سيدمصطفي هاشمي‌طبا، عضو هیئت موسس حزب کارگزاران سازندگی ایران
هنوز سيل در استان‌هاي کشور، به‌خصوص در خوزستان، فروننشسته است و بيم آن مي‌رود که در ابعاد گسترده‌تري ادامه يابد و هشدارهاي استانداري خوزستان براي تخليه برخي شهرها، به‌وضوح اين تداوم خطر و ادامه خسارت‌ها را بيان ميکند، به‌ويژه آنکه بر اساس اطلاعات ابرازشده، سدها تقريبا پر شده و ورودي سدها کاهش نيافته است. اگر به خاطر آوريم با گرم‌شدن تدريجي هوا برف‌هاي کوه‌هاي زاگرس مرکزي نيز آب مي‌شود، ابعاد تداوم سيل چشمگيرتر مي‌شود.به نظر مي‌رسد در مقايسه با حجم عظيم و گسترده سيل، اقدامات عوامل دولت، سپاه، ارتش، هلال‌احمر، بسيج و خود مردم سيل‌زده موفقيت‌آميز بوده و این اقدامات با وجود همه تبليغات سوء بيگانگان و برخي هم‌صدايان آنان در داخل، تحسين‌آفرين بوده و تلاش شبانه‌روزي و خستگي‌ناپذير امدادگران، مرهمي بر آسيب‌ديدگان بوده است. در تداوم امر، استقامت نيروها و مردم آسيب‌ديده و کمک‌ها و ياري مردم سراسر کشور مي‌تواند از خسارات بيشتر جلوگيري کند.درک حال مردم آسيب‌ديده براي کساني که از دور اخبار را مي‌شوند، با وجود آنکه متأثر مي‌شوند، ممکن نيست. درک حال مردمي که همه چيز خود را از دست داده‌اند و نه‌تنها به آب و غذا و پتو و امکانات اوليه نياز دارند، بلکه بديهي‌ترين نيازهاي بهداشتي خود را نیز نمي‌توانند برطرف کنند.به‌هرحال سيل با وجود همه خسارات فروکش ميکند و بايد جبران خسارت براي مردم صورت گيرد. بازگشت به آرامش و همان زندگي فقيرانه و حداقل آنها (که قاطبه مردم سيل‌زده در حداقل سطح زندگي بوده‌اند)، خواست طبيعي و بديهي آنان است.بر اساس گزارش‌های منتشرشده، حجم خسارات بسيار زياد است و مسئولان هم اميدواري‌هايي براي جبران خسارت مي‌دهند؛ اما از لحن، کلام و دورخيز آنان معلوم است پا در جاي محکمي ندارند و نيز زمان را معمولا فراموش مي‌کنند و حسب عادت معمول، موضوع را آن‌قدر کش مي‌دهند و به دفع‌الوقت مي‌گذرانند که اصل موضوع فراموش مي‌شود و مردم خسارت‌ديده سال‌ها با مشکل بيش از پيش دست‌و‌پنجه نرم مي‌کنند. به ياد آوريم بازسازي خرمشهر را که هنوز زخم تعرض صدام و صداميان را در خود دارد.اينکه جبران خسارات و بازسازي را از چه زماني و با چه روشي بايد انجام داد، مجهول است؛ اما اگر اراده‌اي انقلابي و راستين در پشت امر بازسازي و جبران خسارت باشد، بايد به نحو احسن تدارکات لازم اعم از برنامه، پول، مهندسي و تدارکات و... فراهم شود تا در اولين فرصت، اقدامات عاجل و ضربتي انجام شود. معلوم است دولت از تأمين مالي عاجز است، به‌خصوص آنکه روند بودجه‌نويسي کشور در همه سال‌ها و علي‌الاشاره در سال‌هاي اخير به نحوي است که امکانات مالي صرفا در راستای پخش پول در جامعه و ازجمله پرداخت يارانه‌هاي نقدي صرف شده و بدهي دولت به پيمانکاران، مشاوران و سازندگان داخلي پرداخت نشده و آنها يا مضمحل شده‌اند يا در شرايط بحراني به سر مي‌برند؛ درحاليکه اينها مي‌توانستند ابزاري قوي براي بازسازي مناطق آسيب‌ديده باشند.در خوزستان و حتي در لرستان، از دو ماه ديگر هوا به‌شدت گرم و طاقت‌فرسا مي‌شود و به‌خصوص با زمين‌هاي خيس، رطوبت در حدي مي‌شود که تنفس مشکل خواهد شد. اگر فرض کنيم تا پايان فروردين سيل فروبنشيند، زمان کمي براي فعاليت‌هاي عمراني در پيش خواهد بود و صد البته مشهود است که امکانات مالي فراهم نيست و آنگاه مسئولان بدي آب‌وهوا را بهانه‌اي براي انجام‌نشدن فعاليت‌هاي بازسازي قرار مي‌دهند.
حتي نمي‌توان تأمين وسایل زندگي مردم را تضمين کرد؛ زيرا کارخانه‌های توليدکننده اين قبيل لوازم در مشکلات متعددي به سر مي‌برند. به دوستي گفتم آن‌قدر مسائل اينها حل نمي‌شود تا دولت از خارج آنها را تهيه کند. او گفت شايد الان سفارش واردات داده باشند.
