محسن هاشمی، رئیس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران
یکی از مهمترین ویژگی‌های نخبگان، به خصوص کسانی که در مصدر مسئولیت‌های مهم جامعه قرار می‌گیرند، آینده‌نگری و پیش‌بینی مقصد مسیر امروز جامعه و پیامدهای اقدامات در آینده است.
به گونه‌ای که در زمانی که اکثر مردم و مسئولان و رسانه‌ها درگیر مسائل روزمره و حل مشکلات جاری هستند، نخبگان آینده‌نگر، به فردا می‌اندیشند و در پی راهکار برای پیشگیری از بحران‌های پیش رو و حل معضلات آینده هستند.
در هر جامعه‌ای، آینده نگری چنین افرادی فرصتی گران‌بها برای نسل فعلی و نسل‌های بعد به شمار می‌آیند که علاج واقعه را قبل از وقوع می‌کنند.
با پیروزی انقلاب اسلامی، که خواسته یا ناخواسته، بخش قابل توجهی از توان کارشناسی و بوروکراسی سیستم مدیریتی کشور، دچار فروپاشی، مهاجرت یا عزلت گردید، شاهد بروز رویه‌های پرشور وکم عمق در برخی حوزه‌های مدیریت کشور و به اصطلاح «تصمیمات انقلابی» و یک شبه بودیم که بدون توجه به پیامدهای آتی این تصمیمات، براساس هیجانات و اقتضای امروز خواست جناح و یا گروهی تصمیمی گرفته می‌شد که پیامدهای منفی در آینده کشور برجای می‌گذاشت.
تصمیماتی نظیر لغو قراردادهای خرید تجهیزات نظامی پیشرفته از آمریکا یا توقف پروژه متروی تهران به عنوان یک پدیده لوکس یا توقف فعالیت‌های کشور در حوزه انرژی هسته‌ای.
در این شرایط بودند مسئولانی که در عین انقلابی بودن، آینده نگر نیز بودند و تلاش می‌کردند که از آسیب‌های تصمیمات یکشبه و بدون عمق کارشناسی و برخاسته از هیجانات و شور انقلابی به منافع ملی و مصالح عمومی جلوگیری کنند.
یکی از این شخصیت‌های کم‌نظیر، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که از همان سال‌های نخست انقلاب، در پی پیش‌بینی و پیشگیری از بحران‌های آینده کشور بود واز همین رو، در سال 1361 و در بحبوحه بحران‌های داخلی و جنگ، معضل کمبود شدید ظرفیت در سیستم آموزش عالی و عدم امکان دولت برای پاسخگویی به سونامی جمعیت متقاضی تحصیلات تکمیلی در دهه های بعد را پیش‌بینی کرد و ایده تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی که بدون استفاده از بودجه و امکانات دولت، بار بزرگی از دوش سیستم محدود دانشگاه‌های دولتی برداشت، را ارائه و اجرا کرد.
بحران آینده سیستم حمل ونقل عمومی شهرهای بزرگ را در اوج نیاز کشور به امکانات دفاعی، پیش‌بینی کرد و فعال‌سازی پروژه مترو را بدون استفاده از بودجه دولتی و بر اساس اعتبارات سیستم بانکی پیگیری نمود و اگر آن اقدامات نبود امروز با معضل آلودگی هوا و ترافیک در تهران و شهرهای بزرگ چندین برابر وضعیت فعلی می‌شد و عدم توجه کافی در 12 سال گذشته به این پروژه موجب مشکلات فعلی گردیده است.
معضل آینده دفع پسماند و فاضلاب را در شرایط سخت دهه شصت پیش‌بینی کرد و سیستم جمع‌آوری و بازیافت پساب و فاضلاب تهران را پایه‌گذاری نمود.
البته آینده‌نگری ایشان منحصر به دهه شصت نبود و از اواخر جنگ و در دوران سازندگی، پیامدهای تنش زایی و خصومت با قدرت‌های بزرگ بخصوص آمریکا را بر اقتصاد و امنیت کشور پیش بینی کرد و با تمام توان کوشید که حاکمیت را نسبت به عواقب این خصومت برای منافع ملی و معیشت عمومی آگاه کند و در سیاست خارجی اعم از روابط دوجانبه و چندجانبه و پرونده هسته‌ای، عقلانیت و احتیاط را جایگزین مواضع هیجانی و شعاری برخی مسئولان وقت نماید که شاید در این حوزه به نتایج مدنظر دست نیافت.
یکی دیگر از پیش بینی های بزرگ آیت الله هاشمی رفسنجانی، نگرانی در مورد عواقب استفاده سیاسی و جناحی و قدرت‌محور از مفاهیم دینی و نهاد روحانیت و آسیب‌هایی که این رویکرد به محبوبیت و جایگاه با ارزش و هزار ساله نهاد مرجعیت و روحانیت شیعه وارد می کند، بود.
ایشان خطر این استفاده ابزاری از دین و نهاد روحانیت را همچون مبارزه رضاخان با حوزه و نمادهای دینی و حتی خطرناک‌تر از آن می دانستند و مکررا نسبت به تاثیر این گونه اقدامات در دین گریزی و روحانیت ستیزی جامعه به خصوص نسل جوان در آینده هشدار می‌دادند.
در این فرصت برای نخستین بار بخشی از خاطرات ایشان در سال 1391 را که به صورت طبیعی در ده سال آینده قرار بود منتشر شود را روایت می‌کنم تا افکار عمومی و نخبگان به خصوص مراجع تقلید و علما، نسبت به ریشه‌های برخی از رفتارهای امروز جامعه و نسل جوان نسبت به روحانیت و نمادهای دینی، توجه بیشتری داشته باشند.
ایشان در روز 11 بهمن سال 1391 در خاطرات روزنوشت خود تقریر کرد اند: «جمعی از اساتید و فضلای قم آمدند. آقایان قادری و مرتضوی و شریعتی سبزواری و سلطانی و .... صحبت کردند. از وضع جاری کشور و خطرهای آینده ابراز نگرانی نمودند و از مطرح شدن احتمال حضور من در انتخابات ابراز امید کردند و از مشکلاتی که حوزه به خاطر کمبود امکانات دارد گفتند. من هم از نقش روحانیت در مشروطه و انقلاب گفتم و سرکوب روحانیت بعد از مشروطه توسط رضاخان با نقشه اجانب و برنامه شاه، برای تضعیف حوزه بعد از رحلت آیت‌الله بروجردی و هوشیاری آنها و برگرداندن نقشه در علیه خود رژیم را توضیح دادم و گفتم: اکنون با بی لیاقتی مدیران و تحریم‌های قدرت‌ها و و مشکلات سنگین که ایجاد شد و عمدتاً به حساب عملکرد روحانیت و رهبری و حتی امام راحل و بالاتر ناکار آمدی دین در اداره کشور یا شبکه است، گذاشته می شود عملاً همان توطئه حذف روحانیت را دارند.»
منبع: جماران