علیرضا امامی‌فرد

به همت روابط عمومی حزب کارگزاران سازندگی ایران روز پنجشنبه، هفتم آذرماه «نشست بررسی تصمیم نظام درباره افزایش قیمت بنزین و تبعات آن» با حضور حسین مرعشی و سعید لیلاز در دفتر مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران برگزار شد.

به گزارش سایت کارگزاران، در این نشست حاضران به بررسی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی افزایش قیمت بنزین و اعتراضات پس از آن و همچنین موضع حزب کارگزاران سازندگی ایران درباره آنها پرداختند.

انگیزه احمدی‌نژاد در پرداخت یارانه مستقیم سیاسی بود

حسین مرعشی در ابتدای جلسه به عوامل مختلف گرانی بنزین اشاره کرد و بیان داشت: در رابطه با بنزین چند مسئله مهم وجود دارد که باید به صورت مستقل از هم مورد بحث قرار گیرد.

سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران افزود: موضوع یارانه‌ها به خصوص یارانه‌های حامل‌های انرژی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که همه دولت‌ها با آن روبه‌رو بوده‌اند. یارانه‌ها تابع قیمت ارز است و هر بار که به قیمت واقعی حامل‌های انرژی نزدیک شده‌ایم، تلاطم در قیمت ارز همه عملکرد را به چالش کشیده و حجم یارانه را تغییر داده است.

او گرانی بنزین در دوره روحانی و احمدی‌نژاد را متفاوت از هم دانست و اذعان کرد: چنین رخدادی در سال‌های ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد نیز رخ داد. البته رویکرد احمدی‌نژاد اقتصادی نبود و تمام هدف وی از پرداخت یارانه به مردم جلب حمایت آنها و تبدیل شدن به قدرتمندترین شخص در کشور بود. برای همین حتی بالاتر از جیب دولت و مازاد بر قیمت آزادسازی قیمت‌ها یارانه پرداخت می‌شد.

مرعشی ادامه داد: آقای روحانی نیز با چالش‌های مشابه دوران ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد مواجه شد. در بازه زمانی که دلار از هزار به سه‌هزار تومان جهش پیدا کرد حجم یارانه‌ها نیز تغییر کرد و در دور دوم ریاست جمهوری آقای روحانی نیز با افزایش دلار همین مشکل گریبان‌گیر دولت شد و حجم محاسبه یارانه‌ها تغییر کرد.

او با انتقاد از دولت از وارد کردن شوک ناگهانی به قیمت‌ها افزود: یکی از بهترین رویکردها برای تغییر قیمت حامل‌های انرژی، افزایش تدریجی آن بود تا از بروز شوک به جامعه و اقتصاد جلوگیری شود. چنین حکمی در قانون برنامه سوم، چهارم و پنجم در رابطه با نرخ ارز آمده بود و به خاطر دارم که در مجلس و در خلال تصویب برنامه سوم و چهارم تعدیل نرخ ارز را به اندازه مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی از جداول پیوست خارج کرده و به ماده و تبصره تبدیل کردیم.

سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران همه دولت‌ها را در این رخداد مقصر دانست و گفت: متاسفانه هر یک از دولت‌هایی که بر سر کار آمدند مادامی که قیمت و درآمد نفتی خود را مناسب دیدند، این تبصره را اجرا نکردند. از سال سوم آقای خاتمی که قیمت نفت رو به افزایش بود و درآمدهای ارزی نیز حاصل شد این سیاست اعمال نشد. آقای احمدی‌نژاد نیز تا جایی که توانست قیمت ارز را ثابت نگه داشت و زمانی که تحریم‌ها افزایش پیدا کرد، کنترل از دستش خارج شد و قیمت‌ها افزایش پیدا کرد.

