یادداشت

برای حاشیه‌نشین‌‏ها چه کرده‌ایم؟

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال
 

فرزانه ترکان، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

حاشیه‌نشینی از مهمترین معضلات این روزهای کشور است که نبود برنامه‌‏ای هدفمند درخصوص رفع آن، مشکلات بیشتری را باخود به همراه آورده است. علت حاشیه‌نشینی در همه شهرها عدم توازن امکانات در شهرهای مختلف است. یعنی زمانی که ناعدالتی و بی‏‌عدالتی در توزیع امکانات منابع اعم از سرقت‏‌های طبیعی، اشتغال و توسعه صنعت وجود داشته باشد، قطعا با پدیده‏‌ای به نام حاشیه‌نشینی و مهاجرت از شهرهای کوچک به حاشیه شهرهای بزرگ مواجه خواهیم بود. درصدی از حاشیه‌نشینان را مهاجرین شهرهای کوچک در بر می‏‌گیرند که امکانات و شرایط یک زندگی نسبتا معمولی را در اختیار نداشته و دست به مهاجرت می‏‌زنند. درصد دیگری از حاشیه‌نشینان در اطراف شهرهای بزرگ ساکنان همان شهرهای بزرگی هستند که به خاطر فقر روزافزون و تقلیل طبقه اجتماعی‌شان از طبقات بالاتر به طبقات فقیرتر، ناچار می‏‌شوند که از مناطق نرمال مسکونی شهرهای بزرگ به حاشیه رفته و آنجا سکنی گزینند.

در هرصورت بزرگترین مشکل، بحث عدم توجه به ایجاد امکانات لازم و رفاه اجتماعی، چه در طبقه کم‌درآمد جامعه شهرهای بزرگ و چه در شهرهای کوچک است. راه‌حل مشکل حاشیه‌نشینان اقدامات چکشی نیست. گاهی شاهد هستیم که نیروی انتظامی قصد دارد تا مردم حاشیه‌نشین را که در زمین‏ه‌ای دولتی نابه جا ساکن شده‏‌اند از چنین روش زندگی‏‌ا‌ی منع کند. روشی که همواره در طی سال‌های گذشته ثابت کرده که هیچ راه‌حل و راهگشایی‏‌ای را با خود در پی ندارد. راهکار اصلی این است که نهادهای معتدل اعم از مجلس و سیستم اجرایی دولت برای کاهش حاشیه‌نشینی اطراف شهرها دارای طرح و برنامه باشند. طرح و برنامه البته باید به این شکل باشد که یا شهرک‏‌های مناسبی را در شهرهای کوچک پیش‌بینی کنند و با فراهم کردن حداقل شرایط رفاهی، مردم را تشویق به دوری از سکونت حاشیه‌نشینی کنند. زیرا زندگی در حاشیه، زمینه‏ه‌ای نامناسبی را برای آنها رقم خواهد زد. مساله دوم برنامه مدون و راهکاری طولانی‌مدت برای ایجاد رفاه اجتماعی در مناطقی است که امکانات ندارند و از آنجا به حاشیه‏‌ها کوچ می‏‌کنند.

معضلات و مشکلاتی که به علت حاشیه‌نشینی برای مردم ایجاد می‏‌شود، مسائل بسیار بزرگ و گاهی غیرقابل حلی را به وجود می‏‌آورد که جوامع را با معضلات پیچیده‌‏ای گریبان‌گیر می‏‌کند. به دلیل فقر مطلق حاکم بر این مناطق معمولاً محل سکونت برخی از تبهکاران و باندهای قاچاق مواد مخدر است. مهاجرت غیرقانونی به ایران و به تبع زاغه‏‌نشینی آنها در حاشیه شهرها، یکی از معضلات جدی ایران محسوب می‏‌شود، شواهد زاغه‌‏نشینی اتباع خارجی را، حداقل در بخشی از حاشیه جنوب تهران نشان می‌‏دهد. برخی از افرادی که مجبور به حاشیه‌نشینی می‌‏شوند معمولا در محرومیت‏‌های بسیاری قرار می‏‌گیرند. حاشیه‌نشینی ذاتا در خود محرومیت به همراه می‏‌آ‌‌ورد و برخی از افراد نیز به علت عدم فراگیری آموزش‏‌های فرهنگی استاندارد، وجود بیکاری و عدم امکانات رفاهی، و البته به‌وجود آمدن نظام طبقاتی و گسترده شدن دو‌قطبی ثروت و فقر، در مسیری قرار می‏‌گیرند که متاسفانه مرتکب بزه می‌‏شوند. خروج آنها از دایره هنجار و ورود به ناهنجاری‏‌ها باعث بروز مشکلات اخلاقی و فساد اجتماعی می‏‌شود و تجمع آنها گاه باعث نوعی تهدید امنیتی برای مناطق اصلی شهرهای بزرگ می‌‏شود

درعین حال برای رفع چنین مشکلاتی و برای جلوگیری از گسترش زندگی حاشیه‌نشینی، به برنامه‌ریزی‏‌ای دقیق و جامع نیاز است. برنامه‌ریزی‏‌ها در دو قسمت کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت باید باشد.

همچنین کارگروه‏های مشخصی تشکیل شود تا در آن کارگروه‏ها  نهادهایی مانند سازمان بهزیستی و وزرات رفاه و تامین اجتماعی جزو اعضای اصلی باشند و همینطور معاونت‏های اجرایی دولت و مسئولان کمیسیون‏های مجلس که در نهاد قانونگذاری می‏توانند نقش فعالی را برای کمک به این پدیده داشته باشند. زیرا تنها همین ارگان‏ها و مدیران هستند که با پیگیری‏های مفید و مناسب می‏توانند مشکلات حاشیه‌نشینی را رفع کنند.

اما متاسفانه، چنین برنامه‌ریزی‏ها و هدفمندی‏ای در حد شعار و یکسری سخن‏ها باقی مانده است. سازمان بهزیستی کشور تقریبا به سازمان اعانه بدهی تبدیل شده است که آخر هرماه، رقمی را به حساب یکسری خانوارهایی که اکثرا معلولان جسمی حرکتی دارند، واریز می‏کند و هیچ برنامه مشخصی برای چنین مشکلات و معظلاتی ندارد. سازمان تامین و رفاه اجتماعی هم کمترین برنامه‌‏ای که می‌‏تواند ارائه دهد درجهت اشتغال کوتاه‌مدت و پاره‌وقت برای افراد حاشیه‌نشین است، که هرگز چنین کاری را انجام نداده و در دستورکار نیز ندارد. بنابراین تنها با همتی قوی در نهادهای تصمیم‌گیر و اجرایی در این زمینه باید برنامه‌ریزی کرده و طرح مشخصشان را ارائه دهند.

منبع: روزنامه سازندگی

حزب کارگزاران سازندگی

تماس با ما

آدرس: تهران، خیابان پاسداران، انتهای نگارستان پنجم، پلاک 8

تلفن: 22841608 (021)

ایمیل: info @ kargozaran.net

نقشه

کارگزاران در شبکه های اجتماعی