شهربانو امانی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

مجلس پنجم دارای یک اقلیت به عنوان «فراکسیون اقلیت» قوی بود که نقش‌آفرینی مهمی در سپهر سیاسی ایران داشت. به خاطر دارم آقای سیدمحمدخاتمی در همین دوره از مجلس کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری شدند. روزی که ایشان به مجلس آمده و با فراکسیون اقلیت جلسه‌ای گذاشتند، هیچ تصویری از امکان رای‌آوری و پیروزی در انتخابات نداشتند.

ایشان خطاب به ما در فراکسیون اقلیت مجلس پنجم گفتند که «نگاه من به انتخابات یک فرصت است و امیدی به رای آوردن ندارم و احتمال رایی بالاتر از 2 یا 3 میلیون ندارم اما برای گفت‌وگو با مردم ایران و نهادینه کردن مفهوم گفتمان کاندیدا شده‌ام». زمانی که اقلیت مجلس فعالانه وارد عرصه انتخابات شد آقای خاتمی رای بی‌سابقه 20 میلیونی آورد.  فراکسیون اقلیت در مجلس پنجم بر همین اساس نیز از دولت اصلاحات پشتیبانی کرد. علاوه بر این در مقاطع مهم تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مجلس نیز این فراکسیون بسیار تاثیرگذار و نقش‌آفرین بود و از نتایج آن می‌توان به تصویب برنامه سوم با کار کارشناسی متقن اشاره کرد. در فضای سیاسی آن روزهای کشور هنوز مفاهیم اصلاح‌طلبی و اصولگرایی نهادینه نشده بود و این رقبای سیاسی با عناوین اکثریت –اصولگرایان- و اقلیت –اصلا حطلبان- شناخته نمی‌شدند.

با وجود اینکه روند توسعه کشور بعد از دولت سازندگی با فراز و فرودهایی روبه‌رو شد اما رفتار فراکسیون اقلیت مجلس پنجم، به گواهی تاریخ رفتاری تاثیرگذار بود. اگر این نقش‌آفرینی را با مجلس ششم مقایسه کنیم می‌بینیم که متاسفانه اقلیت مجلس ششم آن وظیفه را در داخل مجلس انجام نداده‌اند. نظارت و کنترل اکثریت و تاثیرگذاری روی تصمیمات کلان کشور کاری بود که باید توسط اقلیت مجلس ششم انجام می‌شد اما به‌جای اینکه در مجلس ایفای نقش صورت گیرد، در خارج از مجلس، نهاد مجلس را تضعیف کردند و در مصوبات اقتصادی و زیربنایی با شورای نگهبان دچار مشکل شدند. هر اندازه در ادوار مجلس نگاه کنیم متوجه می‌شویم که دوره به دوره مجلس از راس امور بودن فاصله گرفته و امروز دیگر مجلس در راس امور نیست.

مرتب در مجلس ششم در کازیو نامه دفتر من، مطالبی از جاهای مختلف م یرسید که مجلس در راس امور نیست و به هر حال اتفاقاتی که در داخل مجلس رخ داد در کنار اندیشه و عملکرد شورای نگهبان در تشکیل مجلس و تصمیماتی که در مجالس بعدی گرفته شد به مرور به روند تنزل مجلس از جایگاه راس امور بودن منجر شد. به طور مثال در مجلس هفتم در موضوع تثبیت قیمت‌ها، برنامه چهارم را تغییر دادند و افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی- که تصمیم گرفته شده بود پلکانی رشد کند- را حذف کردند. رئیس مجلس هفتم در پی این تصمیم اعلام کرد که «این عیدانه مجلس به مردم است!». عیدانه‌ای که 6 میلیارد دلار بار مالی بر بودجه عمومی کشور و بیت‌المال تحمیل کرد. این روند را می‌توان ادامه داد تا نقطه‌‎ای که امروز در آن ایستاده‌ایم. همین رویه برنامه در مجلس درست پیگیری نشد و شرایط و اتفاقات این روزهای جامعه و اعتراض و خشونت رقم خورد. نمونه دیگر اینکه در برنامه سوم تکلیف شده بود تا کاهش‌ ضریب جینی و کاهش فاصله طبقاتی بعد از دولت سازندگی دنبال شود اما کوتاهی در همین امر فاصله طبقاتی و شکاف عمیق امروز را ایجاد کرده است. دامنه فقر گسترش پیدا کرده است آقای رئیس‌جمهور می‌گوید 60 میلیون نفر مستحق دریافت یارانه هستند. مجلس کجای کار است که 60 میلیون نفر در این کشور مستحق دریافت یارانه هستند؟!

در یک نمونه خیلی ساده‌تر تنزل جایگاه و عملکرد مجلس را در ادوار مختلف می‌توان در تنزل مفهوم فراکسیون در مجلس دید. حتی تعریف لغت فراکسیون در مجلس به حدی نازل شده است که اسامی فراکسیون را از قبل می‌نویسند و اسامی نمایندگان را خالی می‌گذارند و بعد نمایندگانی با انگیزه‌های مختلف به عنوان عضو فراکسیون نام‌نویسی می‌کنند. فراکسیون باید برنامه و شعار روشن داشته باشد و نمایندگان بر اساس نزدیکی فکری بر مبنای این برنامه و شعار در کنار هم جمع شده و فراکسیون را تشکیل می‌دهند نه این که هر روز تعداد معدودی با استفاده از فراکسیون‌سازی تریبون عاریتی بسازند تا صدای خود را در مجلس بلند کنند. تنزل جایگاه فراکسیون می‌تواند گویای تنزل عملکرد و جایگاه مجلس در نگاه کلان باشد. با فرض اینکه بگوییم رقابت‌ها و درگیری‌های سیاسی از جایگاه مجلس کاسته یا تشکیل مجلس با نظارت استصوابی، این نهاد را از جایگاه مهم و رفیع به زیر کشیده باز هم تنزل تا این حد قابل قبول نیست کمااینکه دیدیم در اعتراضات اخیر شعارها در پلاکاردها علیه دولت و مجلس توامان بود و دو نهاد انتخاباتی نظام را مورد نقد قرار داده بودند. جای تاسف زیادی بود که مردم در اتفاقات اخیر احساس بی‌پناهی داشته و نمی‌توانستند حتی به تصمیم‌سازان در مجلس پناه ببرند.

منبع: روزنامه سازندگی