اجرای اصلاحات اقتصادی در سال انتخابات سابقه نداشته است

وی منطقی‌ترین رویکرد افزایش نرخ ارز و تعدیل نرخ حامل‌های انرژی را در بستر ملایم به اندازه مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی دانست و عنوان کرد: در ماه‌های اخیر و در طی جلساتی که با آقای جهانگیری داشتم هم گفتم که شوک‌های اقتصادی وارد شده به علت تحریم‌های شدید، جهش قیمت دلار و همه کالاها و از دست رفتن درآمدهای نفتی و اضافه نشدن حقوق به تناسب آن زیاد بوده و جامعه تحمل شوک جدید را ندارد و بهتر است افزایش قیمت بنزین در این مقطع زمانی صورت نگیرد زیرا قیمت بنزین بیشتر از آن که آثار اقتصادی داشته باشد، دارای آثار روانی است.

وی افزایش قیمت حدود 200 درصدی را اشتباه استراتژیک دانست و گفت: اگر هم بنا به تغییر قیمت بود پیشنهاد ما این بود که نهایتا افزایش 50 درصدی قیمت صورت گیرد که این پیشنهاد پذیرفته نشد. راهکارهای مختلفی ارائه شد از جمله آقای لاریجانی که معتقد بودند قیمت همه حامل‌های انرژی باید تغییر پیدا کرده و به جای آن مبلغی حدود 200هزار تومان به مردم داده شود و یا اینکه آقای جهانگیری معتقد بودند که به ازای هر نفر سهمیه بنزین تعلق بگیرد و مردم در سامانه‌ای به خرید و فروش آن بپردازند و قیمت آن را مردم تعیین کنند تا اینکه آقای نوبخت پیشنهاد دو نرخی کردن بنزین را مطرح نموده و پذیرفته شد.

مرعشی ادامه داد: بعد از آنکه در جلسه سران قوا افزایش بنزین تصویب شود، شخصا تصور نمی‌کردم که اجرای آن در سال انتخابات عملی شود. نظامی که نیاز به حضور پرشور مردم در انتخابات دارد چنین بحرانی را در جامعه ایجاد نمی‌کند و این یک استراتژی اشتباه بود. در سالی که انتخابات برگزار شده است، اجرای اصلاحات اقتصادی سابقه نداشته است.

وی افزود: موضوع مهم دیگر تغییر وجهه ایران در جامعه بین‌المللی بود. در شرایطی که دیر یا زود نیاز به مذاکره با کشورهای منطقه، اروپا و امریکا داریم و پس از موفقیت‌های جمهوری اسلامی در سرنگون کردن پهباد و یا موفقیت یمنی‌ها در تخریب تاسیسات آرامکو، ایران در موضع قدرت قرار داشت و فاصله ایجاد شده از حوادث سال 96 نیز این قدرت را بیشتر کرده بود. به همین نسبت، احتمال مذاکره و توافق با طرف‌های غربی نیز بالاتر رفته بود. اما پس از تظاهرات آبان‌ماه دوباره به سال 96 بازگشته و ایران در موضع ضعف قرار گرفته است. مسئولان باید در نظر می‌گرفتند که در این شرایط هر اقدامی که می‌توانست منجر به عکس العمل اجتماعی شود، نباید اتفاق بیفتد.

قهر مردم با انتخابات به قبل از ماجرای بنزین برمی‌گردد

مرعشی در پاسخ به سوالی درباره تاثیر اعتراضات در انتخابات اسفندماه، قهر مردم با انتخابات را مختص بنزین ندانست و افزود: در رابطه با انتخابات نیز ما قبل از ماجرای بنزین نیز با مشکلاتی مواجه بودیم. یک بخش از مشکلات به جبهه اصلاحات برمی‌گردد که متاسفانه هنوز موفق به حل آن نشده‌ایم. این مشکل نداشتن تعامل با نهادهای ناظر بر انتخابات است که نمی‌دانیم با چه فرمانی باید به انتخابات ورود پیدا کرد.

