محمدعطریانفر،‌عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

مقام معظم رهبری، دیروز در دیدار اقشاری از مردم، سخنان مهمی را که هم مخاطب داخلی داشت و هم پیام روشنی را به آن سوی مرزها منتقل می‌کرد، مطرح کردند. فرازهای سخنان رهبری از جهات عدیده قابل توجه و تاکید است، اما آنچه که مورد اهتمام اینجانب است، فقراتی از سخنان ایشان است که روی مسایل درونی و نحوه مدیریت و سیاست‌گذاری اجرایی داخل کشور تاکید شده است. به باور ایشان و از منظر بسیاری از صاحب‌نظران در حوزه سیاست و اقتصاد، اگرچه فشارهای تحریم دست و بازوی دولت را در پیشبرد اهداف توسعه کشور بسته و معضلاتی را به وجود آورده است، اما برخی ناکارآمدی‌ها و سست شدن ایمان به آرمان‌های ملی و تضعیف اراده‌ است که مصائب را مضاعف نموده است. به زعم رهبری و از منظر عقل سیاسی، چنانچه بسترهای آشفته ذهنی مسئولان اصلاح شود و روحیه خسته و منفعل مدیران ترمیم گردد، دشمن ناتوان‌تر از آن خواهد بود که به اهداف بی‌شرمانه خود برسد. بی‌تردید دشمن از هر فرصتی از بی‌تدبیری‌ها و خطاهای مدیران و گسست‌هایی که در اراده و انحراف در زاویه نگاه مسئولان به وجود آمده، بیشترین سوءاستفاده‌ها را می‌نماید.

رهبری به درستی، دستگاه‌های اطلاعاتی، قوه قضائیه، مجلس و دولت را در انجام وظیفه هدفمند به نفع مردم با چشم باز و قدرت دید درست هشیار نموده و با دعوت همه ارگان‌های کشور تقویت انسجام هیات حاکمه را برای توفیق در امر کشورداری به خصوص در شرایط حساس کنونی بنای توصیه‌ها و تذکرات خود قرار داده‌اند.

جامعه از حواشی اخیری که در اثر رویارویی نیروهای سیاسی، اجرایی و پارلمانی به وجود آمده ناراضی است، این حاشیه‌سازی‏‌ها محصول عدم درک حساسیت فضای حاکم بر کشور از سوی افرادی است که باید تاثیر‏گذار و حلال مشکلات مردم باشند. مردم برنمی‌‏تابند مجلس که باید محل برخورد کارشناسی با مسائل باشد، محلی برای تسویه حساب شخصی گروهی گردد.

پایه‏‌های دوام و قوام حکومت‌ها مطابق با آنچه در حوزه سیاست تعریف و ترسیم شده بر چهار بنیان استوار است. مشروعیت رکن اول است، نظام سیاسی با تکیه بر آراء مردم به قدرت می‏‌رسد و خود را وامدار و نماینده جامعه‌‏ای می‌‏داند که توسط ملت به قدرت رسیده و مشروعیت خود را از ناحیه رای و موافقت مردم به دست می‌‏آورد.

 رکن دوم کارآمدی نظام است. چنانچه نظامی ولو دارای مشروعیت باشد اما باید وظیفه خود را خدمت رسانی به مردم به عنوان ولی نعمت‏ و صاحبان حق بداند، هر نظام سیاسی باید با کارآمدی و نقش‌آفرینی موثر ماموریتی را که از ناحیه مردم به عهده گرفته، به نحو مطلوب به فرجام برساند و با اثرگذاری، مردم را به مطالبات و نیازهای مشروعشان برساند.

رکن سوم، انسجام هیات حاکمه و یکپارچگی ساختار سیاسی است. هم‌صدایی و هم‌نوایی رهبران سیاسی و شخصیت‏‌های موثر در عالی ترین سطح از قدرت سیاسی کشور، فاکتور مهم و ضروری است که مردم بر روی آن تاکید دارند و اختلاف و چندپارگی را در میان آنها بر نمی‌تابند.

 اقتدار نظام رکن چهارم است. نظام وقتی با مشکلاتی روبه‌‏رو می‌شود باید بتواند با اعمال قدرت و به کارگیری ظرفیت موثر کاربست تدابیر، امری را که در قالب تصمیمات به آن باور دارد، عملیاتی کند.

