رئیس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران و شورای شهر تهران فساد به خصوص فساد سازمان یافته را یکی از معضلات جوامع مدرن می‌داند و شهرداری تهران را مستثنی نمی‌داند. او معتقد است که فساد در شهرداری تهران عمدتا به قانون فروشی و شهر فروشی و دخالت در کارهایی که عمدتا باید از سوی بخش خصوصی انجام و ساماندهی شود و در نهایت سیاسی عمل کردن و هدف قرار دادن دستیابی به مقام‌هایی بالاتر از شهرداری تهران به وقوع پیوسته است. به گفته محسن هاشمی، شهرداری تهران با بحران نقدینگی مواجه است و به همین دلیل پروژه‌های زیربنایی شهر مانند مترو در این مدت پیشرفت ملموسی نداشته‌اند.
به گزارش سایت کارگزاران، متن گفت وگوی محسن هاشمی را می‌خوانید:
* با توجه به گذشت پنج ماه از روی کار آمدن شهرداری و شورای شهر جدید در تهران تا بدین جای کار عملکرد شورا و شهرداری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا به نسبت به اهدافی که در نظر داشتید دست یافته‌اید؟ عمدتا در حوزه رفع آلودگی هوا، ترافیک و توسعه خطوط مترو شورای شهر چه اقداماتی انجام داده است؟
می‌دانید که یکصد سال است که از بلدیه شدن تهران و داشتن شهرداری برای پایتخت می‌گذرد و تاکنون بیش از ۵۰ شهردار با متوسط علم مدیریتی دو سال بر تهران مدیریت کرده‌اند که مدت تصدی شهردار قبلی با ۱۲ سال رکورد دار طول مسئولیت بوده است و مقایسه پنج ماه با ۱۲سال یا یکصد سال مناسب نیست، هم این زمان برای انجام اقدامات مشهود و ملموس زمان کوتاهی است و هم به دلیل وجود برخی موانع از همین فرصت به طور کامل استفاده نشده است، واقعیت آن است که شهرداری تهران با بحران نقدینگی مواجه است و به همین دلیل پروژه‌های زیربنایی شهر مانند مترو در این مدت پیشرفت ملموسی نداشته‌اند، شورای شهر آنچه که در حوزه اختیارات خود بوده است را برای انجام اقدامات زیربنایی و حل معضلات کلیدی شهر به خصوص حمل ونقل عمومی انجام داده است و باید شهرداری تهران از مصوبات و مجوزهایی که شورا در اختیارش گذاشته است استفاده کرده و با اختصاص منابع پروژه های مترو به خصوص خطوط شش و هفت را تجهیز و تکمیل نبوده و آماده بهره برداری نماید.
* با توجه به این زمان اما به نظر می‌رسد از شورای شهر جدید انتظارات بیشتری بوده است که مشکلات شهر تهران را در یک برنامه جامع‌تری نگاه کند و یا حداقل به شهروندان در مورد مشکلات و راهکارها توضیح بیشتری بدهد. نظر شما چیست آیا فکر می‌کنید کم کاری در این خصوص شده است؟
براساس پاسخ سئوال قبل باید اضافه کنم انجمن شهر ۶۰ سال قبل در تهران تشکیل شد و ۲۰ سال قبل شورای اسلامی شهر تهران تشکیل شد و هنوز اختیارات قانونی این شورا و مدیریت شهری بطور کامل ابلاغ نشده است، چرا که براساس قانون مدیریت بخش‌های مختلف خدمات شهری از نیرو رسانی تا آموزش و بهداشت و ارتباطات و ترافیک به عهده مدیریت شهری است که این بخش‌ها عموما موجب نارضایتی شهروندان می‌شود. البته مترو و حمل ونقل شهری، از فعالیت‌ها در گذشته در تصدی دولت بود که با پیگیری‌هایی که انجام دادم شرکت متروی تهران به شهرداری تهران در سال های ۷۶ تا ۷۹ منتقل شد و همین اقدام موجب تسریع و تحول در پیشرفت پروژه مترو شد.
اینکه مطالبات جدی شهروندان تهرانی برای تحول در مدیریت شهری محقق نشده است، سخن درستی است اما باید بدانیم که اکثریت اعضای شورای پنجم در طول ماه نخست فعالیت خود در حال آشنایی و بررسی همه جانبه معضلات شهر بوده‌اند و ارائه راهکارهای رسانه‌ای مشکلی از شهر را حل نمی‌کند، برنامه سوم توسعه شهری تهران در حال تدوین است که بایست نگاهی جامع و دراز مدت به مسایل شهر داشته باشد، بکار بردن واژه کم کاری درست نیست اما با این ارزیابی که بین مطالبات عمومی و عملکرد مدیریت شهری فاصله معناداری وجود دارد موافقم، بخشی از این فاصله با تلاش مجموعه مدیریت شهری قابل جبران است و بخشی در حوزه اختیارات سایر نهادهای مسئول مانند دولت و مجلس است که باید امکان توسعه و بهبود عملکرد را برای مدیریت شهری فراهم کنند. البته نباید فراموش کرد که تا به حال مسایل مهم شهر مانند تاب‌آوری در برابر زلزله با حضور دست‌اندرکاران در حوزه‌های مختلف بررسی شده است.
