حزب کارگزاران سازندگی ایران به مناسبت ۸ مارس،روز جهانی زن ویژه برنامه‌ای را با عنوان «جنبش زنان، سیاسی یا اجتماعی» و با حضور آذر منصوری، لیلی ارشد ،اشرف بروجردی ،فرزانه ترکان،زهرا مشتاق،سعید مدنی ،صدیقه وسمقی با مدیریت فائزه هاشمی در کلاب هاوس برگزار کرد. در ابتدای این نشست، فائزه هاشمی معاون فرهنگی اجتماعی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی، ضمن خوش آمدگویی به مهمانان این برنامه عنوان کرد که نظرات کارشناسان و مهمانان و بخشی از نظرات خود وی لزوما به معنی نظرات و دیدگاه‌های مورد تائید حزب کارگزاران سازندگی نیست و این اتاق برای گفتگو پیرامون یک موضوع مشخص ایجاد شده است.این فعال حوزه زنان در ادامه به چگونگی شکل‌گیری فلسفه ۸ مارس به عنوان روز جهانی زنان پرداخت و سپس از مهمانان خواست تا نظرات خود را ارائه دهند.
بار ایدئولوژی حاکمیت ؛ سد دسترسی بانوان به مناسب اجرایی
اشرف بروجردی، رئیس سابق کتابخانه ملی، مهمان بخش «زنان و عرصه مدیریت» از فراهم نبودن امکان حضور زنان در مناصب اجرایی در جامعه انتقاد و تصریح کرد که حتی نمایندگی مجلس هم برای شناساندن این ظرفیت‌ها کافی نیست .وی اصلی‌ترین دلیل برای عدم دسترسی بانوان به مناسب اجرایی را بار ایدئولوژی حاکمیت بر مبنای روایاتی که به صحت آن شبهه وارد است خواند و دلیل دوم را عدم حضور بانوان در مناسب اجرایی و عدم حمایت حزبی و تشکیلاتی از سوی سایر بانوان همفکر دانست.
انتقاد از تلاش عجیب برای شرعی خواندن تبعیضات علیه زنان
دکتر صدیقه وسمقی اسلام‌پژوه و کارشناس حوزه مبانی فقه دومین مهمان کلاب هاوس در زمینه زنان و مبانی فقهی و حقوقی ، یکی از چالش برانگیزترین حوزه‌هایی که زنان با آن مواجه هستند را «حوزه فقهی و حقوقی» خواند و گفت:«عده بسیاری تلاش میکنند که بگویند تبعیضات علیه زنان مورد تائید اسلام است و از آن بعنوان احکام شرعی یاد کنند». این قرآن پژوه در ادامه با انتقاد از تلاش عده ای برای عنوان کردن تبعیض به عنوان عدالت ، تاکید کرد که در تقابل قرار دادن دین و سنت در برابر فکر انسان و عدالت امری اشتباه است و در این تقابل، عدالت و تفکر انسان شکست نمی خورد.
وسمقی در ادامه به چرایی این تبعیض که بر مبنای فقه سنتی ما که از تفکرات اشعری نشات می‌گیرد پرداخت و از زنان دینداری که این نوع تفکر را که هر آنچه در دین آیت عین عدالت است را می‌پذیرند انتقاد کرد.
رتبه شکاف جنسیتی ایران
آذر منصوری دبیرکل حزب اتحاد ملت سومین مهمان برنامه کلاب هاوس حزب کارگزاران با اشاره به پژوهشی که اخیرا در حوزه زنان با عنوان «نقد جایگاه زنان در برنامه توسعه کشور» انجام داده است و این پژوهش با این پرسش آغاز می‌شود که «آیا اساسا جنبش زنان ایران سیاسی است یا اجتماعی؟»، گفت:«جنبش زنان را چه با هدف تاثیرگذاری بر سیاست گذاری‌ها، وضع قوانین، رفع نابرابری‌ها، میزان دسترسی زنان به فرصت ها باشد امری اجتماعی است و چه با هدف دسترسی بر مناسبات قدرت، افزایش قدرت سیاسی در کانون‌های قدرت، امری سیاسی می‌شود».منصوری رتبه شکاف جنسیتی ایران از نگاه مجمع جهانی اقتصاد در بین ۱۵۶ کشور را ۱۵۰ توصیف و تصریح کرد که مبنای این ارزیابی رشد اقتصادی، رشد سیاسی، آموزش، کسب و کار، بهداشت، سلامت است.
