سیدمصطفی هاشمی طبا، عضو هیئت موسس حزب کارگزاران سازندگی ایران

عمر قانون هدفمندی یارانه‌ها حدودا به ۹ سال رسیده و هنوز یکی از بندهای آن که بر حذف یارانه سوخت و افزایش سالانه ۲۰ درصدی قیمت حامل‌های انرژی طی پنج سال دلالت می‌کرد، اجرایی نشده است؛ بنابراین با اینکه دولت اجازه افزایش قیمت حامل‌های سوخت را داشته، قیمت سوخت از سال ۱۳۹۴ تاکنون و بعد از تک‌نرخی شدن همچنان ثابت است و هزینه‌های اضافی تولید بنزین در ایران از جیب دولت پرداخت می‌شود. سال ۱۳۸۹ بود که دولت نهم رسما آغاز اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و ارائه حامل‌های انرژی با قیمت اصلاح شده از ۲۸ آذر را اعلام کرد. در این قانون پیش‌بینی شده بود قیمت سوخت به صورت سالانه و طی پنج سال باید ٢٠ درصد افزایش پیدا کند تا به ٩٠ درصد قیمت بین‌المللی یا فوب خلیج فارس برسد که این هدف به دلایل مختلف که مهم‌ترین آنها سیاسی بود محقق نشد. طبق آخرین آمار، هزینه پایه تولید بنزین طبق فوب خلیج‌فارس در فروردین سال ۱۳۹۷ معادل ۴۲ سنت بود که براساس دلار دولتی حدود ۱۵۰۰ تومان و بر اساس دلار بازار آزاد در آن زمان حدود ۳۰۰۰ تومان بود. این درحالی است که بنزین در ایران با قیمت ۱۰۰۰ تومان تحویل مصرف‌کننده می‌شود. بنابراین اگر قیمت فوب خلیج فارس بنزین تاکنون افزایشی نیافته باشد، دولت با توجه به نرخ کنونی دلار در بازار مبادله‌ای حدود ۸۰۰ تومان و در بازار آزاد برای هر لیتر بنزین ۳۵۰۰ تومان یارانه می‌دهد، زیرا پالایشگاه‌ها نفت خام را بر اساس فوب خلیج فارس می‌خرند و باید محصولات را هم با قیمت فوب خلیج فارس به دولت بفروشند. بر این اساس طبق آخرین میزان مصرف سوخت در کشور، یعنی از ابتدا تا انتهای تیرماه که دو میلیارد و ۸۴۰ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شد، میزان یارانه‌ای که دولت در این ماه برای بنزین پرداخت با احتساب دلار مبادله‌ای حدود دو هزار و ۲۷۰ میلیارد تومان و با احتساب قیمت دلار آن زمان (حدود ۸ هزار تومان) معادل شش هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان بود. این روزها هم بحث سهمیه‌بندی بنزین دوباره مطرح شده است و این مساله‌ای است که باید به آن بسیار توجه کرد. اما من فکر می‌کنم که این روشی که دولت روحانی در بودجه‌بندی سال آینده دارد، بازنمودی از وضعیت اقتصادی ما در آن وجود ندارد. ما در جنگ اقتصادی هستیم ولی در بودجه این موضوع دیده نمی‌شود. این یک نوع وادادگی اقتصادی است که یا به مذاکره با آمریکا منجر می‌شود یا به واکنش‌های اجتماعی اقتصادی منتهی خواهد شد. وقتی ما به استقبال مشکلات نرویم مساله‌ای حل نمی‌شود. برای مثال درباره کم شدن مصرف سوخت در کشور و اتلاف منابع دولت، فقط حرف زده می‌شود و راه‌حلی داده نمی‌شود. ما نیازمند روش اجرایی هستیم تا این مسئله حل شود. برای مثال در بحث قوانین رانندگی تا به روش اجرایی موثر نرسیده بودیم، مشکلات حل نشد.

در هرحال باید بگویم که در شرایط فعلی حتما باید سهمیه‌بندی بنزین انجام شود. قطعا این مسئله تبعات اجتماعی و اقتصادی دارد، اما به این دلیل نباید طرح‌ها را رها کنیم. همین الان ناتمام ماندن طرح‌های دولت کلی ضرر ایجاد کرده است. این صحبت‌ها هم حمله به دولت نیست و بحث کلی کشور است؛ چون مخالفان دولت روحانی هم راه‌حلی ندارند. اکثر مخالفین دولت هم در جهت سیاست‌های ترامپ حرکت می‌کنند. اما در شرایطی که ما جنگ اقتصادی داریم رها کردن مشکلات و مسائل، چراغ سبز به آمریکا است. مسئولان کشور باید به خودشان بیایند و شرایط موجود را درک کنند و درباره همه مسائل و مشکلات تصمیم جدی و قطعی بگیرند.

منبع: روزنامه سازندگی