شهربانو امانی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران و عضو شورای شهر تهران

موضوع جدایی شهرری از پایتخت اگرچه موضوع  تازه‌ای نیست اما همچنان موضوعی بحث‌برانگیز است. باب این موضوع هفته گذشته با ارائه طرحی از سوی برخی نمایندگان تهران و سپس پیگیری آن در صحن شورای شهر تهران از سوی برخی همکاران محترم دوباره باز شده است. موضوعی که جدی‌تر از همیشه در سال 91 از سوی محمود احمدی‌نژاد با عنوان «ری مستقل» مطرح و وعده داده شد، اما همان زمان هم از سوی اعضای شورای شهر تهران مردود اعلام شد. آن زمان استدلال مخالفین با این طرح و از جمله مهدی چمران رئیس وقت شورای شهر تهران این بود که با اجرای این طرح بیم‌تجزیه‌طلبی استانی قوت می‌گیرد که اوایل انقلاب به صورت گسترده وجود داشت. به علاوه اعضای شورا آن را مخالف طرح تفصیلی شهر تهران می‌دانستند. با این وجود اصرار طراحان این طرح حتی منجر به معارفه شهردار جدیدی برای شهرری در همان سال شد که البته با حکم دیوان عدالت اداری به طور موقت این اقدام متوقف شد. البته مخالفان هم در مجلس طرحی را به تصویب رساندند تا از آن به بعد هر گونه تغییر در نقشه تقسیمات شهرستان تهران با قانون مصوب مجلس صورت بگیرد و دولت نتواند رأساً در تقسیمات کشوری شهر تهران تغییراتی ایجاد کند. با این وصف ظاهرا برخی نمایندگان تهران بار دیگر به صرافت طرح و پیگیری این موضوع از طریق مجلس افتاده‌اند که به شخصه به سرانجام آن چندان امیدوار نیستم. طرح این موضوع این بار هم از سوی اکثریت اعضای شورا و همین‌طور رئیس محترم شورای شهر تهران با مخالفت مواجه شد. استدلال ایشان هم این بود که علاوه بر اینکه این طرح می‌تواند منجر به ساخت‌وسازهای بی‌رویه و خارج از طرح جامع شود، با جدا شدن مناطق حومه‌ای نظیر شهرری از تهران، با اختلال در حریم‌های شهری هم مواجه خواهیم شد.

واقعیت این است که در حال حاضر هم بسیاری از شهرهای اطراف تهران که اتفاقا استقلال هم دارند اما به اندازه شهرری ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی ندارند، توسعه‌نیافته باقی مانده‌اند.

خود پایتخت کشور در برخی شاخص‌ها مثل شاخص‌های آموزش عالی و مدارس یا ساختمان‌های عمومی و برخی شاخص‌های توسعه وضع بدتری نسبت به بسیاری نقاط و شهرهای دیگر کشور دارد. به این دلیل که تهران قطب سیاسی و اقتصادی کشور است و همه امکانات در بخش‌هایی از آن تجمیع شده است. در نتیجه اینکه ما بگوییم اگر شهر ری از تهران جدا شود توسعه پیدا می‌کند، امری قطعی نیست. به‌خصوص که در شرایط فعلی کشور، شرایط اقتصادی چندان رو به بهبود نیست؛ در نتیجه این طرح نمی‌تواند انتظارات را پاسخگو باشد. اگرچه موافقان این طرح معتقدند با اجرای آن، شهرری می‌تواند از بودجه مستقل برخوردار و در نتیجه با توسعه بیشتر مواجه شود. اما همین الان به دلیل رکود تورمی که گریبانگیر اقتصاد کشور شده است، بیشترین درآمد ملی صرف بودجه جاری می‌شود. بودجه عمرانی وقتی بسیار اندک است، حتی اگر بودجه مستقل هم باشد و تخصیص آن با دشواری مواجه باشد، در عمل دردی را درمان نخواهد کرد و چه بسا همین وضع موجود را هم بدتر خواهد کرد.

به علاوه اینکه تفکیک و تقسیم و استقلال شهرها قواعد خاص خود را دارند. در حال حاضر شهر ری فرمانداری دارد و اگر بخواهیم شورای شهر جدیدی برای آن تعریف کنیم یا نماینده پارلمان برای آن در نظر بگیریم، مستلزم مطالعات گسترده‌تری است. در مجالس گذشته و به طور مشخص در مجلس ششم این امر مطالعه شده و پارلمان محلی پایتخت کشور با خیلی از کلان‌شهرهای مشابه جهان مقایسه شده بود. پیشنهادات مختلفی در آن زمان مطرح شد. از جمله اینکه یکی از راه‌کارهای تشکیل یک پارلمان محلی قوی یا شورای شهر قوی این است که هر منطقه برای خود شورای محله داشته باشد و سپس از تجمیع این شوراهای محلات پارلمان شهری تهران شکل بگیرد. در مقایسه‌ای که با کلا ن‌شهرهای دنیا انجام شده بود، مشخص شد برخی از این شوراها تا 150 عضو هم دارند. این شوراهای محلی در هر منطقه نماینده‌ای را به شورای شهر مرکزی می‌فرستادند. شورای هر منطقه شهردار آن منطقه را انتخاب می‌کرد و شهرداران مناطق هم شهردار پایتخت را انتخاب می‌کردند. پیشنهاد دیگر هم این بود که شهردار تهران همزمان با ارائه لیست کاندیداهای شورا معرفی شود و مردم به او رای بدهند. در مجموع مطالعات و اقداماتی از این دست می‌تواند منجر به تقویت مدیریت شهری در نقاط مختلف شود و مشکل مناطق پیرامونی پایتخت حل شود.

لذا با وجود احترام بسیار زیاد به طراحان این طرح، فکر می‌کنم این طرح چندان اجرایی نباشد. معتقد هستم که ما می‌توانیم از ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شهر ری همانند چند صد سال گذشته برای اغنای پایتخت کشور استفاده کنیم و در واقع عمران و آبادانی و توسعه شهر ری صرفا با استقلال آن از تهران رخ نخواهد داد.

منبع: روزنامه سازندگی