* همانطور که مستحضرید زلزله تهران خیلی‌ها را تکان داد و باعث شد مسئولان بیشتر به فکر مقاوم‌سازی یا شرایط تامین امنیت شهروندان بعد از زلزله باشند اما چند وقتی است که گویی این موضوع در پی برخی اعتراضات در شهرهای ایران به محاق رفته. شورای شهر تهران در موضوع مقاوم سازی ساختمان‌ها چه اندازه جدی است و آیا مصوبه‌ای یا تصمیم اصولی‌تری در آینده در این باره خواهد گرفت؟
مشکل مقاوم سازی و ایمنی در برابر زلزله فقط با مصوبه شورای شهر حل نمی‌شود و در گذشته مصوبات خوبی وجود داشته اما به طور بسیار محدودی به آن عمل شده است، مقابله با خطر زلزله و کاهش آسیب‌پذیری تهران در برابر وقوع زلزله احتمالی، نیاز به یک عزم ملی و همکاری و تعامل همه دستگاه‌های مسئول به خصوص قوای مقننه و مجریه دارد که در این راستا ریاست محترم مجلس برای طرح مساله خطر زلزله تهران در جلسه سران سه قوه قول مساعدت دادند و امیدواریم با ورود سران قوا به موضوع زلزله و پیشگیری و امداد و نجات و تامین امکانات و اعتبارات و پیش بینی تمهیدات لازم و تعیین سقف و کف مسئولیت‌ها در دولت و شهرداری و سایر دستگاه‌ها، مقدمات شتاب گرفتن فرایند کاهش آسیب پذیری تهران و بالا بردن تاب‌آوری در برابر زلزله احتمالی فراهم شود.
* به اعتراضات اشاره شد چندی پیش به پیشنهاد آقای مسجدجامعی طرحی در شورا تصویب شد که مکانی ویژه اعتراضات در تهران در نظر گرفته شود نظر شخص شما چیست و آیا این مکان در نظر گرفته شده است؟ در صورتی که موافق چنین طرحی هستید فکر می‌کنید چه پیامدهای مثبت یا احیانا منفی خواهد داشت؟
محسن هاشمی: البته به نظر این موضوع که مربوط به مدیریت امنیتی و سیاسی شهرهاست در حیطه موضوعاتی است که هنوز به مدیریت شهری تفویض نشده است و اخیرا مصوبه شورا را کمیسیون تطبیق با قوانین در فرمانداری تهران رد کرده است، از جمله اینکه تجمعات یا اعتراضات به درخواست برگزار کننده باید تنظیم شود و مقامات امنیتی باید پس از بررسی آن را قبول یا رد کنند.
در کلان شهرهای دنیا تنها در هاید پارک لندن، مکانی معروف به هاید پارک کرنر برای صحبت کردن و اظهار نظر کردن آزاد وجود دارد و این به معنای اجازه تجمع کردن در این منطقه نیست، اینکه ما محلی پیش بینی کنیم که امکان تجمع در آن آزاد باشد هم از یکسو ممکن است شرایطی غیرقابل مدیریت را ایجاد کند و هم از سوی دیگر محدود کردن اجازه تجمع که در قانون اساسی ارائه شده به یک مکان خاص تلقی شود، در هر صورت این مصوبه شورا نیاز به ارائه ادله کارشناسی و جزییات دقیق‌تری دارد تا بتوان درباره آن قضاوتی علمی و دقیق کرد و به نتیجه رساند.