وی افزود: مشکل دوم کارآیی است که به نظر مطلوب نمی‌آید. ما در انتخابات مجلس در سال 94 موفق بودیم به صورتی که کف رای اصلاحات از سقف رای اصولگرایان 40 هزار رای بیشتر بود و در انتخابات شورای شهر در سال 96 که اهمیت کمتری نسبت به مجلس داشت کف رای اصلاحات 400 هزار رای بیشتر از سقف رای طیف مقابل بود. طبق این آمار می‌توان نتیجه گرفت که روند کار ما تا سال 96 موفقیت‌آمیز بود اما پس از آن چند اتفاق شرایط را برای ما دشوار کرد.

سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران اشتباه روحانی در تغییر مسیر خود به سمت جناح راست را یکی از دلایل کاهش محبوبیت اصلاح‌طلبان دانست و ادامه داد: در مجلس نیز فراکسیون امید با خودزنی آقای عارف شروع کرد و سایر دوستان نیز ادامه دادند؛ رقیب ما جبهه پایداری بود و ما نیز قصد آن را داشته که کرسی‌های متعلق به آنان را به حداقل برسانیم. به همین منظور در شهر یا استانی که نماینده نداشتیم حاضر به حمایت از اصولگرایان معتدل در مقابل پایداری‌ها شدیم.

او افزود: آقای عارف به ریاست مجلس فکر می‌کرد و تصور می‌کرد که تمام 150 کرسی ما به ایشان رای می‌دهند در صورتی که حدود 100 نفر اصلاح‌طلب بوده و مابقی آقای لاریجانی را به ایشان ترجیح می‌دادند. سایر دوستان نیز به چنین مسائلی که فراکسیون امید کارآمد نبوده دامن زدند و شرایط به شکل حاضر درآمد و در شوراهای شهر نیز به جز مشهد نتوانستیم موفق عمل کنیم و در تهران موفق به پر کردن جای آقای قالیباف نشدیم.

عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران با بیان اینکه مجموع این اتفاقات قبل از گران شدن بنزین شرایط اجتماعی ما را نامطلوب کرده بود، بیان داشت: ما با همین شرایط نیز به احتمال زیاد لیست تهران را خواهیم بست زیرا معتقدیم طیف مقابل دچار راهبرد اشتباه شده و ما می‌توانیم از آن بهره کافی را ببریم.

او ادامه داد: از دیدگاه من و با توجه به آمار به دست رسیده، درصد مشارکت تهرانی‌ها حدود 25 درصد بوده و سایر استان‌ها به صورت میانگین حدود 50 درصد مشارکت خواهند کرد.

اقتدار پایدار با صلح و میانه‌روی به دست می‌آید

حسین مرعشی عوامل بیگانه را در دامن زدن به آشوب‌های اخیر بی‌اثر ندانست و با انتقاد از رفتار تند حاکمیت در مقابل معترضان گفت: من موافق سیاست‌های رادیکال نظام نیستم و باید به دنبال اقتداری پایدار بود. اگر قصد پایدار بودن اقتدار خود را داریم باید در صحنه بین‌المللی با رویکرد صلح عمل کنیم و در داخل نیز میانه‌روی را پیش بگیریم.

او دموکراسی و اهمیت دادن به نظر اکثریت مردم را شرط بقای نظام دانست و بیان داشت: نظام اگر بهترین سیاست‌ها را نیز اتخاذ کند ولی در عمل تنها 20 درصد از مردم آن را بپذیرند، نمی‌توان مسائل کشور را حل کرد. باید به گونه‌ای عمل شود که حداقل توسط 50 درصد مردم پشتیبای شود. دولت نیز باید در جهت بهبود ارتباط میان مردم و نظام، با مردم گفت‌وگو کند و رابطه‌اش را بهبود ببخشد.

سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران شایعات در خصوص جدایی این حزب از اصلاح‌طلبان را قویا تکذیب کرد و هشدار داد: به صلاح کارگزاران نیست راه دیگری را پیش بگیرد. امروز صداهایی که از احتمال جدایی کارگزاران منتشر می‌شود قصد جداسازی ما از اصلاحات را دارد که این رویه خط مخالفان اصلاحات است. امروز هیچ تصمیمی در جبهه اصلاحات بدون نظر کارگزاران اتخاذ نمی‌شود و این یک فرصت خوب برای حزب است.

او در واکنش به کنایه‌های برخی از اصلاح‌طلبان به کارگزاران افزود: ما باید رویه آقای هاشمی رفسنجانی را ادامه دهیم. در دوران ریاست جمهوری ایشان، در خیابان‌ها به دخترشان ناسزا می‌گفتند اما ایشان سکوت می‌کرد زیرا هدفشان تعالی ایران بود.

باید پاسخگوی حمایت خود در دور دوم انتخاب روحانی باشیم

حسین مرعشی در پاسخ به پرسشی درباره موضع حزب پیرامون نامه‌ای با امضای برخی از اصلاح‌طلبان عنوان کرد: نباید هر گروهی به اسم اصلاحات تحرکاتی انجام دهد و در نهایت هزینه‌ای به پای اصلاح‌طلبان نوشته شود. اگر در مجلس ششم هم دو گروه حزبی به جای رفتن به مسیر خود و کشاندن جریان اصلاحات در این مسیر، با خرد جمعی احترام می‌گذاشتند، امروز در این شرایط نبودیم.

وی با هشدار به اصلاح‌طلبان خاطرنشان کرد: اصولگرایان نمی‌توانند به خاطر حمایت خود از آقای احمدی‌نژاد در دور دوم پاسخگو باشند زیرا برای همه آنها روشن شده بود که ایشان نمی‌تواند کشور را اداره کند. در دور اول آقای روحانی ما زمانی به ایشان رای دادیم که آقای هاشمی رفسنجانی تایید صلاحیت نشدند و اگر انصاف را رعایت کنیم نیز روحانی در دور اول کارنامه قابل قبولی از خود ارائه داد ولی ما نیز باید در دور دوم به مردم پاسخگو باشیم زیرا باید فکری در خصوص برنامه‌های چهارساله دوم آقای روحانی و تضمین اجرای آنها می‌کردیم.

مرعشی گفت: در حال حاضر با مسئله‌ای روبه‌رو هستیم که روند اشتباهی در آن طی شده است و همه هم صحنه را ترک کرده‌اند. درگیری‌های اخیر نیز می‌توانست شرایط را وخیم‌تر کند. سوال اینجاست که با چنین آشوب‌هایی می‌توان دموکراسی برقرار کرد؟ مگر سوریه به این سمت رفت؟

عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران در پایان به مسئولان نظام توصیه کرد که با در پیش گرفتن مشی میانه‌روی در همه شئون سیاسی از وقوع چنین حادثه‌هایی جلوگیری کند.

بیشترین افزایش نرخ بنزین مربوط به دولت شهید رجایی بود

سعید لیلاز، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران دیگر سخنران «نشست بررسی تصمیم نظام درباره افزایش قیمت بنزین و تبعات آن» بود.

لیلاز با اشاره به اطلاع‌رسانی‌های جهت‌دار درباره مسائل اقتصادی بیان داشت: متاسفانه در روزهای اخیر صداوسیما روش نادرستی را پیش گرفته است. مثلا هیچ‌گاه به مردم گفته نشده که بیشترین افزایش نرخ بنزین مربوط به دولت شهید رجایی بوده که یک شبه 200 درصد قیمت بنزین گران شد اما مردم حرف ایشان را قبول کردند اما در حال حاضر مردم صحبت‌های این دولت را باور ندارند.

او با اشاره به صحبت‌هایی که به نقل از ایشان در فضای مجازی منتشر یافته گفت: من شخصا معتقد نیستم که باید بی‌توجه به اعتراضات، اصلاحات اقتصادی انجام دهیم و اگر عکس چنین صحبتی از رسانه‌های بیگانه منعکس شده کذب است.

