علی هاشمی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

پیشنهاد مذاکره بدون قیدو‏شرط از سوی دونالد ترامپ با ایران مطرح شده است. البته این تمایل مذاکره ترامپ با مقامات جمهوری اسلامی مسئله تازه‏ای نیست و پیش از این هم از طرق مختلف رئیس‏جمهور آمریکا به این موضوع حتی پس از خروج از برجام هم اشاراتی داشت.

پرونده مذاکره ایران با آمریکا یک پرونده قدیمی است و سالیان سال است که مبحث مذاکرات بین ایران و آمریکا مطرح می‏شود. عموما طی این سال‏‏‏‏ها مذاکرات ایران و آمریکا به دو بخش دیپلماسی نهان و دیپلماسی عیان دسته‌بندی می‏شود. در موارد استثنایی مانند مسئله افغانستان و عراق و هماهنگی‏هایی که باید با ایران صورت می‏گرفت مذاکراتی صورت گرفته است و آخرین مذاکره به قبل از توافق برجام بر می‏گردد.گفت‌وگوی تلفنی بین حسن روحانی و باراک اوباما برای حل مسئله هسته‏ای صورت گرفت. پس از این گفت‌وگو بود که دیپلمات‏های دو کشور پای میز مذاکره برای رسیدن به یک توافق هسته‏ای با دیگر قدرت‏های دنیا  نشستند که پس از دو سال منجر به توافق برجام شد.

 اما نکته‏ای که در مذاکرات بین ایران و آمریکا وجود دارد این است که هیچ‏گاه مذاکرات جامع بین دو کشور رخ نداده و صرفا موردی و خاص بوده است.لذا با توجه به بدعهدی‏های آمریکا رهبران ایران سیاست عدم اعتمادی را درقبال آمریکا اتخاذ کرده‏اند و اکنون نمونه روشن بدعهدی ترامپ را بر هم زدن توافق برجام می‏دانند.

اینکه ترامپ توانست به راحتی از برجام خارج شود به قوانین داخلی این کشور باز می‏گردد.چرا که متاسفانه اوباما به دلیل اینکه می‏دانست برجام در مجلس رای نمی‏آورد و باید تغییراتی در آن انجام دهد از اختیار رئیس‏جمهور استفاده کرد و برجام را در مجلس تصویب نکرد و این نقص سبب شد که به راحتی دولت آمریکا بتواند با فرمان رئیس‏جمهور بعدی این تعهد بین‏المللی را بر هم بزند.

 مشکلی که اکنون برای مذاکره وجود دارد این است که ترامپ در نظر دارد در یک چارچوب جامع و سه‌محوری که مطرح کرده مذاکرات با ایران را از سر گیرد و این در حالی است که نظام جمهوری اسلامی اعتقادی به مذاکره جامع با آمریکا ندارد.اگر ایران به تصمیم مذاکره با آمریکا برسد باید سه مرحله پیش از مذاکره انجام گیرد؛ ضروری است که 1. مجموعه نظرات گروه‏ها و احزاب مشخص شود2. نظرسنجی عمومی صورت گیرد، که البته برخی بحث رفراندوم را برای مذاکره با آمریکا مطرح کرده‏اند که به نظر نمی‏آید اکنون نیاز به این موضوع باشد بلکه با یک نظرسنجی می‏توان تمایل جامعه برای مذاکره را سنجید 3. جمع‌بندی نظرات جامعه و نهادهای مدنی در شورای عالی امنیت بررسی شود و به  تایید رهبری نظام برسد. در این روند حقوقی و اداری می‏توان به مذاکرات جدید فکر کرد.

در حال حاضر در داخل آمریکا هم نظرات متفاوتی نسبت به پیشنهاد ترامپ وجود دارد. دموکرات‏ها مانند وندی شرمن به آن واکنش نشان دادند و در توییتی به ترامپ گفته‏اند در حالی ایران به مذاکره جدید تن می‏دهد که آمریکا به برجام بازگردد. نظر دیگری که وجود دارد این است که اول آمریکا به تعهداتی مانند برکناری پمپئو و افرادی مانند بولتون عمل کند تا بشود مذاکره کرد.

