سیدحسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران

سال 98 درحالی آغاز شد که بخش وسیعی از مناطق کشور شاهد بارندگی‌های فراوان بود، بارندگی‌هایی که در ابتدا شادی و شعف را همراه خود داشت؛ اما با بیشتر شدن بارش‌ها این سیل بود که جایگزین شادی و شعف شد. سیل ویرانگری که از مناطق شمالی کشور آغاز شد و پس از آن به جنوب کشور سر کشید و بخش‌هایی وسیع را تحت تاثیر قرار داد. سیل تبدیل به سریالی شد که تمام مردم ایران را در ایام تعطیلات نوروزی به سوی خود کشاند و همه مسائل دیگر تحت شعاع قرار گرفتند. اما مسئله بارندگی‌های اخیر که در کنار برکات خود موجب سیل و ویرانی‌هایی در کشور شد و مشکلاتی برای شهرها و روستاهای ایران به وجود آورد، از چند نظر قابل تامل است.

1 این بارندگی‌ها از نظر احیای محیط زیست ایران و تامین آب مورد نیاز برای شرب و صنعت و کشاورزی و تقویت سفره‌های زیرزمینی و احیای تالاب‌ها برکات بزرگی برای کشور داشت و ‌ای کاش می‌توانستیم با کنترل این موضوع شاهد تلفات انسانی نباشیم. سیل خسارات جبران‌ناپذیری به بخش‌های کشاورزی و دامداری و ساکنین روستاها و شهرستان‌های استان لرستان و گلستان وارد کرد. ‌ای کاش می‌شد شاهد این ضایعات نباشیم. بارندگی‌ها نشان داد اگر مدیریتی صحیح در مهندسی رودخانه‌ها و نگهداری از آب‌ها داشته باشیم، می‌توانیم امیدوار باشیم که تخریب بخشی از محیط زیست ایران طی این سال‌ها جبران شود و امیدوار بود که این مسئله بدون تخریب صورت گیرد و خسارات آن به حداقل برسد.

2 نکته بعدی این است که به عقیده کارشناسان این میزان بارش با توجه به آمار و ارقام موجود و ایجاد روان آب‌ها در 70 سال گذشته سابقه نداشته است. تمام دستکاری‌هایی که به دلیل توسعه دادن شهرها و روستا‌ها و ایجاد صنایع و احداث راه‌ها و خطوط انتقال گاز و برق و شبکه‌های آبیاری در طبیعت ایران صورت گرفته، در 70 سال اخیر رخ داده است و در حقیقت سیل اخیر برای بیش از 6 استان کشور آزمونی بود تا متوجه شویم دخالت ما در طبیعت چقدر با طبیعت ایران مغایر بوده است. خوشبختانه با توجه به اتفاقات اخیر و با توجه به مسیل‌هایی که سیل مجددا برای خود باز کرد به دخالت انسانی خاتمه داد و بر اساس همین اطلاعات وزارت نیرو می‌تواند مهندسی رودخانه‌ها را انجام بدهد و کشور را به گونه‌ای تجهیز کند تا ما در حوادث مشابه دیگر شاهد چنین خساراتی نباشیم.