* شهرداری‌ها به خصوص شهرداری تهران از جمله مراکزی است که احتمال فسادها در آن زیاد است فکر می‌کنید بیشتر زد و بندها یا افراد هستند که فساد می‌کنند یا سیستم‌های قانونگذاری مشکل دارد که باعث ایجاد فساد در نهادی مثل شهردای می‌شود؟
فساد پدیده‌ای پیچیده است که ناشی از عوامل و پارامترهای مختلف می باشد، به ویژه فساد سازمان یافته که امروز یکی از معضلات جوامع مدرن است، بطور کلی عدم شفافیت قوانین و آئین‌نامه ها، غیررقابتی بودن و فقدان نظارت موثر، از سرچشمه‌های اصلی فساد هستند و می‌توان با سیستماتیک کردن فرایندها، کاهش تاثیر سلیقه و نظرات شخصی و لغو انحصارها آن را کاهش داد، البته این ارزیابی وجود دارد که فساد در شهرداری تهران عمدتا به قانون فروشی و شهر فروشی و دخالت در کارهایی که عمدتا باید از سوی بخش خصوصی انجام و ساماندهی شود و در نهایت سیاسی عمل کردن و هدف قرار دادن دستیابی به مقام هایی بالاتر از شهرداری تهران به وقوع پیوسته است. اما مجموعه مدیریت شهری تهران برای مبارزه و کاهش زمینه‌های فساد حرکت را آغاز کرده است که متوقف کردن فرایند داد و ستد تراکم شناور یا هولگرام و محدود کردن اختیارات شورای معماری در اقدامات فراتر از طرح تفصیلی دو تصمیم صحیح شهردار جدید تهران برای مقابله با فساد و رانت بوده است، شهر شیشه‌ای یکی از محورهایی است که برای شفاف‌تر کردن عملکرد مدیریت شهری از سوی شورای پنجم دنبال می‌شود که امیدواریم بتوانیم در این دوره اقدامات موثری برای کاهش بسترهای فساد انجام دهیم.
* در حال حاضر مهمترین نقدی که به شهرداری جدید می‌توان داشت چیست؟ بسیاری بر شهردار جدید خرده می‌گیرند که از مدیران دوره قالیباف کماکان استفاده می‌شود و ایشان نتوانسته به رغم اینکه از جانب اصلاح‌طلبان به شهرداری تهران راه یافت اما از میان این نیروها کمتر استفاده می‌کند. به نظر شما عملکرد نجفی در انتخاب مدیران شهرداری توانسته انتظارات را تحقق بخشد و اینکه اگر کسی در زمان گذشته مدیر بوده حتما می‌بایست تغییر کند یا خیر؟
مهمترین خطری که مدیریت شهری جدید را تضعیف می‌کند دچار شدن به روزمرگی و غفلت از اقدامات زیربنایی بدلیل سیاست های انقباضی و مضایق است، در مورد انتصابات بطور کلی، صرف مسئولیت مدیری و حضورش در دوره قبلی نمی‌تواند عامل برکناری باشد، باید عملکرد آن فرد بصورت منصفانه و کارشناسانه مورد ارزیابی قرار گیرد، اگر ما از انتصابات اتوبوسی و فله و سیاسی انتقاد می‌کنیم نباید خودمان حرکت واکنشی و مشابه داشته باشیم، مهمترین اصل برای انتصابات کارآمدتر شدن مدیریت شهری و شایسته سالاری است و این باید به ملاحظات سیاسی و جناحی ترجیح داده شود، البته شورای شهر از نظر قانونی، نمی‌تواند در انتصابات دخالت داشته باشد و تعدادی از اعضای شورا انتقادات خود به بخشی از انتصابات را به صورت صریح در رسانه‌ها و صحن علنی شورا مطرح کرده‌اند، اما بیش از این با قوانین فعلی امکان اعمال نظر شورای شهر در انتصابات شهرداری وجود ندارد.
* با توجه به سالروز حادثه پلاسکو چند ساختمان شبیه پلاسکو در تهران وجود دارد که در معرض خطر جدی است و اینکه بسیاری از پلاسکو نشینان از عدم رسیدگی به مشکلاتشان و اینکه بسیاری هنوز بیکار و نتوانسته‌اند خسارات وارده به مغازه‌های خود را برطرف کنند آیا ساخت پلاسکوی جدید می‌تواند امیدبخش آنان باشد؟ علی رغم اینکه وعده‌های بسیاری داده شده آیا ساختمان جدید پلاسکو سال آینده تحویل کسبه داده خواهد شد؟
حادثه پلاسکو، که یادآور فاجعه‌ای تلخ برای تهران و خاطره‌ای ماندگار از رشادت‌ها و فداکاری‌های آتش‌نشانان عزیز بود. هرچند گزارش ملی حادثه پلاسکو، از سوی کمیته منتخب ریاست محترم جمهور تدوین و در صحن علنی شورای پنجم نیز ارائه شد اما به نظر افکار عمومی و بازماندگان و آسیب دیدگان از این حادثه نسبت به برخورد با مقصران، تضمین عدم تکرار حوادث مشابه و نوسازی ساختمان پلاسکو به اقناع کافی نرسیده باشند. احساس امنیت و اعتماد شهروندان به سیستم ایمنی و نهادهای نظارت بر ساخت و بهره‌برداری از اماکن شهری، با فروریختن ساختمان پلاسکو، ترکی عمیق برداشت و نهادهای ذیربط به خصوص شهرداری تهران، بایست حداکثر تلاش خود را برای بازگرداندن این اعتماد و جبران خلل وارد آمده به سرمایه اجتماعی متمرکز کنند.
