فرزانه ترکان، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
در شرایطی که بحث ساخت واکسن در همه جای دنیا در حال طرح و بررسی است متاسفانه حتی این مسئله نیز در داخل کشور ما درگیر موضوعات و بحث‌های سیاسی و سلیقه‌ای شده است. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که در همه جای دنیا، البته در ایران هم درگیر اپیدمی وحشتناک بیماری کرونا هستیم و بدون این‌که پیش‌بینی‌های لازم در این‌باره انجام شود مورد حمله ویروس ناشناخته‌ای از خارج از کشور قرار گرفتیم که همه زندگی فعلی و حتی آینده مردم کشور ما را تحت تاثیر خود قرار داده است. این موضوع جهانی است و نمی‌توان گفت که مختص کشور ما است اما با محدودیت‌هایی که برای مردم کشور ما وجود دارد؛ از نظر دسترسی به دارو و امکانات و سرویس‌های پزشکی و فشارهای شدیدی که در یک سال گذشته بر کادر درمان ما آمده، شرایط ما شرایطی بحرانی بوده و هست. عدم تصمیم‌گیری‌های درست و به موقع توسط دولتمردان ما در جایی که باید به موقع تصمیم‌گیری می‌شده، نشده است. در ارتباط با بحث شیوع و ورود این ویروس به کشور یا دیر متوجه شدند یا دیر اطلاع دادند و ما وقتی در جریان مسئله قرار گرفتیم که اکثر شهرهای کشور آلوده به این ویروس شده بود و شیب اول با سرعت آغاز شده و در حال گرفتن قربانی از میان هم‌وطنانمان بود و دیگر در آن مقطع زمانی بستن یک یا دو شهر نمی‌توانست تاثیرگذار باشد. این نابسامانی از ابتدای امر وجود داشته است و از زمان آغاز این مسئله فقدان یک تصمیم‌گیری جامع، قاطع و با جسارت دیده می‌شده است و بدتر از همه آن که باید امروز نیز متاسفانه تاکید کنیم که هنوز هم درگیر این مسئله هستیم. بماند که تعدد پروتکل‌های درمان، تنوع پروتکل‌ها از یک دانشگاه به دانشگاه دیگر، از بیمارستان دیگر به بیمارستان دیگر، نداشتن تجربه صحیح و تصمیم جمعی و اصرار بر تکیه بر تجربیات فردی همه و همه باعث ایجاد مشکل در درمان بیماری و منجر به بالا رفتن تلفات شد. مرگ و میرها زیر سایه بررسی‌ها به خوبی نشان می‌دهد تا چه اندازه در اثر خود بیماری و ناگزیر بوده و چه میزان از آن در اثر نداشتن داروی مناسب، استفاده از داروهای نامناسب و یا تجویز دیرهنگام و در زمان نامناسب دارو بوده است. این مسائل هنوز بررسی و اثبات نشده و باید در زمان و جایگاه خود در مورد آن تصمیم‌گیری شود اما امروز ما به مساله‌ای بسیار مهم‌تر از کنکاش در این حوزه از مسائل روبه‌رو هستیم. عدم تصمیم‌گیری جامع و مدیریت صحیح در مراحل مختلف این اپیدمی وجود داشته است؛ درست همانند بسیاری دیگر از مشکلات که در کشور ما وجود دارد و زیر سایه عدم تصمیم‌گیری صحیح تداوم می‌یابد و گویا هیچ راه پایانی بر آن نیست؛ جایی که باید به موقع قرنطینه می‌شد، نشد. جایی که باید به موقع تحت اعمال محدودیت قرار می‌گرفت، قرار نگرفت و اکثر تصمیم‌گیری‌ها در این زمینه روایت نوش دارو بعد از مرگ سهراب بود. امروز نیز درست مسئله همین است و بزرگ‌ترین مساله‌ای که امروز با آن مواجه هستیم مسئله تامین واکسن است. در هفته‌های اخیر بحث‌های زیادی در ارتباط با خرید واکسن شده و قول‌های سربه‌هوایی نیز به مردم داده شده است؛ رئیس‌جمهور می‌گوید دستور آن را داده‌ام، وزیر بهداشت هم می‌گوید در حال پیگیری در این‌باره هستیم اما آنچه به خوبی روشن است و البته به گوش ما در جامعه پزشکی نیز رسیده است این است که در حالی که در دنیا بحث تامین واکسن کرونا دغدغه اصلی کشورها محسوب می‌شود، اینجا هنوز هیچ تصمیمی در این‌باره گرفته نشده است و هیچ جمع‌بندی درباره مسئله خرید واکسن اتخاذ نشده است. هیچ خبری از اقدام عملی در این‌باره نیست. یکی از دلایلی که درباره این تعلل به صورت غیررسمی مطرح می‌کنند این است که واکسن داخلی نیز در حال آماده شدن است و خود واکسن داخلی گزینه قابل توجه‌تری در این زمینه است و با وجود این که می‌دانیم در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن واکسن تولید داخل خرداد 1400 به بازار می‌آید و قابل تزریق است، سوال اصلی این است؛ تکلیف جان‌هایی که در این ایام از دست می‌رود تنها به این دلیل که در خرید واکسن تعلل شده است، چه می‌شود؟ در این شش ماه چه تعداد هم‌وطن ما در اثر ابتلا به کرونا تسلیم مرگ می‌شوند؟ چه کسی پاسخگوی این خانواده‌های داغدار خواهد بود؟
در شرایطی که همه همت جامعه پزشکی در یکسال اخیر به سمت حمایت از سلامت مردم سوق پیدا کرده است چگونه می‌توان در ارتباط با مسئله واکسن تا این اندازه با تزتزل تصمیم‌گیری کرد. ما از نظر دانش و علم پزشکی کمبودی نداریم ولی عدم تصمیم‌گیری‌های مناسب و مسئولین بهداشت و درمان است که کار دست ما می‌دهد و می‌تواند در ماه‌های پیش‌رو تنها تعداد جان‌های از دست رفته را بالا ببرد. در حال حاضر در کشورهای منطقه، کشوری که یکی از ضعیف‌ترین کشورها از نظر اقتصادی و سیاسی و بحران‌های اجتماعی یعنی عراق که هنوز کشوری جنگ‌زده محسوب می‌شود، قرارداد خرید واکسن خود را بسته و از هفته آینده واکسن وارد این کشور می‌شود. عربستان اولین کشور منطقه بود که واکسیناسیون را شروع کرده است اما همچنان بلاتکلیف و سردرگم هستیم و وعده سرخرمن می‌دهیم. باید مشخص شود که تصمیم‌گیری اصلی و غایی در این زمینه کیست؟ اگر قرار است آقای رئیس‌جمهور در این زمینه تصمیم‌گیرنده اصلی و نهایی باشد باید هرچه زودتر اقدام کند.