اگر دولتی قصد کنترل حامل‌های انرژی را دارد باید تورم را نیز کنترل کند

عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران ادامه داد: مسئله من در خصوص بنزین به دو مورد برمی‌گردد. مسئله من یارانه نیست و روش پرداخت آن مربوط به سیاست‌های دولت است. نکته من این است که ما در حال هدر دادن منابع خود هستیم و با این کار کشور را نابود خواهیم کرد. مصرف بالای سوخت عوارضی همچون بیماری‌های مختلف، ترافیک و آلودگی دارد که نیاز است حتما به این موارد فکر شود.

او به دستاوردهای دولت اشاره کرد و خاطرنشان کرد: آقای روحانی تولید گاز روزانه را از 320 میلیون مترمکعب به 960 میلیون مترمکعب در روز رساند و این دستاورد بزرگی برای دولت به شمار می‌رود ولی به علت سیاست‌های نادرست نتوانستیم از آن به خوبی بهره ببریم.

این کارشناس اقتصاد سیاسی ادامه داد: نکته بعد این است که من به هیچ عنوان طرفدار افزایش قیمت حامل‌های انرژی نبوده و نیستم و این اشتباه بزرگی است که اکثرا تصور می‌کنند کارگزاران و لیبرال‌ها موافق افزایش قیمت‌ها هستند. اگر دولتی قصد کنترل نرخ ارز و حامل‌های انرژی را دارد از طرف دیگر باید تورم را نیز کنترل کند و اگر توان چنین کاری را ندارد نباید سایر قیمت‌ها را نیز ثابت نگه دارد.

او ایجاد تورم را به خاطر وجود عوامل دیگر دانست و گفت: منشا تورم در ایران شبکه فاسد بانکی است که سالیانه 150 تا 200 هزار میلیارد تومان از جیب مردم ایران برمی‌دارند و به سپرده‌گذاران یعنی پنج تا 10 درصد از جامعه می‌پردازد.

هر اصلاح اقتصادی از قیمت عبور می‌کند

لیلاز با بیان اینکه در سال 74 نرخ تورم به 50 درصد رسید اما مرحوم هاشمی رفسنجانی، پول به دست آمده از کاهش یارانه‌ها را صرف بازسازی ایران پس از جنگ کرد، ادامه داد: باید به اعداد و رقم مسلط بود و از جای جای این کشور اطلاعات دقیق داشته باشیم تا بتوانیم نظرات درست به مردم ارائه دهیم. یکی از بالاترین آمارها مربوط به مصرف انرژی به ایران اختصاص دارد که معادل هزار میلیون لیتر نفت خام در روز است در حالی که نیاز واقعی کشور بین 600 تا 700 میلیون لیتر بوده و باید به آن برسیم که متاسفانه تنها راه وقوع این اتفاق، مکانیزم قیمت است. باید توجه داشت که هر اصلاحی از قیمت عبور می‌کند.

لیلاز با تاکید بر اینکه آقای روحانی باید پنج سال پیش قیمت بنزین را آرام آرام افزایش می‌داد تا این‌گونه شوک به کشور وارد نکند، گفت: بحران‌های ایران؛ ازجمله فساد و ناکارآمدی به خاطر تعویق در تصمیم‌گیری است، البته بحران کشور علاوه بر نحوه گزینش مدیران که به دست شورای نگهبان اتفاق می‌افتد، به خاطر تحریم‌های بی‌رحمانه ایالات متحده نیز هست.

وی از پیشنهاد خود به دولت پرده برداشت و گفت: پیشنهاد من در خصوص بنزین این بود که باید قیمت بیشتر از اینها افزایش پیدا می‌کرد تا به اقشار ضعیف‌تر رسیدگی بهتری صورت پذیرد. قیمت پایین سوخت باعث شده تا قسمت تحقیق و توسعه کارخانه‌های خودروسازی ایران فعال نباشند. در همین دو هفته ماشین‌های دوگانه‌سوز با افزایش قیمت مواجه شدند و این بدان معناست که مردم به مصرف سوخت ماشین اهمیت بیشتری نسبت به گذشته می‌دهند و این یکی از مزیت‌های افزایش قیمت بنزین بود.

