ها هم بخشی از جامعه هستند و حق دارند در رابطه با مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی کشور چه به‌صورت فردی و چه به‌صورت جمعی ابراز نظر و مسائل خود را مطرح کنند.

اما این اولین‎بار نیست شعارهایی که هدفی جز تخریب دولت را دنبال نمی‎کنند از سوی برخی حوزویان مطرح می‌شود...

حوزه‎ها امروز سر و سامانی هم پیدا کرده و مدیریت نسبتاً متمرکزی هم در آنجا حاکم است. اینگونه نیست که هرج و مرجی وجود داشته باشد و هرکسی بتواند هر حرکتی را داخل حوزه به‌طور خودسرانه راه‌اندازی کند. اگر احساس شود حوزه‌های علمیه ما که مراجعی برای اعتقادات و باورهای دینی مردم هستند، در مسائل سیاسی جهت‏‌گیری‎های خاصی داشته و به یک گروه یا حزب سیاسی تبدیل شوند حال به اسم حوزه یا اسم طلبه‌ها باشد، به اعتقادات و باورهای مردم یعنی همان کسانی که قصد مراجعه به این افراد را دارند لطمه جدی وارد می‎شود. اگر جهت‏‌گیری‎های سیاسی عمده شود و بحث‌های گروهی بخواهد در مراکز حوزه و نزد شخصیت‎های حوزوی پررنگ شود، می‎تواند به اعتقادات مردم آسیب برساند.
مردم دیگر حرف‏‌ها و بحث‌هایی که از ناحیه بزرگان و مراجع و کسانی را که برای بحث‎های اعتقادی به آنان مراجعه می‎کنند، نمی‎توانند باور کنند و یک ضربه اساسی به آنها وارد خواهد شد.
اگر نارسایی‎های مختلفی در جامعه و در بخش‎های مختلف اقتصادی و سیاسی و قضاوت و قانونگذاری وجود داشته باشد و احساس شود که این مجموعه طلاب به بخشی از این مسائل بنا به هر دلیلی حساسیت دارند و تنها به همان بخش می‎پردازند، آنگاه در بین مردم صورت خوشی نخواهد داشت. اگر بنابر پرداختن این نارسایی‎ها باشد خوب است که به گونه‌ای به آن پرداخته شود که احساس جهت‌گیری سیاسی در آن وجود نداشته باشد.
ما گاهی اوقات در ایام انتخابات تحرکاتی را از همین مجموعه‎ها می‌‏بینیم. حال چه به شکل دعوت از سخنرانان خاص و شخصیت‌های سیاسی باشد و چه به شکل برگزاری تجمعات. اولین آسیب این رفتارها در وهله اول به خود حوزه‎ها می‎رسد. تا آنجایی که من اطلاع دارم شخصیت‎ها و مراجع بزرگی که در حوزه هستند عمدتاً با این نوع حرکات مخالفند. این شخصیت‌ها به هیچ وجه نسبت به توهین و افترا نظر مساعدی ندارند. باز هم تأکید می‌کنم که نقد دولت یا دستگاه اجرایی خودبه‌خود کار منفی نیست ولی اگر حالت تخریبی و اتهام داشته باشد بی‎فایده است.

شما معتقدید که اعتراض و انتقاد کردن از دستگاه‎های اجرایی و بخش‎های مختلف حکومت یک کار منفی نیست. اما سؤال این است با چه روشی این انتقادات باید منتقل شود؟ این رفتارهای تخریبی با توجه به اوضاعی که کشور در داخل و خارج با آن روبه روست، چه تأثیری خواهد داشت؟

یکی از اهداف محافل افراطی در امریکا و دولت این کشور این است که احساسات مردم را علیه نظام ایران برانگیزاند. آنها قصد دارند که به بهانه‎های مختلف به هرج و مرج و به هم ریختگی و بلبشوی سیاسی در داخل کشور دامن بزنند. حال اگر بنا باشد که بخش‎های مختلفی که انتقاد و اعتراضی دارند در این راستا حرکت کنند و تشویش به وجود آورده و به گونه‎ای رفتار کنند که از بیرون احساس شود که به هم ریختگی در داخل کشور آنقدر نضج گرفته که به داخل حوزه‌هایی که همیشه از دولت جمهوری اسلامی در طول 40 سال حمایت می‌کردند هم رسیده، معلوم نیست که مفید باشد.
روی صحبت من با مراکزی است که چنین اقداماتی را هدایت و مدیریت می‎کنند. می‎بینیم که بخش‎های زیادی از مدیریت‎های مختلف در حوزه حتی از کمک‎های دولتی برای مسائل درسی و بیمه و مسکن و مخارج جاری استفاده می‎کنند. اینها باید توجه کنند که اگر این وضعیت تضعیف شود و مشکلاتی برای دولت ایجاد شود در خیلی از مسائل اخلال ایجاد می‎شود.
به هرحال اصل اینکه در کشور دولتی روی کار است که با همه معضلات داخلی و خارجی آنقدر تحمل دارد که کارگران، کارمندان، بازنشستگان، فرهنگیان و... اعتراض می‌کنند و کسی هم با آنها برخوردی نمی‌کند و خشونتی علیه آنها به‌کار نمی‌برد واین باعث افتخار است. البته خوب است دولت بداند همیشه مورد سؤال اقشار مختلف مردم قرار می‌گیرد و پاسخ لازم را هم باید برای این اعتراضات داشته باشد.