اين مقدمات را ذکر کردم تا ضرورت اقدامي انقلابي براي رفع مسائل و بازسازي صورت گيرد. برای مثال، طبق گفته وزير راه و مسکن، بيش از 13 هزار کيلومتر از راه‌ها خسارت ديده و صدها پل تخريب شده است. وزارت راه با کدام امکانات، اعتبار و نيرو و در چه زماني مي‌خواهد آنها را بازسازي و ترميم کند؟
در تلويزيون گفته مي‌شود به مردم آسيب‌ديده مي‌خواهند سه ميليون و پنج ميليون بدهند يا به آنان براي بازسازي وام بدهند. فرض کنيم اين پول‌ها داده شود، مردم آيا بايد در همان جایي که سيل آن را برده دوباره خانه‌اي بسازند که چند سال ديگر بار ديگر سيل آن را ويران کند؟ نظام جمهوري اسلامي (و نه فقط دولت) بايد در اين خصوص تصميمات قاطع، درست و انقلابي بگيرد و با تمام قوا آن را به اجرا درآورد. تمام نيروهاي دولتي، خصوصي و نظامي بايد در اين امر مشارکت فعال داشته باشند و تمام نقاط سيل‌زده و خسارت‌ديده را به کارگاه سازندگي تبديل کنند. مردم در بسياري از شهرهاي بزرگ در امنيت و سلامت و آسودگي هستند(مثل تهران) و هم‌وطنان آنها در کوهي از گل‌و‌لاي و مشکلات غوطه‌ورند. آيا تنها نصيحت و درخواست کمک از شهروندان مرفه، براي بازسازي کفايت ميکند؟ مي‌خواهم برخي پيشنهادها را بنويسم؛ هرچند امري خيالي به نظر برسد اما مي‌توان با يک ستاد تصميم‌گيري با تعدادي معدود آدم‌هاي شجاع و آگاه و با اراده تصميمات کلي لازم را اتخاذ کرد. 1- برای تأمين مالي، مي‌توان براي هر ليتر بنزين 2 هزار تومان عوارض بازسازي سيل منظور کرد. مي‌دانم اقتصاددانان مرفه موضوع تورم و مسائل شبه‌علمي را پيش مي‌کشند ولي آيا خود پيشنهادي دارند؟ مراجع مي‌توانند به مردم بگويند وجوه شرعي را به بازسازي اختصاص دهند. بودجه يارانه‌هاي نقدي (به‌جز محرومين و معلولان) به بازسازي اختصاص داده شود. 2- کارخانه‌های توليدکننده نيازهاي مردم از لحاظ ارزي و سرمايه در گردش با پيش‌خريد اقلام آنان به ظرفيت مطلوب رسانده شوند. 3- مطلقا در حريم رودخانه‌ها اجازه ساخت‌وساز مجدد داده نشود و در نقاط مناسب خانه‌سازي انجام شود. 4- در مناطقي با احتمال سيل طراحي خانه‌ها به‌صورتي باشد که کف خانه‌ها در ارتفاع مناسبي باشد تا سيل نتواند نفوذ کند. همچنان‌که به‌طور سنتي در گيلان و مازندران زیر خانه‌ها براي عدم نفوذ رطوبت خالي بوده است. 5- در نقاط پست برخي شهرها مثل نقاطي از آق‌قلا که پست‌تر از بقيه شهر است، خانه‌ها بازسازي نشود و به محل ديگري منتقل شود. 6- مسئولان هرچند لازم است دست کمک به‌سوي مردم دراز کنند و مردم هم واجب است که کمک کنند اما مسئولان اين کمک‌ها را بايد اضافه بر معونه به حساب آورند و با پيش‌بيني درست اعتبارات لازم را تأمين و در زمان خود هزينه کنند. 7- طبعا در بازسازي نياز ارزي وجود دارد. مبالغي از پول نفت ما در چين يا در کشورهاي ديگر بلوکه شده است و چيني‌ها دنباله‌رو آمريکا در تحريم شده‌اند و همان سياست نفت در برابر غذا را انجام مي‌دهند، درحاليکه براي بازسازي به اين ارز نياز مبرم است. حداقل با تکيه بر ابعاد بشردوستانه بازسازي بايد پول ما برگردانده شود. 8- هرچند مشاوران و پيمانکاران در سال‌هاي اخير بسيار ضربه ديده‌اند اما هنوز بسياري از آنان قدرت نفس کشيدن دارند. استفاده بهينه از ايشان در امر بازسازي بسيار ضروري است.
اين نکات نه نکات دقيقي است و نه به‌عنوان نکات کارشناسي‌شده مطرح مي‌شود و فقط به اين خاطر ذکر شد که جهت‌گيري کار و اهميت تسريع در کار و کار جهادي و انقلابي در جهت برون‌رفت از شرايط موجود نشان داده شود؛ هرچند معلوم نيست چه زماني استان‌هاي سيل‌زده و به‌ویژه خوزستان از سيل رهایي پيدا ميکند. در همين‌جا بايد از همه نيروهاي خدوم امدادي براي تلاششان و مردم آسيب‌ديده به‌خاطر صبر و شکيبایي‌شان قدرداني شود و از همه ملت شريف ايران براي مشارکت هرچه بيشتر در تسلي آلام آسيب‌ديدگان دعوت شود. اميد است شرايط فعلي هرچه زودتر به ثبات برسد و سياست نظام براي بازسازي از هم‌اکنون معلوم و اعلام شود.
منیع: روزنامه شرق