عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران گفت: برنامه‌هایی مشابه آسفالت کردن این محوطه که چندی پیش مطرح شد، باعث آسیب‌دیدن فضای میراث فرهنگی منطقه می‌شود و می‌تواند امکان ثبت جهانی این کوه را از بین ببرد. 

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی کارگزاران، کامبیز مشتاق گوهری، مدیرکل پیشین میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان می‌گوید: سیستان، بهشت باستان‌شناسان و کوه خواجه یکی از مراکز مهم‌ باستان‌شناسی است. 

به گفته او، آثاری از دوره ماقبل ساسانی، ساسانی و دوره اسلامی در این منطقه وجود دارد. با این وجود زمانی که در یک مجموعه و سیستم میراث فرهنگی و گردشگری را در کنار هم داریم‌، یکی از آنها غالب می‌شود که در کوه خواجه غلبه با گردشگری است. 

او هم بر اهمیت کوه خواجه برای ادیان مختلف تاکید دارد و از برنامه‌های گردشگری که بدون توجه به فضای میراث فرهنگی انتقاد صورت می‌گیرد، انتقاد می‌کند. 

مشتاق گوهری می‌گوید: برنامه‌هایی مشابه آسفالت کردن این محوطه که چندی پیش مطرح شد، باعث آسیب‌دیدن فضای میراث فرهنگی منطقه می‌شود و می‌تواند امکان ثبت جهانی این کوه را از بین ببرد. 

چه ضرری در آسفالت کردن یک‌کوه است که باعث شود کوه خواجه قابلیت ثبت جهانی و به‌تبع‌آن قرار گرفتن در معرض توجه و حفاظت را از دست دهد؟ به گفته این فعال حوزه میراث فرهنگی، آسفالت از داخل کوه عبور کرده و با گذر از چندین اثر به بالای کوه می‌رسد و در نتیجه محوطه را دچار دست‌خوردگی می‌کند. 

او راه‌های دیگری برای توسعه گردشگری کوه خواجه و حفاظت از آن را پیشنهاد می‌کند: می‌توانیم از حاشیه 10 متری استفاده و آن را سنگچین کنیم و به‌این‌ترتیب دور کوه را آسفالت کرده باشیم. برای بالا رفتن از ارتفاع جهت رسیدن به آرامگاه خواجه هم می‌توان از پلکان چوبی استفاده کرد که به اثر آسیبی نمی‌زند. اگر ما چهار یا پنج پلکان با 30 پله داشته باشیم، به بالای کوه می‌رسیم. 

مشتاق گوهری هم پروژه آسفالت‌کردن کوه را به‌اسم گردشگری و به‌کام پایگاه نظامی می‌داند: این آسفالت ابتدا این پایگاه را تغذیه کرده و پس از عبور از آن به قبر خواجه مهدی که یکی از آثار دوره اسلامی‌ است، می‌رسد. اگر بحث گردشگری مهم باشد راه‌های دیگری داریم که هم دست‌اندازی به محوطه و کوه نشود، هم پتانسیل آن برای ثبت جهانی را از بین نبریم. 

زمانی که از ثبت جهانی یک اثر یا محوطه صحبت می‌کنیم، بدان معناست که پرونده‌ای به این منظور تهیه شده است. برای کوه خواجه آیا پرونده‌ای وجود دارد؟ 

این فعال میراث فرهنگی ترجیح می‌دهد ابتدا دلایل اهمیت کوه خواجه را توضیح دهد: این محوطه تقریبا بزرگترین بنای خشتی است که در جنوب شرق ایران داریم و در آن آثاری از دوره پارتی به‌چشم می‌خورد. علاوه‌برآن یک قلعه سه‌گانه رعیت‌نشین، نظامی‌نشین و شاه‌نشین را داریم که در بخش‌‌هایی از آنها آثار مهمی قرار گرفته است. نقاشی‌های دیواری این محوطه از چنان اهمیتی برخورداند که درباره آنها عنوان گالری اطلاق می‌شود. از دوره ساسانی هم بقایای دو آتشکده در محوطه قرار دارند. 

مشتاق‌ گوهری ادامه می‌دهد: دریاچه هامون که در آیین زردشت اهمیت زیادی دارد و محل زایش سوشیانت است، پیرامون این کوه قرار گرفته است. هر ساله زردشتیان در کوه خواجه به‌واسطه تقدس این کوه، مراسمی را در آنجا برگزار می‌کنند. علاوه‌براین، مقبره خواجه مهدی در بالای این کوه واقع شده است که با شش نسل فاصله، به حضرت علی (ع) می‌رسد و برای خود تاریخ روشنی دارد. در کنار آن، این محوطه مرکز حکومت خاندان سورن بوده و از وجه اساطیری و پهلوانانی نظیر رستم نیز دارای اهمیت است. ازهمین‌رو برای ثبت جهانی محوطه تلاش‌هایی شده هرچند درباره پیشرفت این تلاش‌ها می‌توان بحث کرد ولی مهم این است اگر روزی بخواهد این اتفاق بیفتد، نباید امروز هیچ تخریبی در آن انجام دهیم. 

منبع: روزنامه هم‌میهن