محمد هاشمی، عضو هیئت موسس حزب کارگزاران سازندگی ایران

رئیس‌جمهور اخیرا در صحبت‌های خود اشاره‌ای به مساله کیفیت مجلس اول در دوره‌های مجالس شورای اسلامی داشته است و در این بین به مقوله «میزان و نوع نظارت بر ورود به مجلس» نیز اشاره کرده است. اشاره آقای روحانی یادآور مجلسی شد که به حق بهترین مجلس، نه‌تنها در دوره‌های مجالس ایران بلکه در دنیا است. با عللی می‌توان این مساله را مورد اثبات قرار داد که چرا از«مجلس اول» به عنوان بهترین مجلس یاد می‌شود.

نخست آنکه از نگاه دموکراسی و مرد مسالاری تقریبا تمامی جناح‌ها و گروه‌هایی که در آن برهه زمانی در کشور حضور داشتند، اجازه یافتند تا در انتخابات شرکت کرده و در صورت رای‌آوری از جانب مردم، در مجلس نماینده داشته باشند. با این شیوه برگزاری انتخابات بسیاری از آنها در مجلس اول نماینده داشتند و توانستند دیدگاه‌های خود را طرح کنند. این مساله به میزان قابل توجهی رضایت عمومی مردم را در پی داشت چرا که هر گروهی در جامعه، با هر دیدگاه سیاسی و اجتماعی، می‌دانست که در مجلس نماینده‌ای دارد که افکار و آراء او را دنبال می‌کند. همین دیدگاه باعث تثبیت آرامش در جامعه می‌شد و در اثر همین شیوه بود که خشم فروخورده کمتری در قیاس با امروز در جریان‌های سیاسی وجود داشت. طبیعتا نمایندگان گروه‌های مختلف مطابق با خاستگاه خود مسائل را مطرح و پیگیری می‌کردند و قانون کشور نیز با تصمیم‌گیری که رای قاطبه نمایندگان آن را رقم می‌زد، به وجود آمده و برای تمامی مردم ایران اجرا می‌شد. این شیوه اداره افکار عمومی و دیدگاه‌های جناح‌های مختلف سیاسی در مجلس اول در تاریخ جمهوری اسلامی به حق در دنیا نیز بی‌همتا بوده است.

همه گروه‎‌های سیاسی حتی گروه‌های مخالف هم در مجلس نماینده داشتند و اداره مجلس نیز با نگاه به همین تکثر دیدگاه‌ها بود و در حقیقت جمله عمیق و معروف امام مبنی بر اینکه «مجلس عصاره ملت است» در این مجلس تجلی یافته و مجلس اول عصاره همه ملت بود. البته ممکن است عده‌ای بگویند که برخلاف گفته‌ها مجلس اول مطابق با رویکردهای مردم‌سالاری نبوده به این دلیل که افراد غیردینی به مجلس رفته بودند. این نوع انتقادات از همان زمان نیز مطرح می‌شد اما نباید از یاد برد هر که در مجلس اول بود از ملت ایران بود. رسانه‎های‌ خارجی از مجلسی با این کیفیت و وضعیت مقاله‌های زیادی نوشتند، مقالاتی که تا سال‌های بعد هم تبلیغ برای نظام جمهوری اسامی بود و از این مجلس به عنوان نمادی برای سعه صدر در نظام جمهوری اسامی نام برده می‌شد.

نکته دوم و خصوصیت برجسته درباره مجلس اول که متاسفانه کمتر به آن اشاره می‌شود » کم‌حاشیه بودن « و » ساده‌زیستی « نمایندگان این دوره از مجلس است نمایندگان در بدو ورود به مجلس اول ساده‌زیست بودند و با همین ساده زیستی نیز از مجلس بیرون آمدند نه اینکه نیاز باشد اموال آنها در بازه زمانی ورود به مجلس و خروج از مجلس با پایان کار نمایندگی کنترل شود. حتی به خاطر دارم در آن زمان در بسیاری از مراکز کشور – حتی وزارت بازرگانی آن زمان – در بسیاری از اتاق‌ها موکت پهن می‌کردند و نمایندگان در زمانی که برای کاری به این مراکز می‌رفتند، روی همین موکت‌ها نشسته و جلسات را برگزار و مسائل را دنبال می‌کردند. البته از اساس در آن دوره ساده‌زیستی خصوصیت قاطبه مسئولان نظام بود. نمونه روشن آن نیز شهیدان رجائی و باهنر است که هنوز هم فرهنگ ساده‌زیستی آنها زبانزد است. علاوه بر اینکه مجلس اول علاوه بر فاکتور مردم‌سالار ی – از منظر جمعیت‌شناسی سیاسی در این مجلس- و مقوله ساده‌زیستی به عنوان فرهنگ غالب در بین نمایندگان، مصوبات و قوانین مهمی را در زمان خود به تصویب رسانده است. علاوه بر تمامی موارد قید شده اتفاقاتی که در مجلس اول افتاد این مجلس را به نماد شجاعت و شهادت‌طلبی تبدیل کرد. ۲۷ نماینده مجلس در هفتم تیر ماه سال ۱۳۶۰ و در جریان انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی ایران و سه نماینده دیگر هم در ترورهای جداگانه به شهادت رسیدند. تعداد نمایندگانی که در این مجلس در راه انقلاب شهید شدند از تمامی مجالس بالاتر است و این مجلس رکورددار تقدیم شهید برای انقلاب اسلامی است.

منبع: روزنامه سازندگی