3 ایران رتبه سوم سدسازی در جهان را داراست و از انقلاب اسلامی تاکنون، بیش از 150 سد مخزنی در ایران به بهره‌برداری رسیده است. نکته پراهمیت وجود چنین سدهایی است که بعد از انقلاب در کشور ساخته شد و توانست کشور را در مقابل این حوادث بیمه کند و باید از بزرگانی که در این مسئله نقش داشتند، یاد کنیم. ازجمله شخص آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که بنیانگذار سدسازی در ایران هستند. همچنین مهندس زنگنه وزیر نیروی دوران سازندگی و آقای بی‌طرف و آقای حجتی و ده‌ها و بلکه صدها مهندس که در طراحی و ساخت سد‌های کشور نقش مهمی را ایفا کردند. متاسفم که در بسیاری از برنامه‌های رسانه‌ای به وقت تحلیل سیل‌های اخیر به نقش این سد‌ها و سازندگان آنها اشاره‌ای نمی‌شود. درواقع در وضعیتی که تمامی تحلیل‌ها سمت و سویی سیاسی دارد، سیل هم محفلی می‌شود برای برخوردهای سیاسی و این مسئله واقعیت‌های تاریخی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. واقعیت‌هایی که نشان می‌دهد بهره‌برداری از سدها در ایران تا چه حد باعث مهار سیل شده است. به عنوان مثال در مورد کرخه حداکثر سیلابی که رها شد و در این روزهای آخر موجب آب‌گرفتگی تعدادی از روستاها شد، چیزی حدود 3 هزار متر مکعب بود درحالی‌که آورد رودخانه کرخه در برخی از ساعات پیک تا 8 هزار و 500 متر مکعب در ثانیه بود و اگر سد کرخه نبود، امروز هیچ خبری از سوسنگرد و بستان و مراتع زیر دست سد کرخه نبود. حرکت این میزان آب در کرخه هیچ امکانی را برای زیست باقی نمی‌گذاشت یا با سد‌هایی که روی این رودخانه کارون و سایر رودخانه‌های استان خوزستان بسته شد، همه توانستند به کنترل خروجی رودخانه‌ها در پایین دست و تقلیل دادن میزان آب خروجی به یک سوم کمک کنند. از این رو نباید نقش مهم سد‌ها و سازندگان آنها از نظر‌ها غافل بماند و در فضای رسانه‌ای باید تحلیل‌ها را به سوی واقعیت‌ها سوق داد و نباید دستاوردهای تاریخی پروژه‌های سدسازی را نادیده گرفت.

4 نکته دیگری که باید مورد توجه واقع شود نقش فعال همه نهادهاست؛ نهادهایی که تحت فرامین مقام معظم رهبری به موقع به مسئله پرداختند. در این میان باید از نقش دولت و نقش نیروهای مسلح و ارتش و سپاه و هلال احمر و نقش استانداران یاد شود. برخلاف آنچه برخی از رسانه‌های معاند به دنبال آن بودند، این نهادها با هماهنگی کامل در مراحل اولیه وقوع حادثه حاضر و آماده بودند و دست به دست هم تمام تلاش خود را برای جبران خسارات و یاری به هموطنان سیل‌زده انجام دادند. در این میان باید به معاون اول رئیس‌جمهور اشاره کرد؛ معاونی که طی سال‌های گذشته تحت فشار بسیار زیاد مخالفان دولت قرار داشته و همواره در مهم‌ترین موقعیت‌ها سنجیده عمل کرده است. شخص دکتر جهانگیری که هم در استان گلستان و هم در استان لرستان و هم در خوزستان و ایلام حضور پیدا کردند و با مدیران محلی همراهی کردند باید مورد توجه قرار بگیرد به‌ویژه از استانداران دلسوز که یک لحظه صحنه مدیریت خود را ترک نکردند و شبانه‌روز ایستادند و مردم را مورد حمایت قرار دادند و توانستند بی‌سابقه‌ترین بارش و سیل و روان‌آب کشور را با حداقل ضایعه انسانی و اقتصادی و زیرساختی مدیریت کنند.

در پایان، امیدوارم کشور و مسئولین امروز و فردا با درس گرفتن از این حوادث به صرف پرداختن به امور جاری از توسعه زیرساخت‌های کشور غافل نباشند و برای این موضوع اهمیت ویژه‌ای قائل باشند. ما به تجهیز کشور و سد سازی به منظور مهار روان آب‌ها نیاز داریم تا از این برکت به عنوان تغذیه مصنوعی دشت‌ها و تولید نیرو و پشتوانه‌ای برای تامین آب شرب و صنعتی کشور بهره‌برداری کنیم. باید در آینده بر توسعه زیرساخت‌های کشور متمرکز باشیم. کشور ما باید در آینده در صنعت سدسازی و ساخت سیل‌بند و دیواره‌های حفاظتی چنان قوی باشد تا بارش‌های مشابه به خوبی مدیریت شوند و چنین منابع کم‌یابی را بدون هدف به سمت دریاها و کشورهای همسایه و باتلاق‌ها و نمک‌زار‌ها رها نکنیم و به هدر ندهیم. باید از گذشته درس بگیریم و مدیریت کشور در کنار فعالیت‌های روزمره به توسعه زیرساخت‌ها توجهی جدی داشته باشد تا در آینده شاهد چنین حوادثی نباشیم. به نظر می‌رسد در این میان واقع‌بینی و گریز از سیاسی کردن مسائل مهم‌ترین اصلی است که همه باید به آن توجه داشته باشیم.

منبع: روزنامه سازندگی