به نظر شما این اقدامات سازمان‌یافته است یا بنابر گفته خودشان به‌طور خودجوش شکل می‌گیرد؟

اطلاعاتی از سازمان یافتگی آن نداریم. این موضوع را باید مسئولان اطلاعات سپاه و نهادهای امنیتی و وزارت اطلاعات که به مسائل مسلط هستند بگویند. ما از مسائل درونی آنجا اطلاعات ویژه نداریم ولی ظواهر امر نشان می‌دهد که هر کسی نمی‌تواند به راحتی به حوزه برود و تظاهراتی را شکل بدهد. خیلی‎ها هم هستند که در همین حوزه به خیلی از مسائل دیگر اعتراض دارند. در همین فضای مجازی ببینید بسیاری از حرف‎ها از ناحیه همین طلاب و حتی بزرگان حوزه مطرح می‌شود اما آنان هیچوقت چنین اجازه‌ای ندارند که به مرکز حوزه بروند و چنین اجتماعی را برپا کنند، شعار بدهند و سخنرانی کنند. به هر حال از سازمان یافتگی آن خبر نداریم ولی ظواهر امر نشان می‎دهد که هیچوقت کسی نیامده که در جهت دفاع از دولت تجمع کند. این همه علیه دولت تظاهرات می‌شود یک دفعه هم بیایند به نفع دولت تظاهرات کنند. از روز اولی که دولت روی کار آمده تظاهرات مختلفی در آنجا راه افتاده که همه در یک جهت خاص بوده است. بعید می‌دانم که در حوزه چنین یکپارچگی تام و کمالی وجود داشته باشد که تمام چند ده هزار نفری که در آنجا درس می‌خوانند همه یکنواخت فکر کنند. تا آنجایی که اطلاع دارم گرایش‌های مختلفی در حوزه هست اما به تنها بخشی که اجازه تجمع داده می‌شود، همین مجموعه تندرو است.

این را هم توجه داشته باشیم که اصلاح‌طلبان هرگز نخواهند توانست اجازه برگزاری اجتماعی را داشته باشند تا بلکه پاسخ این گروه را بدهند، یا اعتراضی علیه سایر نهادها داشته باشند. این اقدامات یک‌طرفه کشور را به کجا خواهد کشاند؟

این فضای اعتراضی اگر در کشور وجود داشته باشد، به نفع ماست. به نفع دولت و همه دستگاه‌هایی است که با این تجمعات کارهای آنها هم ارزیابی می‌شود. دستگاه‌هایی که از آنها سؤال نشود دیر یا زود به فساد بیشتری کشانده می‌شوند. در همه کشورهای آزاد می‎بینیم که در مورد هر مسأله‌ای عده‌ای معترض هستند و می‌آیند و اعتراض می‌کنند. نباید بگذاریم که به جایی کشیده شود. نباید هم واهمه‌ای داشته باشیم. من البته از یک طرف دیگر نگاه می‌کنم. اینکه این قصه چه آسیبی به اعتقادات و باور مردم و تضعیف حوزه و جایگاه آن در ذهنیت مردم معتقد و مذهبی می‌زند. مبادا یک وقت حوزه ما تبدیل به حوزه اختصاصی جناح تندرو یا محافظه کار تبدیل شود. حوزه باید متعالی‎تر و برتر از حرف‎های سیاسی باشد. اگر دولت درست برخورد کند این اعتراضات نباید ما را به وحشت بیندازد. در کشور آزاد باید همه دستگاه‌ها و مجموعه‌های فعال مورد ارزیابی مردم قرار بگیرند.

اما شعارهای آنها اعتراضی نیست و بیشتر جنبه تخریب و توهین دارد...

توهین و تخریب تأثیر تبلیغاتی ندارد. چون تأثیر تخریبی آن بیشتر به خود شعاردهنده‎ها برمی‌گردد. در نهایت هم مردم خود به‌خوبی در این باره قضاوت خواهند کرد.

منبع: ایران آنلاین