احمد نقیب زاده، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران

در هفته اخیر شاهد تقلا و دست‌اندازی واشنگتن برای استفاده از مکانیسم ماشه در قبال موضوع پایان تحریم‌های تسلیحاتی بودیم که البته راه به جایی نمی‌برد چراکه زمانی امکان استفاده از یک مکانیسم وجود دارد که کل چهارچوب توافقنامه توسط کشوری ترک نشده باشد. در سالگرد خروج آمریکا از برجام هستیم بنابراین واشنگتن از این راهکار دستاوردی نخواهد داشت. سوال دیگری که اخیرا مطرح شده اما برای واشنگتن یک میانبر ایجاد می‌کند به این معنی که آیا ممکن است آمریکا طرف‌های غربی باقی‌مانده در برجام را تحریک به استفاده از این مکانیسم در قبال ایران کند. یعنی اروپا زیر فشار واشنگتن در میانه مهرماه به سمت استفاده از این مکانیسم برود. کسانی که این نگرانی را دارند موضوع «اینستکس» را یادآوری می‌کنند و استدلال آنها این است که همانگونه که اروپا به خاطر فشار و تهدیدهای اقتصادی واشنگتن نتوانست به تعهدات خود در قبال راه‌اندازی کانال مالی عمل کند، این‌بار نیز ممکن است ابزار دست آمریکا شود. البته این احتمال به صورت صددرصدی مردود نیست اما بسیار غیرمحتمل است که این‌بار اروپا زیر بار این فشار برود چراکه از یک طرف در قبال ایران نیز منافعی را از دست می‌دهد و از طرف دیگر حیثیت و وجهه مستقل خود را در عرصه بین‌الملل در خطر می‌بیند. در مقابل اما ممکن است اروپا و آمریکا با ایجاد درگیری‌ها و شرایط جدید برای این مشکلاتی به وجود بیاورند همان‌گونه که همواره نیز در طی سال‌های اخیر به دنبال ایجاد این دست‌اندازها بوده است و از زمان حضور ایران در سوریه، غرب سناریوی دست‌اندازسازی را بسیار جدی‌تر از قبل در دستور کار قرار داد. در مقابل اما گروهی در اروپا هستند که به پایان بحران سوریه می‌اندیشند. بالاخره این بحران‌ها روزی – که دور هم نیست- در سوریه به اتمام می‌رسد. اروپا به این می‌اندیشد که برای آن زمان باید ارتباط مناسبی با ایران داشته باشد. البته مسئله ارتباط ایران با اروپا برای آنها فراتر از تعریف زیرمجموعه‌هایی همچون سوریه است. سیاست خارجی ایران هرگز منع مستقیمی برای ارتباط با اروپا نداشته و ندارد. ممکن است برخی اتفاقات دستورکار را تغییر بدهد اما به صورت کلی ایران از ابتدای انقلاب تاکنون مشکلی با اروپا نداشته و ندارد. در طول این سال‌ها مانع اصلی روابط ما با اروپا آمریکاست و تحریم‌هایی که این کشور وضع کرده بوده است. آمریکا در تمام شرکت‌های اروپایی سهم دارد و وقتی اینها می‌خواستند با ایران وارد معامله شوند تمام منافعی که در آمریکا داشتند را از دست می‌دهند. مثلا اگر ایرباس می‌خواست چند هواپیما به ما بفروشد کل بازارش در آمریکا را از دست می‌داد یعنی منافع اقتصادی اروپا توسط واشنگتن گروکشی می‌شود. باید با در نظر گرفتن این موارد روابط با اروپا را تحلیل کنیم. به طور قطع اگر آمریکا اشکال‌تراشی نکند اروپایی‌ها نسبت به هیچ یک از مواضعی که ما داریم حساسیت چندانی ندارند. درست است که آنها هم به موضوع اسرائیل حساسیت دارند اما این میزان اصلا قابل مقایسه با آمریکا نیست. یا موضوع حقوق بشر هرچند طرح می‌شود اما ما می‌بینیم که اروپا با کشورهایی که در این زمینه کارنامه سیاه‌تری دارد روابط مناسبی دارد. در مجموع اگر آمریکا کارشکنی نکند ما مشکلی با اروپا نخواهیم داشت ولی بعید می‌دانم آمریکا چنین اجازه‌ای به اروپا دهد که خصومت بین ایران و آمریکا ادامه پیدا کند و ایالات متحده هم بگذارد اروپایی‌ها این خلا را در ایران پر کنند و ایران هم تشویشی از ادامه راهش نداشته باشد. مجموعه این مسائل برای اروپا وضعیت بلاتکلیفی را ایجاد کرده است. وضعیتی که از نظر ایران نیز تا همیشه قابل تحمل نیست و همان گونه که در برهه‌ای تصمیم به کاهش سطح تعهدات هسته‌ای خود در اجرای برجام به دلیل بدقولی‌های اروپا برداشت، ممکن است با واکنش‌هایی روبه‌رو شود.

منبع: روزنامه سازندگی