حسین مرعشی
سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی ایران
شاید بتوانیم بگوییم زنده‌یاد آیت‌الله علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی یکی از مصلحان منحصر به فرد در ایران بود که تا اندازه‌ای توانست بخش مهمی از آرمان‌ها و آرزوهایی که برای ایران در ذهن و اندیشه داشت، محقق کند. این سخن را در حالی بیان می‌کنم که در نقاطی از تاریخ تاسف‌بار ایران مصلحان بزرگی چون عباس‌میرزا، امیرکبیر، محمد مصدق و دیگران بروز و ظهور پیدا کردند که قصد داشتند در ایران آرمان‌ها و ایده‌هایی پیاده کنند که هر کدام به دلایلی نتوانستند به این مهم دست پیدا کنند و در پیاده کردن اندیشه نوسازی ایران موفق نبودند. اگر بخواهیم به تلاش‌های به ثمر نرسیده افرادی مانند عباس‌میرزا بنگریم شاید بتوان گفت وی یکی از نخستین مصلحانی بود که آرزوهای خیلی بزرگی برای ایران داشت و تلاش کرد، ایران را از عقب‌ماندگی برهاند و به دنیای پیشرفته و متمدن برساند اما خیلی زود و قبل از اینکه بتواند به اندیشه‌های خود سروسامان دهد، عمرش به پایان رسید. از طرفی پس از عباس‌میرزا، امیرکبیر نیز آرزوهای بزرگی برای ایران داشت، اما در همان آغاز کار گرفتار توطئه‌های دربار و زمین‌گیر شد و سر از حمام فین درآورد و به قتل رسید. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی نیز آرمان‌هایی برای ایران در ذهن داشت و در اندیشه تغییراتی بود که در نظام جمهوری اسلامی ایران موفق شد که تغییرات مدنظرش را انجام دهد. بنابراین آیت‌الله آرمان‌هایش را به رهبری امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری و سایر هم‌رزمانش توانست در یک مسیر به نتیجه برساند و نظامی را که تصور می‌کرد نظام مطلوبی است در ایران به عنوان جمهوری اسلامی مستقر کند. از طرفی زمانی که جمهوری اسلامی ایران دچار جنگ هشت ساله با عراق شد و صدام به ایران حمله کرد، باز هم با کمک یاران و همفکرانش موفق شد جنگ را بدون دادن ذره‌ای از خاک ایران به پایان برساند و شر صدام را دفع کند. ضمن اینکه جنگ ایران و عراق در مقایسه با ناکامی‌های فراوان ایران در دو جنگ با روسیه و جدایی افغانستان و قفقاز یکی از نخستین نبردهایی بود که موفق شدیم سرزمین‌مان را حفظ کنیم. این مهم با تدابیر و سیاست‌های درست هاشمی‌رفسنجانی که فرمانده جنگ بود، محقق شد و فرمانده جنگ ایران توانست مهمان رئیس‌جمهور عراق شود و در کاخ‌های صدام مورد استقبال رسمی قرار گیرد و با شکوه و به عنوان فرزندی از ایران پیروزمندانه وارد منظومه حکومتی اعراب شود. این گام بزرگی بود که جنگ هشت‌ساله را بردیم و از هاشمی به عنوان نماینده ایران پیروزمندانه در بغداد پذیرایی شد. پس از جنگ آنچه توجه هاشمی را به خود معطوف کرد، سازندگی ایران بود و در این میان با امکانات محدودی موفق شد که خرابی‌های ناشی از جنگ را بازسازی کند و اقتصاد را به حرکت دربیاورد و پروژه نوسازی ایران را دنبال کند. ضمن اینکه موفق شد یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های ایران را در سرتاسر کشور دایر کند و آن دانشگاه آزاد اسلامی است که در حال حاضر اکثر شهرهای ایران از یک واحد آن برخوردار هستند. با توجه به آنچه برشمردیم باید دید چه عاملی باعث شد که چنین موفقیت‌هایی نصیب آیت‌الله هاشمی شود؟ فردی که در ابتدا از وی به عنوان یک مصلح موفق نام بردیم. در این رابطه برداشتم این است که مصلحان پیش از هاشمی‌رفسنجانی، مصلحانی بودند که انفرادی کار می‌کردند، به عبارتی عباس‌میرزا و امیرکبیر تیم و گروهی در پیش بردن اندیشه‌ها و آرمان‌هایشان در رابطه با پیشرفت ایران نداشتند، حتی می‌توانیم بگوییم که زنده‌یاد دکترمصدق نیز تیم و گروهی منسجم و هم‌فکری در اختیار نداشت اما آیت‌الله هاشمی یکی از مهم‌ترین تفاوت‌هایش با سایر مصلحان این بود که اهداف و ایده‌هایش را در قالب جمع‌های مختلفی پیش برد و برای هر کاری سازمانی تاسیس کرد و تیم‌هایی را به کار گرفت و وقتی سازمان یا نهادی را تاسیس یا دایر کرد، آن سازمان یا نهاد را مامور انجام یک پروژه یا ایده می‌کرد. بنابراین وقتی حتی به گذشته هاشمی‌رفسنجانی در دوران پیش از انقلاب نگاه می‌کنیم، درمی‌یابیم که وی مدرسه رفاه را با کمک تیمی از همفکران و همراهانش چون شهید رجایی، باهنر و بهشتی دایر کرد. از طرفی در پروژه‌های اقتصادی که نیاز بود تا منابع مالی مبارزه تامین شود با زنده‌یاد مهندس بازرگان و... همراه شد و اموری را بر عهده گرفت. به این ترتیب باید گفت که آیت‌الله در هر موقعیتی که قرار گرفته، ایده‌های خوبی را که در ذهن داشت، در سازمان یا نهادی پیش برده است و چون کار به صورت جمعی و به مرحله اجرایی می‌رسیده، معمولا موفقیت‌آمیز بوده است. بنابراین آیت‌الله به صورت فردی کار نمی‌کرده، اگرچه صاحب ایده و اندیشه بود اما ایده و اندیشه‌اش را به یک جمع همراه منتقل کرده و این جمع را به صورت تشکل در‌آورده و از این تشکل یک سازمان ساخته است و در قالب سازمان کارهایش را پیش می‌برد. این نحوه اندیشه و عمل آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، درس بزرگی است که می‌توانیم از وی برای آینده ایران بگیریم. رویکرد هاشمی به ما می‌گوید هر کس که می‌خواهد در ایران به موفقیتی در رابطه با نوسازی دست پیدا کند، باید ابتدا نهادسازی کند. روحش شاد و یادش مانا.
منبع: روزنامه سازندگی