وی با بیان این که «از سال ۲۰۰۵ تا کنون ما همواره ده کشور آخر هستیم»، یادآوری کرد که این گزارش بر مبنای گزارش‌های رسمی دولت ها از وضعیت جامعه منتشر می‌شود و فارغ از مناسبات قدرت یا سوگیری‌های اجتماعی و مدنی و سیاسی است.منصوری برای روشن شدن مقایسه شکاف جنسیتی که از سوی مجمع جهانی اقتصاد هر ساله منتشر می‌شود به ذکر یک نمونه از گزارش شکاف جنسیتی ایران در سال ۲۰۲۱ پرداخت و گفت:«در سال ۲۰۲۱ و در بین ۱۳ کشور همسایه ارمنستان عراق قطر کویت افغانستان پاکستان ترکیه ترکمنستان بحرین امارات قزاقستان آذربایجان عمان فقط کویت از لحاظ شاخص های توسعه زنان و رتبه قدرت سیاسی زنان بعد از ما قرار دارد.»دبیرکل حزب اتحاد ملت همچنین در تشریح علل این موضوع به رویکردی که در نظم موجود حاکمیت نسبت به حضور زنان در قدرت سیاسی با مبانی فقهی پیوند خورده، اشاره کرد.
جنبش زنان یا ناجنبش زنان؟
در ادامه این نشست دکتر سعید مدنی جامعه‌شناس در زمینه زنان و مباحث اجتماعی سخنان خود را با سه سوال اساسی طرح و تبیین کرد و گفت:«سوال اول این که ماهیت تلاش برای مبارزه با تبعیض چه نام دارد؟ سوال دوم این که آیا این تلاش اجتماعی است یا سیاسی؟ سوال سوم این که بر مبنای پاسخ به دو سوال اول چه راه حلی برای زنان وجود دارد.دکتر مدنی در پاسخ به سوال اول به تبیین آنچه از گذشته تا بامروز و مجموع تلاش‌هایی که زنان برای رفع تبعیض انجام داده‌اند، پرداخت و این پدیده را هم جنبش هم ناجنبش نامگذاری کرد.
وی در ادامه جنبش از نگاه آلن تورن را دارای سه اصل هویت، موضوع مبارزه و چشم انداز بررسی عنوان و تاکید کرد: ما از یک سو با جنبش زنان مواجه هستیم که تبار و سابقه تاریخی دارد اما از سوی دیگر ناجنبش زنان در ایران فعال است». وی همچنین گفت که به کنش های غیرجمعی و ناهماهنگ فعالان بطور مثال کنش زنان و دختران درباره یک موضوع ناجنبش گویند و از مثال‌های بارز ناجنبش این است که در مقاطع مختلف در هنگام ازدواج برخی دختران تلاش کردند حقوق بیشتری در سند ازدواج بدست آورند که از مثال‌های بارز ناجنبش تلقی می‌شود.
نکته مهم از نگاه مدنی این بود که بخشی از جامعه است که علیه تبعیض جنسیتی زنان فعالیت میکنند و دارای سیری است از ناجنبش به جنبش.مدنی با طرح این پرسش که « آیا جنبش زنان سیاسی است یا اجتماعی؟»، گفت:در جوامع توسعه یافته حوزه نفوذ قدرت و نظام حکمرانی محدود است و خارج از آن فضای حکمرانی محدوده اجتماعی شکل می‌گیرد اما در نظام های اقتدارگرا حد و مرزی برای مداخله قدرت وجود ندارد امر اجتماعی اساسا در امر سیاسی غرق می‌شود بنابراین هر مساله اجتماعی، امر سیاسی قلمداد می‌شود
وی ادامه داد:«بطور مثال برخورد با فعالین که در حوزه محیط زیست یا حوزه زنان تلاش میکنند با همان شدتی هست که با احزاب و فعالین سیاسی مخالف است. علت آن است که حوزه نفوذ قدرت در ایران آنچنان وسیع و بسیط است که لایه‌های زندگی را در بر می‌گیرد».مدنی با بیان این که «در چنین نظامی مهم نیست که زنان در حوزه خانواده تلاش میکنند یا برای اصلاح نظام حقوقی در قانون مدنی تلاش میکنند چرا که همه این‌ها امر سیاسی قلمداد می‌شود و به همین سبب هم موضوع غیر سیاسی در نظام ایران وجود ندارد»، گفت: در هر بحرانی زنان بیشتر از مردان آسیب می‌بینند بطور مثال با شیوع کرونا تعداد زنانی که شغل خود را از دست دادند دو برابر مردان است.وی با انتقاد از این که ساختارها، تبعیض علیه زنان را به رسمیت می شناسد، این تبعیض ها را دارای سه منشا قانون، رویه‌های مردانه و مناسبات مردسالارانه خواند و گفت که بر این مبنا تبعیض یک مسائل ساختاری است که هم در قوانین هم در رویه‌ها هم در مناسبات وجود دارد و راه حل آن اصلاح ساختاری قوانین، رویه‌ها و مناسبات است.