آنچه که فراتر از تغییر مسئولیت‌ها و جابجایی پست‌ها در ذهنیت عمومی جامعه باقی می ماند، اعتبار نهادهای اجتماعی است و در دراز مدت اگر این اعتبار دچار آسیب شد، تفاوتی در اینکه این آسیب در دوره مسئولیت چه فرد یا جناحی وارد شده است، از سوی مردم احساس نمی‌شود بنابراین ما باید مراقب باشیم که به بهانه انتقاد از گذشتگان به شکلی عمل نکنیم که آسیب عمیقی به اصل اعتماد عمومی به نهادهای اجتماعی به ویژه مدیریت شهری وارد شود.
براساس بررسی‌های به عمل آمده صدها ساختمان شبیه پلاسکو در تهران وجود دارد که بخشی قابل مقاوم سازی و بخشی فرسوده و فاقد زیرساخت لازم برای مقاوم‌سازی هستند، که شورای شهر بصورت جدی این موضوع را پیگیری می‌کند که ایمنی ساختمان‌های بلند مرتبه حداقل تامین شود، مسئولیت بخشی از مشکلات ساکنان ساختمان پلاسکو برعهده مالک ساختمان و بخش دیگر برعهده بیمه‌ها است، مدیریت شهری امکان ورود به این حوزه و برعهده گرفتن مسئولیت حل مشکلات صنوف مستقر در این ساختمان یا بازسازی پلاسکو را ندارد، قرار است در دهه فجر امسال کلنگ احداث پلاسکوی جدید زده شود و احتمالا طی سه سال آینده در صورت پیشرفت صحیح پروژه امکان تکمیل ساختمان پلاسکو وجود دارد.
* به عنوان فرزند ارشد آیت الله هاشمی و با وجود فقدان ایشان پس از یکسال آیا در نظر دارید به غیر از منزل که آن را تبدیل به موزه کرده اید مکان یا یادبودی از ایشان در شهر تهران احداث کنید؟
خیر، تبدیل محل زندگی ایشان به خانه موزه با تصویب هیات وزیران در حال انجام است و کتابخانه، مرکز اسناد و موزه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در شهر رفسنجان میزبان بخشی از اسناد، هدایا و آثار ایشان است که تکمیل شده است و هم اکنون مورد بازدید شهروندان است اما لازم است که در مورد محتوای آن اطلاع رسانی مناسب به افکارعمومی صورت بگیرد.
* مهمترین درسی که از پدر در امر مدیریتی فرا گرفته‌اید چه بوده و اگر خاطره مهمی از ایشان در این خصوص دارید بفرمایید.
پرهیز از حالات هیجانی و تاثیر دادن احساسات، تعصبات و سلایق شخصی در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی یکی از ویژگی‌های برجسته آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود، ایشان بخصوص در مواردی که نسبت به خودشان، اهانت یا برخورد نامناسبی صورت می‌گرفت بیش از همیشه با متانت صبوری و خویشتن داری برخورد می‌کردند و حتی خانواده و اطرافیان را دعوت به آرامش و مدارا می‌کردند. در دو موقعیت حساسی که بنده در سال‌های اخیر از ایشان بیاد دارم، آرامش و سعه صدر و صبری منحصر بفرد داشتند، در مناظره‌های سال ۱۳۸۸ که به تعبیر مقام معظم رهبری آن تهمت‌های خلاف شرع و اخلاق به ایشان وارد شد در حالیکه همه کشور از این شرایط ملتهب بودند ایشان با سعه صدر و تحمل عجیبی با موضوع برخورد کردند و اجازه ندادند احساسات و هیجان در واکنش و تصمیم گیریشان تاثیر بگذارد و در موضوع ردصلاحیت ایشان در سال ۱۳۹۲ شاهد همین آرامش بودیم که حتی برای برخی خانواده و نزدیکان ایشان اینگونه صبر و تحمل وخویشتنداری ایشان قابل تصور نبود. و مخلص کلام اینکه، ایشان به ما و مدیران کشور آموختند که می‌توان با پرکاری، هیجانات مثبت درونی را با ارتباط مثبت با مردم و دیگران تبدیل به دستاورد نمود به نحوی که نمونه‌های زیادی در زندگی ایشان وجود دارد از جمله ترجمه کتاب فلسطین کارنامه سیاه استعمار در سخت‌ترین شرایط خفقان نظام سابق یا کتاب امیرکبیر و تفسیر راهنمای قران کریم در ۵۳ جلد در زندان ساواک و اقداماتی آینده نگرانه نظیر تاسیس دانشگاه آزاد اسلام، فعال کردن متروی تهران و اجرای سیستم فاضلاب تهران در اوج جنگ از اقدامات آینده نگرانه ایشان بود.
منبع: سایت شفقنا