پروانه مافی*
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران و نماینده مجلس
زلزله از جمله بلایای طبیعی است که غیر قابل پیش بینی بوده و سالانه منجر به خسارت‌های قابل توجه جانی و مالی در شهرها و کشورهای مختلف جهان می‌شود. اما نکته قابل توجه درمورد مقابله با چنین حوادث طبیعی و غیرقابل پیش‌بینی که اجتناب از وقوع آن حتی برای کشورهای توسعه یافته و پیشرفته امکان پذیر نیست، این است که به منظور کاهش خسارات جانی و مالی ناشی از وقوع آنها، رویکردی مبتنی بر افزایش تاب آوری را اتخاذ گردد.
دارا بودن نگاه آینده نگرانه و رویکرد مبتنی بر افزایش تاب آوری، منجر شده تا کشوری همچون ژاپن که به دلیل وقوع زمین لرزه‌های شدید و متعدد به کشوری خطرناک مبدل شده است، تلفات جانی و خسارات مالی‌اش به طور قابل توجهی کاهش یابد. در ژاپن سالانه حدود هزارو500 زمین‌لرزه با شدت‌های مختلف اتفاق می‌افتد و این امر اجتناب ناپذیر است، به همین دلیل لازم بود تا آمادگی در مقابل این پدیده طبیعی و بهبود زیر ساخت‌های درمانی و امدادی برای مواجهه با زمین‌لرزه‌‍های متعدد، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. نتیجه اتخاذ رویکرد تاب آورانه در کشور ژاپن را در آمار منتشر شده در مورد تعداد کشته شدگان(9 نفر) در زمین‌لرزه‌ای در جنوب غرب ژاپن در سال 1395 که به بزرگی 7 و 6.4 ریشتر بوده است، می‌توان مشاهده کرد.
با وجود اینکه موفقیت رویکرد مبتنی بر افزایش تاب‌آوری و کاهش تلفات جانی و خسارت‌های مالی ناشی از اتخاذ چنین رویکردی در کشورهای زلزله خیز جهان به اثبات رسیده است، حال سوال اینجاست که در کشوری همچون ایران با تمرکز بیشترین جمعیت شهرهای پرلرزه بر روی گسل‌های فعال( به طوری که بر اساس پژوهش‌های وزارت مسکن و شهرسازی در طرح کالبد ملی، 50 درصد از جمعیت شهرنشین کشور در پهنه‌هایی زندگی می‌کنند که دارای بیشترین خطر زلزله خیزی است)، چرا نباید دیدگاه بحران محوری جای خود را به رویکرد مبتنی بر افزایش تاب آوری دهد؟ پاسخ این سوال خسارات جانی و مالی ناشی از وقوع زلزله‌های فاجعه بار رودبار، منجیل، بم و اکنون کرمانشاه را یاد آوری می‌کند و در این جاست که همگی سکوت کرده و تنها افسوس غفلت‌هایی را خواهیم خورد که ما را محکوم به پرداخت هزینه‌های مالی، اجتماعی و روانی هنگفتی برای جبران خسارت‌های ناشی از چنین حوادثی کرده است و خواهد کرد.
شاید در ظاهر، هزینه‌های افزایش تاب‌آوری در شهرهای ایران بسیار هنگفت و قابل توجه باشد و عددی چند هزار میلیاردی را به ذهن‌ها آورد، اما اگر با ژرف نگری به خسارات ناشی از حوادث طبیعی همچون سیل و زلزله بنگریم بدون شک متوجه این نکته خواهیم شد که هزینه‌های روانی افرادی که در این حوادث آسیب دیده‌اند، به قدری بالا و غیر قابل محاسبه است که با قطعیت بالایی می‌توان ادعا کرد که اثرات چنین فجایعی را در نسل‌های بعدی مشاهده خواهیم کرد. این واقعیت تلخ بدان معناست که تغییر دیدگاه بحران محوری به سمت دیدگاه مبتنی بر افزایش تاب‌آوری تنها یک نیاز نیست، بلکه با وجود هزینه‌های انسانی و جانی سال‌های اخیر باید ادعا کرد که برخورداری از چنین رویکردی یک امر حیاتی برای شهرهای کشورمان به حساب می‌آید.
با امید به آنکه زلزله کرمانشاه، آخرین تجربه تلخ مردم شریف ایران و هشداری برای تمامی مسئولان و مدیران شهری و کشوری در خصوص ضرورت افزایش تاب‌آوری شهرهای ایران (هرچند با صرف هزینه‌ای هنگفت) باشد. منبع: ایرنا