ورزش‌های رزمی، در صدر لیست علاقه دختران جوان
دکتر فرزانه ترکان، پزشک و عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی مهمان بخش « زنان و زمینه‌های ورزشی» در ابتدا به محدودیت‌های ورزش بانوان اشاره کرد و گفت که به تدریج با رایزنی کمتر شد و شاهد حضور زنان ورزشکار در المپیک بودیم و همچنین جمهوری اسلامي ایران افتخار این را داشت که با زحمات خانم هاشمی، اولین و دومین دوره مسابقات بانوان کشورهای اسلامی را در تهران برگزار کند.
وی در اینباره گفت:« ما در سال های ابتدایی انقلاب می‌دانستیم که طبق آماری که داشتیم ورزش محبوب در زنان، ورزش والیبال بود ولی اما الان می دانیم که در طی سال‌ها ورزش‌های رزمی در لیست علاقه دختران جوان ما قرار گرفته است. چه اتفاقی افتاده و باید جامعه شناسان بیایند بررسی کنند که چرا این اتفاق افتاده است».
بر اساس گفته های فرزانه ترکان ، وی سال‌ها قبل در وزارت آموزش و پرورش تحقیقی را انجام داده که طی آن ثابت شده که ورزش و فعالیت فیزیکی می‌تواند سن بلوغ دختران را به تعویق بیاندازد یعنی سن بلوغی که تابعی از شرایط اجتماعی و شرایط ژنتیکی خانواده است در دخترانی که در سنین قبل از بلوغ ورزش می کنند می‌تواند به تاخیر بیافتد. ترکان همچنین تصریح کرد:«ما در حوزه تربیت مدیران، مربیان، داوران و ورزشکاران توانستیم رنکینگ بالایی کسب کنیم، بطور مثال انجمن‌های ورزشی با حداقل امکانات بازده بیشتری از فدراسیون‌ها داشت»
حوزه نفوذ قدرت در ایران همه لایه‌های زندگی را در بر می‌گیرد
لیلا ارشد، موسس خانه خورشید نیز در این نشست فقر را عامل انواع آسیب‌های اجتماعی خواند و گفت:«سال ها تاکید من بر این است که اگر می شد نهاد هایی مثل سازمان بهزیستی و شهرداری خوابگاه ها و پانسیون هایی را ایجاد می کردند برای دخترانی که به هر دلیلی شهر را ترک میکنند و به شهر های بزرگی مثل تهران می آیند اگر بتوانند حداقل دو یا سه ماه در این پانسیون ها و خوابگاه ها بمانند ، خودشان را پیدا کنند و شرایط را بشناسند و آسیب جدی نبینند میتوانند شرایط را برای خود بهتر کنند و آینده مناسب تری را آن طور که میخواهند داشته باشند اما چون این امکان وجود ندارد و افرادی که با شرایط محدود محل زندگیشان را ترک میکنند ، تا به خودشان بجنبند درگیر معضلاتی شدند که خیلی از مواقع در آمدن و رها شدن از آن بسیار دشوار است»وی همچنین تاکید که حوزه نفوذ قدرت در ایران آنچنان وسیع و بسیط است که لایه‌های زندگی را در بر می‌گیرد.
منبع: روزنامه سازندگی