نظام جمهوری اسلامی از ابتدا واجد هر چهار پایه‌ی مشروعیت، کارآمدی، انسجام و یکپارچگی هیات حاکمه قدرت بوده است و توانسته با اقتدار کافی توان خود را به نفع مردم و علیه دشمنان بسیج کند، اما در این روزگار متاسفانه رکن سوم یعنی ضرورت انسجام در عالی‌ترین سطح قدرت نزد افکار عمومی تا حدی مخدوش شده است.  درست همان چیزی که در خلال سخنان رهبری از آن به کنایه اشارت رفته است.

 این در حالی است که کشور در گذشته به مراتب با چالش‏هایی بزرگتر روبه‏رو بوده‏ و با تدبیر و سلوک منطقی و حسن معاشرت، بسیاری از معضلات را از سر گذرانده است.

اخیرا بعد از مشکلات پیش‌آمده بر سر اجرای برجام، شاهد برخی رفتارها و رویکردهایی هستیم که از ناحیه دوستان انقلاب صورت می‏‌گیرد که دشمن از آن سوءاستفاده می‌کند بعضا دیده می‌شود در خانواده انقلاب نیروها رو در روی هم پنجه به صورت یکدیگر می‏‌افکنند و شرایط حساس را درک نمی‏‌کنند. در شرایط طبیعی و معمول که نظام از استقرار کافی برخوردار است ضرورت یکپارچگی و حفظ انسجام  میان رهبران موثر در عالی‌ترین سطح از جمله الزامات سیاسی نظام یک کشور به حساب می‏‌آید، اما اکنون که در شرایط شبه بحران به سر می‏‌بریم علی‌القاعده باید بر انسجام هیات حاکمه جدی‌تر تاکید شود به‌ویژه اینکه در بخش کارآمدی هم دچار مشکل شده‌ایم. لذا باید با حساسیت و جدیت این نقیصه را مرتفع کرد.

 اگرچه نظام جمهوری اسلامی همچنان دارای مشروعیت کافی است،‏ اما نظامی که مشروع باشد و کارآمد نباشد یا انسجام هیات حاکمه خود را از دست دهد، ممکن است دچار معضلات جدی شود. بنابراین اگر نتوان با اقتدار کافی پایه‏‌های قدرت خود را در ارکان 4گانه مورد اشاره ثابت نگه داشت کشور با خطر روبه‌‏رو می‏‌شود.

امروز مجموعه اتفاقاتی که در عرصه مخالفت با رئیس‏‌جمهور یا مخالفت‏‌هایی که در حق نیروهای نظامی، مجلس، وزرا می‌شود یا آشفتگی‏‌هایی که در فضای سیاسی رخ می‏دهد، افکار عمومی را به این سمت سوق می‏‏دهد که نظام دچار نوعی آشوب و به‌هم‌ریختگی در ساختارشده است و انسجام موجود در حال تضعیف است.

متاسفانه رودررویی برخی مسئولان واقعیتی را نشان می‏دهد که در مقام ارزیابی خطرناک و سم مهلک برای کشور است. چنانچه نهادهای سیاسی و قدرت اجرایی و پارلمانی ایران در مواردی با هم اختلافاتی داشته باشند، باید با بلندنظری از برخی از تصلب آراء و این نوع گرفتاری‌‏ها فاصله گیرند و تصور نکنند پرده دری‏های بی‌محابا و برخوردهای شخصی انجام وظیفه و یا آگاهی‌بخشی برای جامعه است. مسئولان باید بدانند این رودرویی‌‏ها و به حاشیه کشاندن مسائل اصلی کشور نه تنها وظیفه نیست بلکه خطر بزرگ محسوب می‌‏شود.

بسیاری به وجود آمدن این فضا را نتیجه حذف نیروهای کارآمد در نظام تصمیم‌سازی در کشور می‌دانند که خود قهرا محصول رفتار دستگاه‌های نظارتی است که باعث شده توسعه نیروی انسانی با مشکل مواجه شود و نیروهای شایسته از حضور در صحنه‌های خطیر  فعالیت بازبمانند.

