احمد حاتمی یزد، عضو سابق شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

هر چند که بسته جدید ارزی دولت به نکات خوبی توجه دارد، اما حلال مشکلات فعلی کشور در حالت حاد و بحرانی نیست. این بسته ارزی شاید در شرایط معمولی می‏توانست موثر واقع شود اما اکنون آنطور که انتظار می‏رود و در حال بزرگنمایی است، نمی‏تواند بازار را سامان دهی کند.

حذف سوبسید ارز مسافرتی در این سیاست‏های جدید دیده شده است و کاملا با توجه به شرایط موجود که امریکا تحریم‏های خود را اعمال کرده است کار درستی است. چرا که در این‌صورت افرادی که استطاعت تامین ارز از بازار آزاد برای سفر‏های خارجی را دارند می‏توانند خود هزینه‏اش را پرداخت کنند و دولت در این شرایط نیاز نیست که تامین‌کننده ارز گردشگران باشد. با این سیاست نرخ رسمی به کالاهای اساسی و تامین نیاز مردم اختصاص می‏یابد. اینگونه مشارکت مردم در کمک به دولت هم اتفاق می‏افتد که البته با توجه به شرایط بد اقتصادی انتظار زیادی هم نیست اما این حذف ارز مسافرتی یک ایراد دارد و تبصره‏ای است که شامل اختصاص ارز مسافرتی به سفرهای زیارتی می‏شود. امیدوار بودیم که آقایان چنین ضابطه‏ای را برای سفرهای زیارتی اعم از سفر به کربلا و مکه را هم اعمال می‏کردند. لذا اگر فردی مستطیع سفر زیارتی است و می‏تواند ارز آزاد تهیه کند نباید به او سوبسید تعلق گیرد که پول 80 میلیون مردم ایران را به آنها اختصاص دهند و این از نظر شرعی هم روا نیست. انتظار می‏رود که رئیس بانک مرکزی حذف ارز مسافرتی را به همه سفر‏ها تعمیم دهد و استثنایی برای حجاج و زوار قائل نشود.

 تعین نرخ ارز در بازار آزاد نکته دیگری است که در بسته ارزی مورد توجه قرار دارد. دولت تصمیم گرفته ورود ارز به صورت نامحدود اعمال شود که امری پسندیده است و ضرورت داشت هر چه زودتر چنین تصمیمی اتخاذ شود، چرا که ایران به واسطه تصمیم امریکا برای ایجاد مانع در نقل و انتقال وجوه از طریق سیستم مالی بین‌المللی در بحران و تنگنا قرار دارد. اما با اعمال سیاست ورود ارز به صورت نامحدود به کشور اگر مردم ارزی را که در خارج از کشور دارند به داخل بیاورند و در چرخه اقتصادی استفاده کنند یا بفروشند کمک شایانی به بازار ارز خواهد کرد.

مهمترین بخش بسته ارزی، بازار آزاد است که اگر فعال شود می‏تواند موثر باشد. اما متاسفانه کارآمد نخواهد بود. چرا که افرادی که ارز در اختیار دارند و از محل صادرات آن را به دست آورده‏اند، ارزشان را در حساب‏های خارج از کشور نگهداری می‏کنند، پس وقتی خریداری به بازار ثانویه و بورس مراجعه کند و بخواهد ارزتهیه کند، فروشنده به دلیل تحریم‏ها در موقعیتی نیست که بتواند به حساب مقصدی که مورد نظر خریدار است ارز را بفروشد.

بنابراین واردکننده کالا نیازمند آن است که ارز به خارج از کشور بفرستد تا بتواند کالا وارد کند اما صادرکننده به دلیل تنگناهایی که ترامپ ایجاد کرده نمی‏تواند به آسانی پول خود را منتقل کند.

رئیس جمهور توضیحات امیدوارکننده‏ای نسبت به حل بحران ارز دادند که این طبیعی است و از رئیس جمهور نمی‏توان انتظار داشت که امید مردم را به یأس تبدیل کند و نمی‏تواند با بیان برخی از مسائل ناامیدی را به جامعه تزریق کند اما نظرات کارشناسان به دلیل شرایط کمی تلخ است. آنها تنگنا‏ها را ملاحظه می‏کنند و بر اساس آن هشدار‏های لازم را می‏دهند،‏ اما رئیس‏جمهور نیازی نمی‏بیند که آنها را به مردم بازگو کند چرا که باید در روند اجرایی راهکاری پیدا کند. یعنی بیان تنگناها و واقعیت موجود برای دولت از این نظر اهمیت دارد که متناسب با آن راه حلی داشته باشد تا بتواند تصمیم گیرد که چگون با آن به مقابله بپردازد.

اکنون در مواجهه با امریکا که تحریم‏هایی را بر کشور تحمیل کرده است در موضع نابرابر قرار داریم چرا که یکجانبه جنگ اقتصادی علیه ما راه انداخته که برخورد مسئولان در این شرایط باید عاقلانه باشد، لذا این جنگ مین و تانک و توپ نیست.

اکنون مسئولان امر باید تصمیم بگیرند که چه اقدام سیاسی انجام دهند. سیاست هنر است و هنر این است که بدانیم کدام خواسته ارزشی ما امکان عملی شدن دارد و این یک علم نیست؛ هنر ظریفی است که معیار اصلی‏اش هم تشخیص موازنه قوا است، یعنی باید بررسی شود که نیرو‏هایی که با ارزش ما مخالف و موافق هستند کدام دست برتر را دارند و چگونه باید دست برتر را به دست آورد. ابزارهای کسب قدرت را باید تشخیص داد.

منبع: روزنامه سازندگی