خطرناک‌ترین دوره برای یک حکومت زمانی است که دست به اصلاحات می‌زند

این کارشناس اقتصاد سیاسی با بیان اینکه اعتراض‌های اخیر به خاطر گرانی نرخ بنزین نبوده است بلکه منشا آنها به بی‌تدبیری و فساد بازمی‌گردد، اظهار کرد: زمانی که صحبت از اصلاحات بانکی می‌شود همان سپرده‌گذاران و ثروتمندان مانع آن شده از اصلاح ساختار اقتصادی جلوگیری می‌کنند و اگر دست به اصلاحات اقتصادی نزنیم اعتراضات شدید‌تر از امروز می‌شوند.

او افزود: باید این نکته را نیز عنوان کرد که خطرناک‌ترین دوره برای یک حکومت زمانی است که دست به اصلاحات می‌زند. من در آذر 96 و در جریان یک سخنرانی اعلام کردم که مصرف لبنیات در کشور به نصف رسیده و باید برای چنین مسائلی افسوس بخوریم.

لیلاز آمریکا را عامل مشکلات امروز دانست و خاطرنشان کرد: تمرکز امریکا برای فشار بر ایران به این دلیل بوده که جمهوری اسلامی در موضع قدرت قرار دارد و به جرات می‌توان گفت که قدرتمندترین کشور منطقه است.

عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران ادامه داد: برخلاف تصور بسیاری از مردم و کارشناسان شرایط ایران را ناامیدکننده نمی‌دانم. درآمد سرانه هر عربستانی از محل صادرات نفت حدود 40 برابر هر ایرانی است اما رشد اقتصادی این کشور به میزان کشور ماست. ما در همه کشورهای خاورمیانه دچار پیچیدگی‌هایی هستیم و کشور ما نیز از آن مستثنی نیست. معتقدم که در دوران گذار قرار گرفتیم و به مراحل آخر رسیده‌ایم و این در حالی است که به غیر از ترکیه هیچ یک از کشورها این گذار را حتی آغاز نکرده‌اند.

او به آمارهای مثبت در خصوص کشور اشاره کرد و بیان داشت: طبق آمار HDI تا قبل از تحریم‌ها از شرایط خوبی بهره‌مند بودیم به طوری که از کشورهای عربستان و روسیه جلوتر بوده و هم تراز کره جنوبی به شمار می‌آمدیم. دو حادثه تنها در 10 ماه آقای روحانی را با مشکل جدی روبه‌رو کرد. تحریم‌های امریکا که باعث از دست رفتن 100 میلیارد دلار شد و جاری شدن سیل که دو درصد از GDP ایران معادل 25 میلیارد دلار را از بین برد.

چرخش به راست روحانی اشتباه بود

لیلاز چرخش روحانی را اشتباهی بزرگ دانست و خاطرنشان کرد: در سال 96 آقای روحانی چرخشی بزرگ انجام دادند و تصورش این بود که می‌توانند با به دست آوردن رضایت جناح راست کشور را مدیریت کنند که نه آنها ایشان را حمایت کردند و نه آقای روحانی توانست کشور را اداره کند.

وی در پایان با ابراز امیدواری از شرکت مردم در انتخابات عنوان کرد: ناامیدی‌های امروز جامعه مشابه سال 83 و 92 است. سال 76 اکثر دوستانم باور نمی‌کردند که آقای خاتمی تایید صلاحیت شوند و بتوانند رای بیاورند. ما تا به امروز بن بست‌ها را شکسته‌ایم و از این جهت شخصا به آینده امیدوارم.