متولیان و طرفداران توسعه معتقدند توسعه‌‏ای قابل دفاع و ارزش است که متوازن باشد. یعنی در همه لایه‏‌ها با یکپارچگی زمینه‏‌های مختلف پیشرفت را تجربه کند و حرکت به سمت جلو را به صورت متوازن و همگام پیش ببرد.

 در بحث توسعه مهمترین بخش توسعه، متوجه حوزه منابع انسانی است، شاخص‌های توسعه انسانی مهمترین رکن پیش‌برنده چرخ توسعه است. منابع انسانی حامل نیروهای کارآمدی است که بار بزرگی از حرکت توسعه را به دوش گرفته و به پیش می‌برد.

کسانی که متولی نظارت بر امر انتخابات هستند و کنترل بسترهای رقابت انتخاباتی را برعهده دارند، رویکردشان به گونه‏‌ای است که نیروهای کارآمد و شایسته از حضور در عرصه رقابت‌ها محروم می‌‏مانند. اینکه سخنگوی محترم شورای نگهبان می‏‌گوید شورای نگهبان دستگاه شایسته‌سنجی نیست حرف درستی است، اما آیا هیچ‌گاه اعضای محترم شورای نگهبان به این موضوع اندیشیده‏اند که چه سازوکاری در بحث نظارت به کار گرفته‏اند که شایسته‏ها در این صحنه نمی‌توانند حضور ‏یابند؟

 انتظاری که از نهاد‏های نظارتی به ویژه شورای محترم نگهبان وجود دارد این است که در مقام احراز صلاحیت یا احراز فقدان صلاحیت آیا حقیقتا به موازین قانونی خود پایبند هستند و آیا نظریات شخصی و فردی برخی عناصر متنفذ و هدفدار را دخالت نمی‌‏دهند؟

امام خمینی (ره) می‏فرمود مهمترین رکنی که باید حرمت و حیثیت نهاد شورای نگهبان را رعایت و صیانت کند، خود اعضای شورای نگهبان هستند و ما به عنوان نیروهای دلسوز و حافظ حریم نهاد شورای نگهبان به این نظریه تأسی می‏کنیم و باورمان این است که رویکرد حوزه نظارتی تحت امر شورای نگهبان به گونه‏‌ای است که بخش بزرگی از قاطبه نیروهای موثر که جزو شایستگان موجه و خدوم ملی قرار دارند یا خود را از حضور در رقابت‏‌ها باز می‏دارند یا وقتی معدودی از آنان در عرصه رقابت حضور می‏‌یابند با تیغ تند حذف مواجه می‏‌شوند.

طبیعی است در شرایط حذف و طرد، نیروهای علاقه‏‌مند به نظام چون در سیاست‌ورزی قائل به نسبیت هستند به سمت نیروهایی در لایه‏‌های زیرین‌ ‏روند که در بزنگاه‌ها، قادر به مدیریت شرایط بحران نخواهند بود.

باید از نهادهای نظارتی بخواهیم زاویه دید خود را تغییر داده و اجازه دهند که دستگاه «شایسته‌سنجی» مردم درست کار کند.

آن‌گونه نباشد که مردم در مقام انتخاب بین بد و بدتر باشند. ما باید همیشه سازوکاری را در حوزه‏‌های نظارتی و اجرایی پیش گیریم که خوب‌ترین‏‌ها با هم رقابت کنند و مردم در مقام انتخاب خوب یا خوبتر قرار بگیرند. در چنین مدل انتخاباتی، کشور به بهترین‌وجه اداره خواهد شد.

اگر روال حضور نیروها در مواقف مدیریتی اسیر نگاه‌های تنگ گذشته باشد باید منتظر فاجعه بزرگی در حوزه منابع انسانی باشیم که به کشور لطمه می‏‌زند. در پایان باید هشدار داد با توجه به فشارهای خارجی و مشکلاتی که دولت با آن دست به گریبان است دوستان نادان لطمات بیشتری وارد می‌کنند افرادی که در مرجع قدرت دارای اختیار هستند رفتارهایی ازآنها مشاهده می‏‌شود که نشانگر غرق شدن در حاشیه‌‏ها هستند و قدرت اهم و مهم کردن موضوعات را از دست داده‌اند. وقت خود را صرف مسائل پیش پا افتاده کرده و از مسائل اصلی خود را معاف می‏‌کنند و متوجه نیستند که چه می‏‌گویند.

منبع: روزنامه سازندگی