در کنار همه این مسائل در ارتباط با تامین واکسن باید تدابیر لازم خارجی نیز اندیشیده شود چراکه در حالی که خود شرکت‌های خارجی سازنده واکسن این ادعاها را در ارتباط با این‌که، واکسن کرونا مشمول مسائل تحریم نیست می‌زنند و مدعی هستند که بدون محدودیت امکان فروش واکسن به ایران را داریم، دست‌اندازهایی در این زمینه وجود دارد و لازم است وزارت بهداشت در این زمینه مشکلات احتمالی را بررسی و حل کند. اما در حال حاضر بحث اصلی مسئله تحریم احتمالی و بعید این واکسن نیست بلکه مشکل در داخل کشور است که به نظر می‌رسد مسئولان به جای تلشا صددرصدی در زمینه خرید هر چه سریع‌تر واکسن، سعی دارند زمان را تا موعد واکسن داخلی ادامه بدهند. این در حالی است که اگرچه واکسن ایرانی در حال حاضر تولید شده است اما تا زمانی که مراحل کارآزمایی بالینی را نگذراند قابل استفاده نیست و نمی‌توان به همه مردم تزریق کرد. باید آزمون‌های حیوانی و آزمون‌های انسانی در گروه‌های خونی مختلف و گروه‌های ژنتیکی مختلف ارزیابی شود و عوارض آن بررسی شود، این مسائل زمان‌بر است. بعد از این مراحل است که می‌توان تزریق واکسن را به طور عمومی انجام داد اما باید برای این بازه زمانی تا این نقطه چاره‌اندیشی کرد. شرکت فایزر امروز این کار را انجام داده و امکان خرید واکسن را نیز مهیا کرده است بنابراین باید در شرایط فعلی به جای صبر کردن حداقل 6 ماه برای دستیابی بی‌واکسن داخلی، موضوع خرید واکسن را در دستورکار جدی خود قرار دهیم.
اگر وزارت بهداشت باید در این زمینه تصمیم‌گیر باشد، باید هر چه زودتر وارد عمل شود اما این که به مردم بگوییم صبر کنید تا ببینیم چه پیش می‌آید حرف بی‌اساسی است و نمی‌توان مردم را با این حرف‌های بی‌اساس راضی و ساکت نگه داشت. ما به هیچ وجه نمی‌توانیم مناظر واکسن کنونی باشیم و باید در کوتاه‌مدت، حتما و حتما خرید واکسن خارجی را در دستورکار قرار دهیم. علاوه بر این بهانه‌هایی که برای مردم آورده می‌شود خالی از استدلال است. یکبار یک نفر مصاحبه می‌کند و می‌گوید به این علت ما زنجیره سرد نداریم، بنابراین نمی‌توانیم واکسن وارد کنیم. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که در حال حاضر صدها دارو را از کشورهای خارجی با زنجیره سرد وارد می‌کنیم و از اساس مشخص نیست مبنا و نیت مصاحبه‌کننده در این رابطه چیست. بعد از این ادعاها و به دنبال این اظهارات، وزیر راه می‌گوید که مشکلی در ابن رابطه نیست و هر زمان تصمیم نهایی در این‌باره اتخاذ شود می‌توان واکسن را وارد کرد. بنابراین بهانه آوردن و دلایل بی‌ربط به مردم گفتن درست نیست. باید با مردم صادق بود و مردم ما حق دارند که نگران سلامتی خود باشند و دولت موظف است برای تامین سلامتی مردم خواسته مردم مبنی بر زدن واکسن را محقق کند. هر چه زودتر باید این مسئله تعیین تکلیف شود. در حالی که همه کشورهای دنیا نوع واکسنی را که می‌خواهند بخرند، مشخص کرده و هزینه و بودجه آن را نیز مشخص و تامین کرده‌اند. به نظر می‌رسد بالاترین مقام اجرایی کشور باید در این زمینه پاسخگوی مردم باشد. به اندازه کافی در یک سال اخیر مردم سختی کشیده‌اند، فشار تحمل کردند و داغ عزیزان‌شان را دیده‌اند و همه چیز را صبورانه تحمل کرده‌اند بنابراین حالا که راه‌حلی برای پیشگیری از شیوع بیشتر بیماری وجود دارد، باید برای این راه‌حل باید برنامه‌ریزی درست انجام شود.
منبع: روزنامه سازندگی