این مواضع نشان می‏دهد پیشنهادهایی که مطرح می‏شود موضوعیتی با منافع ملی ایران را ندارد بلکه همه به دنبال منافع خود هستند و حتی پیشنهادی که ترامپ مطرح کرده است به دنبال این است که شرایط خود را در آمریکا مستحکم کند. لذا با توجه به شکستی که ممکن است در پارلمان در آبان‌ماه متوجه او شود ترامپ را نیازمند رسیدن به یک سری پیروزی‏های کاذب یا هالیوودی کرده است و او درصدد است تا نشان دهد توافقی بهتر از گذشته را به دست‌آورده تا بتواند در انتخابات کنگره موفق شود.

بنابراین هر کس به دنبال کسب امتیازی برای خود است، مانند زمانی که مکرون به دنبال واسطه‌گری بین ترامپ و روحانی بود قصدش کسب امتیاز برای اروپا بود تا این موفقیت را به نفع خود تمام کند. پس نگاه بیرونی به موضوع مذاکره ایران و آمریکا با نگاه داخلی متفاوت است.

در این میان ایران باید صرفا به منافع ملی خود و محور مقاومت توجه کند و با تکیه بر آن تصمیمی گرفته شود.

ایران هیچ گاه از مذاکره ترسی نداشته است البته ممکن است تاخیری در آن داشته باشد اما در مواردی که مربوط به سرنوشت اقتصادی کشور و سرنوشت منطقه بوده مذاکره کرده است و نتایجی به دست آمده است.

ترامپ در ملاقاتی پیشنهاد مذاکره با ایران را مطرح کرده است که بسیار حایز اهمیت خواهد بود. لذا ترامپ در داخل اروپا به دنبال یار و همراه است و اصرارش این است که انگلستان را از اروپا جدا شود و اکنون در نظر دارد در مرحله بعد ایتالیا را از اروپا جدا کند و ایتالیا اکنون راست‌ترین دولت در اروپا محسوب می‏شود که چندان اعتقادی به اروپای واحد ندارد و ترامپ در این ملاقات این موضوع را مطرح کرده است.این نشانی از سیاست جدید ترامپ است که اگر بخواهد امتیازی به اروپا بدهد شامل حال ایتالیا شود.

دوم هم اینکه ترامپ در دنیا مشهور به پیشنهادهای غافل‌گیر کننده است، درست است که پمپئو شرایطی را بعد از سخنان ترامپ عنوان کرده که البته چندان حائز اهمیت نیست، اما ترامپ چنین تاکیدی برای تعیین شرط نداشته است. اگر مقامات تصمیمی بر مذاکره بگیرند باید ایران مکان و و موضوعات را مشخص کند.

 موضع اخیری که آقای روحانی در دیدار سفیر انگلیس مطرح کرده مبنی بر اینکه ایران قصدی برای بستن تنگه هرمز ندارد و امنیت ‌آبراه‏ها را تامین می‏کند، نشان می‏دهد که موقعیت جهانی ایران بهتر از گذشته شده است. ما برای تصمیم‌گیری نباید به مخالفان و موافقان ترامپ در آمریکا توجه کنیم، بلکه باید به منافع ملی خود توجه داشته باشیم و نظرات گروه‏های همسوی نظام اعم از اصلاح‌طلب و اصولگرا را مدنظر قرا ر دهد و نظر مردم را جویا شویم تا مشخص شود که آیا ایران می‏خواهد وارد مذاکره شود و بعد از آن بررسی شود که آیا باید ایران مذاکره کند یا اگر قرار بر مذاکره شد باید پیش‌شرط بگذارد یا خیر. پس اکنون بستر بررسی مذاکره با آمریکا فراهم است اما اینکه با آن موافقت و مخالفت شود مشخص نیست.

منبع: روزنامه سازندگی